Inleiding tot de Rechtswetenschap, prof Tilleman Bernard
Samenvatting en schema's belangrijke onderdelen eerste leerboek uit hoorcolleges en werkcolleges
- Wat is de materie? Federaal of deelstatelijk?
- Wetgevend niveau of uitvoerend niveau?
- Wie heeft de tekst ondertekend?
“wij bekrachtigen” = een wet (wetgevende macht)
“wij besluiten dat” = een besluit (uitvoerende macht)
2) Is het een materiële wet en/of formele wet?
Materiële wet = een door de bevoegde overheid uitgevaardigde rechtsregel met een
algemeen bindend karakter
Formele wet = elke beslissing van de wetgevende macht op federaal of deelstatelijk
niveau
3) Is het materieel en of formeel recht?
Materieel recht = het deel van het recht waarin de spelregels van het
maatschappelijke gedrag inhoudelijk worden bepaald
Formeel recht = het deel van het recht dat de spelregels bepaalt in verband met wat
er moet / wat er kan gebeuren bij niet-naleving van het materiële recht
bepaalt de procedure / vorm
4) Is het een formele bron van het recht?
Materiële rechtsbron = de verschillende maatschappelijke gegevens en de ideële,
eventueel ideologische factoren die de inhoud van een positieve rechtsregel bepalen,
zonder zelf recht te zijn
Formele rechtsbron = de factoren waaruit het positief recht zijn geldingskracht
ontleent
1. Wetgeving (wet in de materiële zin)
2. Het gewoonterecht
3. Algemene rechtsbeginsel
4. Rechtspraak
5. Rechtsleer
1-3: bindend
4-5: gezaghebbend
,Wetgevende macht – le pouvoir législatif
Uitvoerende macht – le pouvoir exécutif
Rechterlijke macht – le pouvoir judicaire
Verordening – un règlement
Ondschendbaarheid van de koning als correlaat van feit dat de koning nooit alleen
kan beslissen – Jamais prince ne peut faillir, que la faute ne vienne de son conseile
Rechtsbron - Source de droit
Rechtsbron – un source de droit
Materiële rechtsbron
De verschillende maatschappelijke gegevens en ideële factoren die de inhoud van het
positieve recht bepalen, zonder zelf recht te zijn. Een voorbeeld is de heersende
godsdienstige traditie, of de politieke machtsverhoudingen, etc.
Formele rechtsbron
In ons rechtssysteem gelden als formele bronnen van recht:
1. De wet (la loi) (in materiële zin), dat is elk algemeen verbindend voorschrift
uitgevaardigd door een bevoegde overheid.
2. Het Gewoonterecht (le droit coutumier ), dat zijn de gevestigde gebruiken die de
rechtsgenoten als bindende rechtsregels beschouwen.
3. De algemene rechtsbeginselen (les principes (m.) généraux du droit ), dat zijn de
ongeschreven gedragsregels die rechtsregels zijn, omdat zij op een bepaald
ogenblik wezenlijk geacht worden voor de samenleving.
4. De rechtspraak (la jurisprudence ), dat is het geheel van de beslissingen waarbij
rechtsgeschillen worden beslecht. Zij hebben hoe dan ook precedentwaarde.
5. De rechtsleer (la doctrine ), dat is het geheel van vrije en wetenschappelijke
juridische geschriften gewijd aan het recht door gezaghebbende auteurs, meestal
rechtsgeleerden. Zowel de wetgeving als de rechtspraak behoeven immers nadere
duiding.
Eerste 3 zijn bindende bronnen, de laatste 2 zijn gezaghebbend
De billijkheid – l’équité (f.)
Naar billijkheid - ex aequo et bono
, Formele wet
Elke beslissing gestemd door de WM (op niveau federale overheid of deelstaten). Het gaat
hier dus over wetsontwerpen en wetsvoorstellen, en decreten en ordonnanties.
- Decreet: formele wet van de drie gemeenschappen en twee (grote) gewesten
- Ordonnantie : formele wet van het BHG (Brussels Hoofdstedelijk Gewest)
Alarmbelprocedure – la sonnette d’alarme
Wanneer er volgens één van de taalgroepen (groupes lingistiques) in de plenaire
vergadering een ‘communautair conflict’ is, kan de procedure opgeschort worden indien ¾
van deze taalgroep daarvoor stemt. Dit is een waarborg tegen minorisering van een
taalgemeenschap.
Bekrachtiging – la anction
Handeling waardoor de Koning zich akkoord verklaart met de door het parlement
aangenomen tekst.
Afkondiging – la promulgation
De Koning bevestigt de wet als hoofd van de UM en beveelt om deze ten uitvoer te brengen.
Dit is verplicht nadat de Koning de tekst bekrachtigd heeft.
Bekendmaking – la publication
Het bekend maken van de rechtsregels in het Belgisch Staatsblad (Moniteur Belge). Een wet
treedt pas in werking (entrée en vigueur) op de tiende dag na de publicatie, tenzij het
uitdrukkelijk vermeldt wordt in de tekst wanneer de wet in werking treedt.
Inwerkingtreding – l’entrée en vidueur
Gewone wet – une loi ordinaire
- Aanwezigheidsquorum: helft van de leden
- Meerderheidsquorum: gewone meerderheid
Onthouden in aanmerking voor aanwezigheidsquorum, niet voor bepalen
meerderheid (Art. 53 Gw.)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper student78. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
