The science of nutrition hoofdstuk 17: Zwangerschap en
het eerste levensjaar
Voeding preconceptie:
Een gezond dieet voorafgaand aan de conceptie is belangrijk vanwege vier redenen:
1. Helpt stoornissen die extreem vroeg in de zwangerschap ontstaan door tekorten aan
voedingsstoffen te voorkomen
- Foliumzuurdeficiëntie gedurende de eerste weken na conceptie resulteert in het niet
sluiten van het ruggenmerg wat resulteert in neurale buisdefecten alle vrouwen die
zwanger kunnen worden moeten dagelijks 400 mcg foliumzuur uit verrijkt voedsel of
supplementen gebruiken als toevoeging op natuurlijke bronnen van foliumzuur in een
gevarieerd en gezond dieet
2. Zorgt ervoor dat de inname van stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de foetus kunnen
worden vermeden of beperkt (alcohol, illegale drugs, tabak, cafeïne, medicatie, kruiden,
supplementen)
3. Kan helpen om de vrouw een optimaal BMI van tussen de 19,8 en 26,0 te laten bereiken
- Verlaagt het risico op complicaties bij geboorte (langdurige bevalling, keizersnede)
- Obesitas verhoogt het risico op het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) kan
resulteren in onvruchtbaarheid
4. Kan helpen voedingsgerelateerde stoornissen van de zwangerschap te voorkomen
(zwangerschapsdiabetes, zwangerschapshypertensie)
De voeding en leefstijl van een man voorafgaand aan conceptie is ook belangrijk:
- Calcium, vitamine D, foliumzuur en antioxidanten (vitamine C) verbeteren de
spermakwaliteit en mannelijke vruchtbaarheid
- Ondervoeding (ernstige zinkdeficiëntie), een dieet hoog in verzadigd vet, obesitas,
diabetes, alcohol, illegale drugs en roken verlagen de vruchtbaarheid van de man
Ondersteuning van voeding in de foetale ontwikkeling:
- Eerste trimester: celdeling en differentiatie van weefsels
Kritieke periode: in het eerste trimester is de embryo of foetus gevoeliger voor
schadelijke stoffen (alcohol, illegale drugs, medicijnen, hoog gedoseerde
supplementen (vitamine A), kruiden, tabak, toxinen, microben, infectie, straling)
waardoor geboorteafwijkingen kunnen ontstaan soms is de schade zo ernstig dat
een miskraam ontstaat
- Tweede en derde trimester: de meeste groei vindt plaats
Vanwege de intense groei en ontwikkelingen van de foetus in het derde trimester
blijft het erg belangrijk dat de moeder een adequaat en gebalanceerd dieet gebruikt
- Gedurende de eerste weken van de zwangerschap krijgt de embryo zijn voedingsstoffen
van cellen aan de wand van de baarmoeder
- Vanaf 8-10 weken is de placenta een volledig functionerend orgaan waardoor de moeder
voedingsstoffen en zuurstof levert en afvalstoffen worden verwijderd
,Adequate gewichtstoename gedurende de zwangerschap is essentieel en adequaat dieet is een van
de belangrijkste aanpasbare factoren om de kans op een baby met een normaal geboortegewicht te
krijgen
Aanbevolen gewichtstoename tijdens de zwangerschap:
Gewichtsstatus voor de BMI Aanbevolen gewichtstoename
zwangerschap
Normaal 18,5-25 11-16 kg
Ondergewicht Minder dan 18,5 13-18 kg
Overgewicht 25-30 7-11 kg
Obesitas Meer dan 30 5-9 kg
Normaal (tweeling) 17-24 kg
Patroon van gewichtstoename bij normaal gewicht:
- Eerste trimester: gewichtstoename van 1 tot 2 kilo
- Tweede en derde trimester: gewichtstoename van 0,5 kg
- Wanneer de gewichtstoename meer is binnen een week, maand of trimester moet het
tempo van gewichtstoename worden vertraagd
- Wanneer een vrouw niet genoeg is aangekomen in de eerste maanden van de
zwangerschap moet de inname van energie en voedingsstoffen geleidelijk worden
opgehoogd
- Om overtollig gewicht na de zwangerschap kwijt te raken moet meer energie worden
gebruikt dan ingenomen
Fysieke activiteit helpt extra gewicht te verliezen
Borstvoeding helpt mogelijk extra gewicht te verliezen de productie kost
significant energie
Matig gewichtsverlies gedurende borstvoeding is veilig en heeft geen invloed op de
gewichtstoename van de zuigeling
Ondergewicht gedurende de zwangerschap geeft een verhoogd risico op:
- Het krijgen van een te vroeg geboren baby voor 38 weken zwangerschap)
- Het krijgen van een baby met een laag geboortegewicht minder dan 2500 g)
- Het krijgen van een baby met een laag gewicht voor zwangerschapsduur
geboortegewicht valt onder 10e percentiel voor zwangerschapsduur
Verhoogt het risico op infecties, leermoeilijkheden, verslechterde fysieke
ontwikkeling, dood in het eerste levensjaar, gezondheidscomplicaties later in het
leven
- Risico op het uitputten van de eigen voedingsstofreserves
Overgewicht voor de conceptie of te veel gewichtstoename tijdens de zwangerschap is risicovol:
- Verhoogt het risico op het krijgen van een baby met een hoog geboortegewicht meer
dan 4000 g
- Verhoogt het risico op het krijgen van een baby met een hoog gewicht voor
zwangerschapsduur geboortegewicht valt boven het 90e percentiel voor
zwangerschapsduur
Verhoogt het risico op trauma gedurende de bevalling en keizersnede
Verhoogt het risico op perinatale dood vooral als de moeder diabetes heeft
