Warenwetgeving Yara Debooserie (Lay-out: Cato Meulemans) 2VDKC
1. WETGEVENDE, ADVIESGEVENDE EN CONTROLERENDE
ORGANISATIES
1.1 INTERNATIONALE ORGANISATIES
Afspraken m.b.t. voedselwetggeving
Toenemende globalisering voedingsmiddelen Veiligheid & kwaliteit
Afspraken m.b.t. voedselveiligheid
1.1.1 INSTELLINGEN VAN DE VERENIGDE NATIES
WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE (WGO) / WORLD HEALTH ORGANISATION (WHO)
= Gespecialiseerde instelling van de Verenigde Naties (VN), die een verantwoordelijkheid heeft op
het gebied van hygiëne (voeding) en de openbare gezondheid (196 landen)
Functies
1) Gezondheidszorg in kaart brengen
2) Activiteiten op gebied van gezondheidszorg coördineren
3) Leveren van informatie over gezondheidszorg
4) Gezondheid van de wereldbevolking bevorderen
! Wereldgezondheidsvergadering → jaarlijkse bijeenkomst van alle WGO-lidstaten in mei in Genève
ANDERE VN-ORGANISATIES
→ Deskundigen verenigen samen met WGO-experts & vergaderen omtrent bv. aanbevelingen i.v.m. hygiëne van voeding
FAO: Food and Agriculture Organization
Voedsel – en Landbouworganisatie
Bv. voor o.a. de studie van pesticidenresidu’s, gebruik van antibiotica in de veeteelt…
IAEA: International Atomic Energy Agency
Internationaal Atoomenergie Agentschap
Bv. rond bestraald voedsel (radioactiviteit)
DRIE DOCHTERORGANISATIES
1. Joint Expert Committee on Food Additives (JECFA)
Opgericht door FAO/WGO
Functies
1) Bepaald ADI-normen en MRL van stoffen in bv. vlees, melk, eieren
2) Stelt principes vast voor het beoordelen van risico’s, evalueert vastgestelde normen en stelt aanvaardbare
hoeveelheden van schadelijke stoffen in voedsel vast
3) Onderzoekt additieven (zuiverheidscriteria, huidige inname…)
4) Adviseert WHO, FAO, CAC
2. Joint Meeting on Pesticides Residues (JMPR)
Opgericht door FAO/WGO
Functies
1) Geeft advies over maximumwaarden (MRL’s) van bv. bestrijdingsmiddelen (pesticiden) in voedselproducten,
diervoeder en plantaardige producten
2) Adviseert bevoegde instanties
JECFA & JMPR geven geregeld een rapport uit dat voedseladditieven en contaminanten toxicologisch evalueert (toxicologische
studies) en ADI’s en MRL’s voorstelt
Internationale normen ontwikkelen (bruikbaar voor landen)
Landen die gebruik maken van deze diensten kunnen hoge kosten voor eigen wetenschappelijk onderzoek uitsparen
1
,Warenwetgeving Yara Debooserie (Lay-out: Cato Meulemans) 2VDKC
3. Codex Alimentarius Commission (CAC) = Codex = Commissie → ‘‘voedselboek’’
Onder de vlag van de WHO & FAO (een VN-organisatie, opgericht in 1962, 188 landen + EU zijn lid)
Invloed op totstandkoming van de wetgeving op wereldniveau
DOEL : bescherming van de gezondheid EN toezicht houden op wereldvoedselhandel
Regels en normen zijn niet bindend, maar er wordt veel belang aan gehecht → standaardiserende invloed
(specialisten)
Functie
1) Ontwikkeld internationale standaarden, richtlijnen en Code of practices → leidraad voor (inter)nationale wetgeving
Opstellen van normen op wereldschaal: etikettering, voedselveiligheid, samenstelling, hygiëne…
In België wordt de Codex Alimentarius vertegenwoordigd door de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid,
Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu
Aanbevelingen m.b.t. normen voedingsmiddelen
Krijgen in de lidstaten niet automatisch kracht van wet
Hebben een standaardiserende invloed op wereldschaal
Vormen de voornaamste pijler waarop de internationale wetgevingen gebaseerd zijn: landen eisen dat VM
voldoen aan de Codex normen…
1.1.2 EUROPESE INSTELLINGEN
DOEL : harmonisatie van de nationale wetgevingen → alle lidstaten gelijke voorschriften
(1) concurrentievervalsing uitsluiten + (2) vrij verkeer van goederen
EUROPESE UNIE (EU)
27 lidstaten
Diverse maatregelen
Bindend voor elke lidstaat → elke lidstaat moet deze maatregelen onmiddellijk volgen
Hoeven niet in nationale uitvoeringsreglementen worden omgezet, want nationaal recht is
automatisch
Verordeningen Nationale reglementeringen (wet, K.B.) is ondergeschikt, ze hebben een algemene draagwijdte, maar
