Deze samenvatting is gebaseerd op de 3 powerpoints die prof Vriens geeft tijdens zijn lessen fysiologie (de man, de vrouw, de zwangere vrouw). Het bevat hiernaast ook afbeeldingen van de powerpoint en eigen notities van de lessen.
(16/20 - 1e zit)
Voortplantingsstrategie: twee ouders vormen twee nakomelingen
➔ Andere soorten hebben andere strategie zoals muizen
Reproductie: productie van nakomelingen
Re-Productie: vervanging van de huidige generatie door een nieuwe
Vermenigvuldiging: kweken (‘to breed’)
Seksuele voortplanting: uitwisseling van genetisch materiaal en zo recombinatie veroorzaken (2 haploide cellen
vormen terug samen een diploide cel)
➔ Versmelting van de twee pronuclei in de zaadcel en eicel
1. DE MAN
1.1 ANATOMIE
(zie morfologie)
Bij de man ligt het bijna allemaal uitwendig.
Lengte penis in erectie: 11-21 cm (gemiddeld 14 cm)
Phallus:
Functie:
- Kanaal voor urine / zaadcellen
- Geslachtsgemeenschap
Corpus cavernosum (=zwellichaam):
- Bevat kleine lacunes die zich kunnen vullen met
bloed
- Gescheiden door een septum
- Staat in voor de zwelling van de penis: belangrijk
bij geslachtsgemeenschap
Tunica albuginea:
- Omhulsel rond corpus cavernosum: bindweefsel
- Betrokken bij de vorming van de erectie
- Bloedafvoer van veneus bloed zal worden stopgezet zodat het in het zwellichaam blijft en zo
de penis kan opzwellen
Corpus spongiosum:
- Urethra ligt in dit sponsachtig lichaam
- Wordt niet veel groter tijdens de erectie
- Bevat minder lacunes, minder bloedopslag mogelijk
- Tunica albuginea is hier ook minder uitgesproken
- Wel nog betere afvloei van veneus bloed
Testis (=teelbal):
- Lobuli die gescheiden zijn door septa
- Tubuli semeniferi contorti: lange buis opgerold in de testis
Bestaat uit sertoli cellen en leydig cellen
- Spermatogenese vindt hier plaats
Zwakke androgenen: DHEA-S, DHEA en A4
Sterke androgenen: T en DHT
(allemaal vanuit cholesterol)
TESTOSTERON:
Structuur: steroïd hormoon
Enzymen: acetyl co-enzyme A, P450 enzymen
Aangemaakt vanuit cholesterol, wordt via 5 stappen omgezet naar testosteron
Belangrijkste productieplaats is de testis met name de Leydigcellen (97%)
➔ 40 maal testosterone meer dan bij vrouwelijke ovaria
Mechanisme:
Hypothalamus → hypofyse → gonade
Adenohypofyse scheidt LH en FSH uit die effect hebben op testis
Testis zet op zijn beurt testosteron vrij
Geen positieve feedback zoals bij vrouw
Leydigcel (=thecacel):
- Bevatten een LH-receptor: LH stimuleert de metabolisatie van cholesterol naar androgenen
- Beinvloedt transcriptiemechanismen en zo de expressie van bepaalde enzymen
Te hoge [T]: overmaat is niet goed, stimuleert de aanmaak van de erytropoëtine (aanmaak van RBC)
➔ Bloeddoorstroming daalt, teveel aan RBC gaat de hematocrietwaarde verhogen
➔ Bloed wordt stroperig, viscociteit geeft kans op trombose en zorgt voor slechtere doorbloeding van
hart en hersenen wat problematisch kan zijn
➔ Doping middel: supplement van testosteron → meer RBC dus meer zuurstoftransport en zo hogere
inspanning kunnen leveren (moeilijker opgemerkt te worden want is natuurlijk, maar boven bepaalde
waarde kan je wel afleiden of het natuurlijk is of met doping)
➔ Meer testosteron zorgt ook voor spiermassa en vooral meer agressie (opvliegender)
➔ Positief effect op prostaatgroei (androgeengevoelig), overgroei gaat dan weer zorgen voor een
vernauwing van de urethra (vaak catheter nodig om te plassen bij bodybuilders)
➔ Nadelig effect op spermatogenese: functionele zaadcellen gaat aannemelijk dalen
1.2.2 Concentratie
bij jonge man is er piek van testosteron in de ochten: ochtenderectie
van een oudere man ligt de concentratie over de gehele dag lager en geen duidelijk piek meer,
ook geen ochtenderectie.
Sekshormoonbindende globuline (SHBG): bindt aan T en DHT in bloed en maakt ze zo inactief
Albumine: bindt aan alle androgenen, nog steeds actief na binding
,De weg die testosteron gaat afleggen en metabolisatie gaat afhangen van het weefseltype. Het kan evolueren
tot T, DHT en E2 (estrogeen)
Afbraak testosteron:
1. Excretie via urine als T
2. Afbraak en excretie via urine als zwavelzuur en glucuronzuur
3. Metabolisatie: - lever: T → 17-ketosteroiden
- prostaat: T → DHT
1.3 SPERMATOGENESE
(belangrijk voor examen)
Examenvraag: schets de spermatogenese!!! →
Sertolicel (=granulosacel, nurse cell):
- Is gefixeerd aan basale membraan van het
tubulair membraan
- Omringen alle fases van de spermatogenese behalve de spermatogonia of stamcellen (maar deels)
3 functies:
1. Ondersteuning van de ontwikkelde zaadcellen
2. Bescherming van de zaadcellen voor toxische stoffen (bloed-testis barriere)
3. Voedingsbron voor de ontwikkelde zaadcellen
Stamcel (=spermatogonia): heel potent en kan differentieren tot verschillende celtypen maar gaan hier tot
zaadcellen differentieren
Rijping van de spermatogenese is van buiten naar binnen (van basale membraan naar centrum)
Spermatogenese: verschil met vrouw
- Geen arrest in meiose 1 en 2
- Geen poollichaampje
- Duurt 72 dagen bij de man
Zaadcel wilt zo snel mogelijk naar de eicel dus alle overtollige belasting wordt weggehaald
(cytoplasma, lysosomen, ..)
