Een theoretische en gestructureerde samenvatting voor het vak Criminologie met inleiding strafrecht. Omdat de docente dit jaar meer strafrecht heeft gegeven dan criminologie moet ik mij excuseren en een samenvatting afleveren die praktisch helemaal alleen draait om het strafrecht. Criminologie vind...
Samenvatting criminologie met inleiding strafrecht
Hoofdstuk 1: afbakening van het onderwerp
Strafrecht = materieel als formeel strafrecht
1) Materieel strafrecht / strafrecht
Geheel van rechtsregels waardoor bepaalde menselijke gedragingen strafbaar worden
gesteld en gesanctioneerd. Bepaald de inhoud van het strafrecht.
- Richt zich in eerste instantie tot de burgers in de vorm van verbodsbepalingen.
- Een sociaal controlemechanisme van sociale ongewenste gedragingen.
het materieel strafrecht omschrijft:
de strafbare gedragingen
de toepasselijke straf of maatregel
het geeft algemene beginselen aan:
over de strafbaarheid van de dader
omtrent de straftoemeting
omtrent de modaliteiten ervan
Vb: de aanranding van de eerbaarheid […], wordt gestraft met een gevangenisstraf van…
2) Formeel strafrecht / strafvordering
Geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht wordt
toegepast. Het beschrijft de vorm waarin het moet worden toegepast.
Dus de regelen die moeten worden nageleefd om het materieel recht te doen functioneren.
- Richt zich op overheid, die belast is met toepassing van de regels van het strafprocesrecht.
- Controlemechanismen zoals gezin, familie, school, kerk,…
Vb: welk rechtscollege is bevoegd? Correctionele rechtbank. Binnen welke termijn kan ik
beroep aantekenen? etc.
Wij gaan vooral in op het materieel strafrecht.
Bronnen van het strafrecht
1. De grondwet (1830)
Een reeks bepalingen die het strafrecht rechtstreeks aanbelangen, grondswetvoorzieningen..
Fundamentele rechten
- Oude grondrechten uit de grondwet van 1830, zoals bv. het gelijkheidsbeginsel
- Nieuwe grondrechten sinds 1994, zoals bv. het recht op een menswaardig bestaan
, Bepalingen inzake de rechterlijke macht die belangrijk zijn voor het strafrecht
De rechterlijke macht wordt uitgeoefend door de Hoven en rechtbanken (art. 30 GW).
De rechterlijke organisatie steunt op grondwettelijke basis
vb. rechtbanken kunnen enkel bij wet worden opgericht
2. De wet
‘Wettelijk’ akten die uitgaan van de Wetgevende Macht
Verschillende wetgevers strafbepalingen uitvaardigen.
Strafrecht evolueert en wijzigt, wordt aangepast en/of aangevuld door maatschappelijke
veranderingen. 1998 radicale hervormingen
Had vooral tot doel de rechtspositie van verdachte en slachtoffer te verbeteren en een
grotere openheid tot stand te brengen in de fase van vooronderzoek
Wet Franchimont 05/03/1998
Vb. de zaak Dutroux-Nihoul | De Witte Mars op Brussel | Bende van Nijvel
Potpourri I Burgerlijke procesrecht en rechterlijke organisatie
Is er gekomen om aantal procedures binnen burgerlijk procesrecht te versnellen
Potpourri II (1/5/2016) Strafrecht en strafvordering
De wet als bron van het Materieel Strafrecht
Strafwetboek van 1867
- Boek 1: algemene beginselen inzake misdrijven en hun bestraffing (opzet, poging,…)
- Boek 11: opsomming van de afzonderlijke misdrijven en hun sanctie
- Nieuwe strafbepalingen: aangevuld in strafwetboek in de vorm van bis-artikelen
bv. verzuimingsdelicten, sommige terreurdaden,…
Complementaire wetten
Wetten die zich buiten het strafwetboek van 1867 hebben ontwikkeld. Wetten die tot stand
zijn gekomen onder invloed van het positivisme en het nieuw sociaal verweer.
Deze wetten moeten dus buiten het strafwetboek worden gezocht.
bv. jeugdbeschermingswet
Bijzondere wetten
- Wetten die strafbepalingen omvatten die niet in het strafwetboek staan.
- Wetten die dateren voor 1867
- Wetten die technische materies regelen (bv. verkeerswetgeving)
- Wetten die zich tot bepaalde categorieën personen richten (bv. militair strafwetboek)
- Reglementen die van toepassing zijn op plaatselijke of regionale toestanden
bv. reglement inzake ontucht en prostitutie van de Stad Antwerpen
, De wet als bron van het Formeel strafrecht
Wetboek van strafvordering van 1808 – herziening in 1878
Oud wetboek met tal van onnauwkeurigheden, en terminologische onduidelijkheden
In 1998 grondig aangepast door de Wet Franchimont.
Er bestaan een aantal regels die erop toezien dat het vooronderzoek duidelijker wordt zowel voor
dader als voor slachtoffer? Zo bestaat de mogelijkheid bij het slachtoffer om het dossier in te kijken.
Complementaire wetten
- Gerechtelijk wetboek van 1967: regelt o.a. organisatie/bevoegdheid van parket en strafgerecht
- Jeugdbeschermingswet: regelt bevoegdheid van de jeugdrechtbanken
- Wet verzachtende omstandigheden: correctionalisering en contraventionalisering
Bijzondere wetten
Regelen bijzondere materies of hebben betrekking op bijzondere categorieën personen
bv. militairen
3. Het internationaal recht
Zowel materieel als formeel strafrecht
Het volkenrecht
Regels inzake immuniteiten en voorrechten. Er bestaan hiervoor 2 verdragen, beide
opgemaakt te Wenen, het ene betreffende diplomatieke voorrechten en immuniteiten, het
tweede betreffende de consulaire voorrechten en immuniteiten.
Personen die van deze voorrechten genieten, kunnen in België niet vervolgd worden, of
gevolgen zijn aanzienlijk beperkt. Bv voor ministers en diplomaten
De mensenrechten
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en Fundamentele Vrijheden EVRM
Het Internationaal Pact inzake Burgerlijke en Politieke Rechten IVBPR
Conventie inzake de Rechten van het Kind
Het internationaal strafrecht
Regels inzake toepassing van de strafwet in de ruimte en het uitleveringsrecht
Hoofdstuk 2: de strafwet
Strafwetten moeten voldoen aan een aantal eigenschappen zodat ze tot het strafrecht kunnen
behoren.
1. Legaliteitsbeginsel
Nullem crimen, nulla poena, sine lege = geen misdrijf, geen straf zonder wet
Als er geen wet bestaat die een beschrijving geeft van een handeling die als strafbaar
benoemd wordt (delictsomschrijving) dan kan er geen misdrijf zijn, laat staan dat er dan een
straf kan worden opgelegd. Ook straffen moeten in de wet vermeld staan. De rechter kan
geen misdrijf of straf uitvinden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mysterious. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