landen kunnen bijkomende specificatie gaan koppelen
Bv. De Europese Hygiëneverordening 852/2004 (zie H7) + K.B. eraan gekoppeld
Moet in Publicatieblad van De Europese Gemeenschap bekend gemaakt worden
Moeten binnen bepaalde termijn worden omgezet in nationaal recht (vorm naar keuze) om
rechtsgeldig te zijn
Sanctie: Hof van Justitie
Richtlijnen
Uitzonderingen zijn mogelijk
Moet in Publicatieblad van De Europese Gemeenschap bekend gemaakt worden, maar is geen
voorwaarde voor toepasbaarheid
Besluiten/ Hebben slechts een beperkte draagwijdte
beslissingen Bindend voor diegene voor wie zij bestemd zijn bv. individuen, bepaalde lidstaat, een bedrijf…
Aanbevelingen/ Hebben geen juridische waarde
adviezen Eerder uitdrukkingsmiddelen van politieke of deontologische aard
Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen bevat 2 reeksen
1. De serie “L” → vastgelegde maatregelen zoals Verordeningen, Richtlijnen, Besluiten en Beslissingen
2. De serie “C” → Ontwerpen, Adviezen, Berichten, Parlementaire Vragen, Prijsaanvragen…
‘’Vrije concurrentie van de norm”
Een product mag verkocht worden in de verschillende Eu lidstaten als het beantwoordt aan de normen van minstens één
land (Bv. mayonaise, olijfolie, alcoholische dranken…)
Nationale reglementering kan wel handelsverkeer belemmeren als ze noodzakelijk zijn om de openbare gezondheid te
beschermen of de consument te verdedigen (Bv. België: dioxinecrisis!!)
“Traditionele levensmiddelen” beschermen (Europees parlement en Europese Commissie) → verordening
In land van herkomst op traditionele manier gemaakt bv. Griekse feta, Frans stokbrood, Duits bier…
VERSCHIL TUSSEN EUROPESE COMMISSIE, EUROPESE UNIE & EUROPEES PARLEMENT
Europese Unie = de 27 Europese lidstaten
De Europese Commissie is het uitvoerend orgaan van de Europese Unie; mag wetsvoorstellen doen (stelt EU regelgeving
op) en zorgt voor de uitvoering ervan
o Commissie = EU Commissie (niet de CAC)
Europees Parlement heeft een wetgevende taak (wetten goed- of afkeuren) en bestaat uit burgers die moeten verkozen
worden
2
,Warenwetgeving Yara Debooserie (Lay-out: Cato Meulemans) 2VDKC
EUROESE COMMISIE EUROPEES PARLEMENT
Wetsvoorstellen indienen Wetten goedkeuren of afkeuren
Uitvoeren van wetten Controleert de Commissie
Controle op naleving Europese wetten Begroting
Woordvoerder van de Europese Unie
1.1.3 EFSA OF EVVA
Twee belangrijke adviesorganen:
1. EUROPEAN FOOD SAFETY AUTHORITY (EFSA) OF EUROPESE VOEDSELVEILIGHEID AUTORITEIT (EVVA)
Verschillende domeinen: volledige productieproces voedselketen, dierenwelzijn, planteziektes
Functies
1) Wetenschappelijke adviezen verlenen aan de Europese commissie, het Europese
parlement en de individuele lidstaten omtrent voedselveiligheid
2) Risicoanalyses/ herevaluaties uitvoeren
3) Snelle waarschuwing bij eventuele incidenten, communicatie voedselveiligheid
4) Informeren van consument
5) …
(Cfr. FDA in de VS)
Bv. onrust over aspartaam, toegelaten claims, Actimel verliest claim over probiotica, Stevia dossier…
2. SCIENTIFIC COMMITTEE ON FOOD (SCF)
Maakt deel uit van de EFSA
Advies over hoe mensen beschermd kunnen worden tegen schadelijke stoffen in voedsel (additieven) d.m.v. evaluaties…
1.2 BELGISCHE INSTELLINGEN
1.2.1 BELGISCH WETGEVEND APPARAAT
Belgische staat heeft drie functies:
1. Wetgevende functie/ macht → opstellen van algemene regels/ wetten
Op federaal vlak
Op vlak van gemeenschappen Parlement (Kamer & Senaat) + Koning
Op vlak van gewesten
2. Uitvoerende functie/ macht → behelst het toepassen en uitvoeren van het beleid & de wetgeving
Op federaal vlak
Op vlak van gemeenschappen Koning + regering (Ministers & Staatssecretarissen)
Op vlak van gewesten
3. Rechtelijke functie/macht → dwingt de naleving van rechtsregels af
Op federaal vlak Rechtbanken (27) + hoven van beroep (5)
Koninklijk Besluit (K.B.)
“Koning” maakt regels die nodig zijn voor de uitvoering van de wetten
Door de bevoegde Minister mee ondertekend
Worden in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd
WET K.B.