- Kinderen hebben een groter risico op obesitas en metabole abnormaalheden (abnormale
bloedglucosecontrole) gedurende de kindertijd en adolescentie
, - Hoe meer gewichtstoename plaatsvindt gedurende de zwangerschap, hoe moeilijker het
is voor de moeder om terug te keren naar het gewicht van voor de zwangerschap en hoe
groter de kans is dat de gewichtstoename permanent is
Voedingsbehoeften van zwangere vrouwen:
De behoefte aan bijna alle nutriënten neemt toe gedurende de zwangerschap om bij te dragen aan
de groei en ontwikkeling van de foetus zonder de voedingsstoffen van de moeder uit te putten die ze
nodig heeft om haar eigen gezondheid te onderhouden
Macronutriënten leveren energie en zorgen voor het opbouwen van weefsels bij de foetus en
zwangerschapsgeassocieerde weefsels bij de moeder
Energie:
- Eerste trimester: ongeveer dezelfde hoeveelheid calorieën als normaal
Niet meer eten dan normaal maar de voedingsstofdichtheid verhogen
- Tweede en derde trimester: de energiebehoefte neemt toe met 350 tot 450 kcal per dag
Eiwit:
- De eiwitbehoefte neemt toe naar 1,1 g per kg lichaamsgewicht (25 g)
Voor vegetarische en veganistische vrouwen kan het moeilijk zijn om aan de
verhoogde eiwitbehoefte te komen
Koolhydraten:
- Zwangere vrouwen moeten minimaal 175 g koolhydraten per dag innemen normale
bloedglucoselevels onderhouden om ketose te voorkomen
Het grootste gedeelte moet afkomstig zijn van onbewerkt voedsel (volkorenbrood,
volkorenontbijtgranen, zilvervliesrijst, fruit, peulvruchten, groenten)
o Rijk aan vitamine B
o Rijk aan vezels voorkomt constipatie, draagt bij aan een gevoel van vol
zitten (kan een voordeel zijn voor vrouwen die niet te veel moeten
aankomen)
Geen zeer koolhydraatbeperkt dieet gebruiken omdat glucose de primaire
metabolische brandstof is
- Extra koolhydraatinname kan nodig zijn om dagelijkse fysieke activiteit te ondersteunen
Vet:
- Zwangere vrouwen hebben niet meer vet nodig, maar een adequate consumptie is
belangrijk vanwege het opbouwen van nieuwe weefsels en cellen
Beperken van de inname van verzadigd vet en transvet
Inname van meervoudig en enkelvoudig onverzadigd vet
DHA is in het derde trimester belangrijk vanwege de sterke groei van de hersenen (in
vette vis (ansjovis, makreel, zalm, sardientjes) en in lagere hoeveelheid in tonijn, kip
of DHA-supplement voor veganisten)
Contaminatie met kwik kan schadelijk zijn voor het foetale zich ontwikkelende zenuwstelstel:
- Grote vis vermijden (zwaardvis, haai, marlijn, tegelvis, koningsmakreel)
- Beperken van de inname van witte tonijn tot 170 g per week
, Zwangere vrouwen wordt sterk aangeraden om 2 tot 3 porties van de meeste andere typen vis (zalm,
tilapia, kabeljauw, meerval, ingeblikte tonijn, garnalen) te eten om voedingsstoffen binnen te krijgen
die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de foetus
Micronutriënten ondersteunen de verhoogde energiebehoefte en weefselgroei
De behoefte van micronutriënten neemt toe gedurende de zwangerschap vanwege een toename van
het bloedvolume van de moeder, groei van de baarmoeder, ontwikkelen van de placenta, vergroten
van de borsten, toename van lichaamsvet en groei van de foetus
Foliumzuur:
- Verhoogde behoefte celdeling, sluiten van de neurale buis
Adequate inname is vooral belangrijk gedurende de eerste 28 dagen na conceptie
voor het vormen en sluiten van de neurale buis (embryonale structuur die eventueel
de hersenen en ruggenmerg wordt)
Deficiëntie in de eerste 28 dagen kan zorgen voor neuralebuisdefecten: open rug,
open schedel
Deficiëntie: anemie, laag geboortegewicht, vroegtijdige geboorte, onvoldoende groei
van de foetus
Bronnen: sinaasappelsap, groene bladgroenten (spinazie, broccoli), linzen
Vitamine B12: regenereert de actieve vorm van foliumzuur
- Nauwelijks hogere behoefte de absorptie gedurende de zwangerschap is efficiënter
Deficiënties kunnen optreden bij vrouwen die een veganistisch dieet volgen en
zuigelingen van moeders die een veganistisch dieet volgen
Deficiëntie: anemie
Bronnen: dierlijk voedsel (vlees, zuivel, eieren), verrijkte voedingsmiddelen,
supplementen
Vitamine C:
- Verhoogde behoefte afname concentratie in moederlijk bloed omdat vanwege de
toenemende hoeveelheid bloedplasma vitamine C naar de foetus gaat
Grotere behoefte bij vrouwen die roken roken verlaagt de concentratie in het
serum en vruchtwater
Deficiëntie: verhoogt het risico op vroegtijdige geboorte en andere complicaties
Bronnen: citrusfruit en -sap, peper, fruit, groente
Vitamine A:
- Verhoogde behoefte
Deficiëntie: laag geboortegewicht, verslechterde foetale groei, vroegtijdige geboorte
Overschot: afwijkingen bij de foetus hazenlip, open gehemelte, hartdefecten,
abnormaalheden in het centrale zenuwstelsel
Vitamine D:
- Geen verhoogde behoefte de hoeveelheid vitamine D die van de moeder naar de
foetus gaat is relatief klein en heeft geen negatieve invloed op de vitamine D-status van
de moeder
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Adleme. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.