1.3.1 Regeling
Crosstalk Leydig en Sertoli cellen:
- LH bindt aan receptor (leydig) en T wordt aangemaakt, gaat door bloedbaan
naar sertoli cel om daar groeifactoren vrij te zetten
- FSH bindt aan receptor en dat zal G-proteine stimulerend hormoon en zo
adenylaatcyclase activeren en zo proteine synthese starten
- Inhibine: in bloed gesecreteerd, gaat de FSH secretie inhiberen
- Androgeen bindend proteine (ABP): bindt aan T, concentratie actieve T gaat
stijgen en versterkt de werking ervan
- Aromatase: enzymen die T gaan metaboliseren tot estradiol en zo
spermatogenese proces positief beïnvloeden
- Groeifactoren hebben ook positief effect op spermatogenese
Bevruchtingsproces (=spartacusrun):
Bij ejaculatie worden er ongeveer 80-300 x 106 zaadcellen vrijgelaten die een
hindernissenparcour volgen richting de eicel om daar als eerste toe te komen (slechts 100 à 1000 zaadcellen
maken het tot bij de eicel).
De kans om zwanger te worden stijgt met het aantal zaadcellen per ejaculatie
➔ Vanaf 60 miljoen is er een plateau en maakt aantal niet meer uit voor betere kans
➔ Zaadcelconcentratie: levenskwaliteit, drinken van alcohol, skinny jeans
, 1.3.2 Temperatuur
Indaling gonaden:
Spermatogenese vereist een lagere temperatuur dan
de lichaamstemperatuur (2-4 graden onder normale
lichaamstemperatuur - ±34,4°C).
Bij olifanten liggen de testes vlak bij de longen en gaat de ademhaling zorgen voor afkoeling van de testes.
Bij zeezoogdieren zoals dolfijnen liggen de testes onder de dorsale vin (komt bij ademhaling naar boven en
zorgt zo voor afkoeling van de testes.
Teelbalkanker: verhoogde kans bij verhoging van de temperaturen
Warmte afvoer:
1. Weinig isolatie: scrotum is weinig behaard en heeft een dunne huid, afwezigheid van subcutaan vet
2. Veel warmte afvoer: wordt heel snel weggegeven, door aanwezigheid van
zweetklieren en aanwezigheid van subcutane bloedvaten
3. Weinig warmte aanvoer: door aanwezigheid van veneuze plexus pampiniformis
Plexus pampiniformis:
Warmere arteriele bloed en koudere veneuze bloed komen in contact bij de countercurrent
heat exchanger, er gebeurt altijd een warmte-uitwisseling (ook wanneer arterieel bloed al
deels is afgekoeld). Zo wordt het bloed afgekoeld voor het naar de testis gaat.
Warmte behoud:
- Musculus cremaster: trekken richting de warmere buikholte, dichter bij
lichaam dus warmer
- Tunica dartos (-rugae): subcutane spier die huid zal samentrekken,
zodat er rimpels of rugae geovrmd worden, oppervlakte zo kleiner
maken en dus minder warmteverlies
Pathologieën:
Cryptorchidie: onvolledige indaling (unilateraal of bilateraal): testis heeft te warm waardoor spermatogenese
proces onvoldoende kan gebeuren
➔ Meestal spontaan opgelost maar moet wel nauwkeurig opgevolgd worden
➔ Als bij de leeftijd van 10 jaar de testis nog niet is ingezakt: chirurgisch laten afzakken in scrotum
Varicocele: spataders op veneuze aders van scrotum
➔ Minder bloed doorstroming door de spataders, mindere afkoeling van arteriele bloed
➔ Belangrijkste oorzaak van onvruchtbaarheid (komt veel voor)
Koorts: verhoging van de lichaamstemperatuur (scrotum temp neemt ook toe)
➔ Pas 72 dagen na de koorst zijn de spermacellen terug normaal, geen blijvend letsel
➔ Belangrijk voor koppels die starten met IFS behandeling: koortsvrije periode is nodig voor
kwaliteitvolle zaadcellen
1.4 AFVOER
1.4.1 Transport
Transport gebeurt van:
Tubuli seminiferi contorti → tubuli seminiferi recti → rete testis → ductuli efferentes → caput van de
epididymis (bijbal= reabsorptie van het sertoli secreet – hierdoor bewegen de zaadcellen toch nog voort) →
corpus van de epididymis (verdere rijping van de zaadcellen, kunnen hier nog niet zelfstandig voortbewegen,
fructose is hier voor nodig) → cauda van de epididymis (opstapeling van zaadcellen, reservoir)
Verplaatsing van de zaadcellen:
= passieve voortbeweging
Tubuli seminiferi contorti: sertolicelsecreet (passief)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marieringele. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,69. Je zit daarna nergens aan vast.