→ Verbindende voorschriften/ regels, staat “boven” K.B. → Meer gedetailleerde beschrijving van de wet
Bv. wet op nachtarbeid Bv. welke uren, welke personen, welke beroepen… mogen
Bv. bescherming van de gezondheid Bv. meer specifiek over hoe bescherming te verlenen
1.2.2 BELGISCHE OVERHEIDSORGANISMEN BELAST MET DE CONTROLE OP VOEDSEL
Eerbiedigen wetgeving: controle nodig!
Belgische overheidsorganismen belast met controle op voedsel → Federale bevoegdheid
Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu
Federale Minister van Volksgezondheid: Frank Vandenbroucke
Preventie, voorlichting en opvoeding i.v.m. voeding → communautaire bevoegdheid (onder bevoegdheid van de Europese Unie; de
lidstaten kunnen beslissingen hierover dus niet tegengaan)
3
, Warenwetgeving Yara Debooserie (Lay-out: Cato Meulemans) 2VDKC
1.2.3 HET FAVV
Vroeger erg versnipperd: Ministerie van Landbouw, IVK (Instituut voor Veterinaire Keuring), EWI (Eetwareninspectie), FI
(Farmaceutische inspectie)… → geen efficiënte werking → groeperen van controlediensten in één instantie
FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN (FAVV) = FEDERAAL VOEDSELAGENTSCHAP
Verenigt alle inspectiediensten
Controle mogelijk van begin tot einde voedselketen
Wet van 4 febr. 2000 : Minister v. Volksgezondheid → federale bevoegdheid
Invoering Bonus-malus puntensysteem
Controleaanpak realiseren waardoor de herkomst van Voedingsmiddelen kan worden opgespoord
Snel ingrijpen, gerichte maatregelen nemen!
Opdracht “waken over de veiligheid van de voedselketen en de kwaliteit van het voedsel en
zo ook de gezondheid van de consument te beschermen”
Een aaneenschakeling van verschillende processen die begint bij het produceren van “primaire producten”
Voedselketen door de landbouw. Deze worden verwerkt tot voeding en diervoeder. Daarna komen ze in de distributie
terecht en ten slotte op ons bord.
1. De controle, onderzoek & keuring van VM en hun grondstoffen in alle stadia van de voedselketen
2. De controle en keuring van de productie, verwerking, bewaring, vervoer, handel, de in- en uitvoer van VM en hun
grondstoffen van de plaatsen waar dit gebeurt
3. Het verlenen van erkenning en vergunningen om bepaalde activiteiten in de voedselketen te mogen uitoefenen
4. De integratie en uitwerking van traceer- en identificatiesystemen van de VM en hun grondstoffen in de voedselketen en
de controle erop
Bij ingevoerde voedingswaren is de controle beperkter → enkel in de winkel
Controleprogramma’s werden uitgewerkt bv.
Controleprogramma voor wat betreft contaminanten: CONSUM (Contaminant Surveillance Monitoring System)
o Controles aan het begin van de voedselketen bv. antibiotica, grondstoffen, veevoeder…
Integrale Kwaliteitszorg Melk (IKM)
o Kwaliteitsbeheersingssysteem melkproductie
o “Certificaat Integrale Kwaliteitszorg Melk”
o Vanaf 2002 verplicht voor melkboeren! “van gras tot glas…”
1.2.4 AUTOCONTROLE EN TRACEERBAARHEID
Het geheel van maatregelen die door een operator genomen worden om ervoor te zorgen dat de
producten in alle stadia van de productie, verwerking en distributie voldoen aan de wettelijke
Autocontrole voorschriften inzake voedselveiligheid, kwaliteit, traceerbaarheid en meldingsplicht.
→ De belangrijkste doelstelling van een autocontrolesysteem: alle mogelijke gevaren op een
zinvolle en realiseerbare manier te beheersen
Voedselveiligheid = verantwoordelijkheid producenten
Elk bedrijf: maatregelen/systeem om kwaliteit van hun producten te waarborgen
Autocontrolegidsen uitgewerkt voor verschillende sectoren
Op alle niveaus productieproces
Risico-evaluatie door toepassing: GMP, HACCP
Een document opgesteld door een sector en bestemd voor de operatoren van die sector: met aanwijzingen
Autocontrolegids hoe men kan voldoen aan de wettelijk opgelegde vereisten voor hygiëne, traceerbaarheid en autocontrole;
goedgekeurd door het FAVV.
Zelfcontrolesystemen moeten voldoen aan drie belangrijke basisprincipes:
1) Registratie
2) Traceerbaarheid
3) Meldingsplicht
Bonus-malus Voedingsbedrijven die inspanningen leveren om in orde te zijn, betalen minder voor controles van het
puntensysteem FAVV, terwijl ondernemers die dat niet doen, almaar meer moeten betalen.
4
