Leerdoel 1: welke mechanismen liggen ten grondslag aan
schoolsegregatie?
Artikel Peters & Muskens (2011)
Abstract: schoolsegregatie wordt deels veroorzaakt door de vrijheid van ouders om een
school voor hun kinderen te kiezen. Het resultaat is een groeiende segregatie tussen
kinderen met verschillende culturele achtergronden. Bewijs is gevonden voor een “white
flight” in Nederland, Denenmarken en het Verenigd Koninkrijk.
Centraal probleem: de keuzevrijheid van ouders voor een geschikte school voor hun
kinderen als een praktijk die etnische schoolsegregatie veroorzaakt
In Nederland wordt er vaak gerefereerd naar ‘zwarte scholen’ en ‘witte scholen’.
Zwarte school: school met veel leerlingen van immigratie afkomst (vooral
Turks/Marokkaans)
Witte school: school met dominant veel leerlingen van vaderlandse afkomst (inheems)
Sinds de vroege jaren ’90 is een groot aantal ‘witte ouders’ gestopt met het registeren van
hun kinderen op ‘zwarte scholen’ in hun buurt. In combinatie met witte migratie uit zwarte
buurten in de belangrijkste steden, dit wordt ‘white flight’ (witte vlucht) genoemd.
De etnische schoolsegregatie is door Wolfgram in Nederland onderzocht. Hij vergeleek de
schoolpopulaties met de buurtpopulaties in 38 grote steden in Nederland.
- 63% van de scholen in deze steden reflecteren de populatie van hun buurt goed
- 17% is te wit vergeleken met de buurt
- 20% is te zwart vergeleken met de buurt
- De grootste steden (den haag, Utrecht, Amsterdam en Rotterdam) laten een
segregatie cijfer van tenminste 40% zien. Minder dan 60% van de schoolpopulatie
reflecteert de populatie van de buurt.
Hoe witter en hoe meer Nederlands de inwoners van een buurt zijn, hoe meer scholen hun
buurt reflecteren. Daarom laten steden met hoge immigranten cijfers meer segregatie zien
Oorzaken segregatie:
- Keuzevrijheid ouders: sinds 1917 hebben ouders de keuze waar ze hun kinderen
op school doen. Deze wet is tot stand gekomen door de verzuiling. De samenleving
wilde dat de overheid geld beschikbaar stelde voor speciale scholen, zoals katholieke
en protestante
- Ruimtelijke segregatie (buurt, huisvesting): veel allochtone mensen wonen in
goedkopere huurhuizen autochtone mensen trekken vaak weg uit deze buurten
(Jim Crow wetten VS)
- Promotie van scholen:
o Witte school: hoge ouderbijdrage, wachtlijsten, door een beperkte aanname
van kinderen die onvoldoende Nederlands spreken of door ouders een andere
school te adviseren omdat zij zich daar waarschijnlijk beter thuis zullen voelen
1
, of de school zodanig in te richten dat je niet aantrekkelijk bent voor een
specifieke groep
o Zwarte school: specifieke materialen of methoden, lessen voor ouders, (extra)
deskundigheidsbevordering leerkracht, creëren specifieke voorzieningen
zoals een peutergroep
Neveneffect: een school die zich zodanig ontwikkelt en ook zo bekend staat trekt
weer vanzelf de betreffende groep kinderen en ouders naar zich toe en toot
anderen af. Het geeft andere scholen ook weer argumenten in handen om
allochtone ouders door te verwijzen
- Witte vlucht: sinds de jaren ’90 sturen autochtone ouders hun kinderen niet meer
naar zwarte scholen in hun buurt + veel autochtone vertrekken uit die buurten.
3 factoren die witte vlucht veroorzaken (Heckmann)
o Verplichting of keuzevrijheid gaan naar bepaalde scholen in buurten
o Mogelijkheden of beperkingen om naar particuliere school te gaan
o Betekenis van schooldistricten
Schoolsegregatie is op zich normaal en wenselijk, maar wordt later problematisch
Argumenten tegen schoolsegregatie
- Op zwarte scholen spreken de leerlingen vaak geen goed Nederlands, hierdoor
kunnen ze niet van elkaar leren. Angst is niet helemaal gegrond, op school
verbeteren deze kinderen hun taal sterk, sterker dan op witte scholen. Oorzaak:
budget.
- Gebrek aan interetnisch, intercultureel contact
o Allport: contacthypothese langdurend contract zou moeten resulteren in
verminderen van etnische vooroordelen en het zou wederzijdse etnische
appreciatie moeten stimuleren
Beleid in NL voor desegregatie
- Beleidsraamwerk
- Zone Acess Rules in Tiel: alleen naar school in je eigen buurt
- Nijmeegse gokmachine: met voorkeursregelingen willekeurige verdeling
- Ouderlijke initiatieven in Amsterdam: twee ouders besloten hun kinderen naar de
goede, maar zwarte school in de buurt te brengen en creëerde van daaruit, samen
met het schoolbestuur, een gemende school.
- Best Achievement at Primary School Mozaïek: geen focus op etniciteit en cultuur,
maar op prestaties
Conclusie
Een mogelijke consequentie van de ouderlijke vrijheid van schoolkeuze is uitgelegd: de
stijging van etnische school segregatie. Scholen hebben een keuze waarop zij omgaan met
etnische school segregatie. Ook zijn verschillende segregatie maatregelen besproken. De
hoofdfocus is aan de condities waaronder deze maatregelen succesvol zouden moeten zijn:
- Voor desegregatie maatregelen zijn de benodigde actoren: gemeenten,
schooldirecties, scholen en ouders
- Om te voorkomen dat er “veilige havens” worden gecreëerd door ouders die niet bij
desegregatie betrokken willen zijn (brengen naar witte scholen), moet elke
schooldirectie en elke school deelnemen aan desegregatie maatregelen
- Actoren moeten elkaar vertrouwen. Moeten er zeker van zijn dat elke school zich zal
toewijden aan overeenkomsten over kleurschifting van leerlingen op scholen
- Om de beleidsdoelen te halen, moeten ouder een school kiezen op een manier dat in
het desegregatie beleid past, maar de ouders heeft de uiteindelijke beslissing. Dit is
een consequentie van de (grondwettelijke) vrijheid van educatie
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romeebras. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
