HOOFDSTUK 1: DE VOLKSUNIE EN HUN ERFGENAMEN (gelezen)
1. De aanloop tot de oprichting van de Volksunie
Voorlopers van de Volksunie:
Frontpartij
o Naar aanleiding van de taalproblematiek in de frontstreek ontstaan
Vlaams Nationaal Verbond (VNV, vele leden zijn hiervan in de collaboratie beland)
o Komt op voor de belangen van de Vlaming
o Na WOII kon de VNV als politieke partij niet meer terugkomen door de collaboratie
De VNV engageerde zich volop in de collaboratie
Men dacht dat de Vlaamse belangen het beste gerealiseerd konden
worden als men ging collaboreren met de Duitsers.
Ook nadat het duidelijk was dat Duitsland niet van plan was om
Vlaanderen een zelfstandigheid te verlenen in GGR nam de VNV geen
afstand
Na WO II:
Repressie (vervolgen en straffen collaborateurs) (ideologische en communautaire dimensie)
Zware klap voor Vlaamse Beweging en politiek Vlaams-nationalisme
o Alles wat met nationalisme te maken had werd met een scheef oog gekeken, door WOII
o Sommigen hoopten dat het nationalisme en de Vlaamse beweging verwoest werd na de
WOII
Heropflakkering Vlaams bewustzijn door:
Dynamitering Ijzertoren 1946 (diksmuide): de ijzertoren was een symbool voor de frontsoldaten
en alles dat met Vlaanderen te maken had
Talentelling 1947: een gemeente kon van taalstatuut veranderen wanneer bleek uit de
talentelling dat de taalverhouding veranderd was, men is daar mee gestopt in ’47 want er werd
gefraudeerd (in die periode ten nadele vd Nederlandstaligen)
Anti-Vlaams karakter repressie: men had de indruk dat die repressie (reactie op collaboratie) een
anti-Vlaams karakter had
Aantal Vlaamse verworvenheden waren teruggeschroefd
Naar aanleiding van de verkiezingen 1949 werd er een nieuwe Vlaams-nationale partij opgericht
Voor- en tegenstanders
o Sommigen vonden het nog te vroeg, dan men nog niet over voldoende middelen
beschikte
o Anderen zeiden dat ze niet langer meer moesten wachten en dat zelfs met een
bescheiden succes bij de verkiezingen een stroomversnelling zou meebrengen
CVP was daartegen: als er een nieuwe Vlaams nationalistische beweging werd opgericht, dan
gaan zij stemmen verliezen
o Streefde naar recuperatie oud-VNV-kiezers => iets wat CVP ook probeerden
10 mei 1949 oprichting ‘Volksunie’ => de echte voorloper van de NV-A
Kort bestaan
1
, Belgisch binnenlandse politiek
Parlementsverkiezingen 1949
Zorgden voor de Oprichting van de ‘Vlaamse Concentratie’
o Anti-repressiepartij
Volgende generaties mogen niet gestraft worden voor wat de ouders vroeger
hebben gedaan
o (ook een paar maatregelen aan: epuratie, werkloosheidsbestrijding, onderwijs,
middenstand en decentralisatie)
o Eveneens kort bestaan: die haalde bij de verkiezingen 2% van de stemmen => toonde wel
dat de bevolking klaar was voor een nieuwe Vlaamse nationalistische partij
Als gevolg van enkele interne moeilijkheden verdween de Vlaamse Concentratie in 1954 van het
toneel!
Met het oog op de parlementsverkiezingen van 1954 werd door de al vermelde Vlaams-nationalisten
een initiatief genomen dat leidde tot de oprichting van de Christelijke Vlaamse Volksunie.
Verkiezingsakkoord tussen groep die bij de Vlaamse Concentratie betrokken waren en
boerenfront en vertegenwoordigers ACMiddenstandverbond
De Christelijke Vlaamse Volksunie behaalde ook slechte resultaten en er werd nadien beslist dat het
tijd was om een volwaardige Vlaams-nationale politieke partij op te richten.
2. Van het ontstaan tot de eerste politieke doorbraak 1954-1961
December 1954 oprichting Volksunie
Gunstige voedingsbodem
o Levensbeschouwelijk vlak: voor alle Vlamingen openstaan (rooms-katholieke godsdienst)
o Koningskwestie
Als je keek naar deze periode, had 57% van de Belgen gezegd dat Leopold III
terug op de troon moest, dit lukte niet. Er was een grote meerderheid in
Vlaanderen, maar toch kwam die niet op de troon. Men dacht dat dit de start
was van een burgeroorlog. Ze vonden dat bepaalde partijen er niet genoeg voor
gedaan had
Niet overal merendeel van de stemmen voor terugkeer Leopold III
Prins Karel nam toen even over
o Aarzelende houding regering met betrekking tot repressie:
Anti-Vlaams karakter en men vond dat de regering daar niet genoeg mee omging
o Gebrekkige toepassing taalwetten
o Publicatie resultaten talentelling 1947
Belangrijkste eisen (manifest van de volksunie)
o Federalisme (= met een meer Vlaamse onafhankelijkheid en meer bevoegdheden die
naar Vlaanderen gaan).
o Cultuurautonomie
o Vastleggen taalgrens
o Amnestie: anti-Vlaams karakter en men vond dat de regering daar niet genoeg mee
omging
VRAAG: wat waren de doelstellingen vd volksunie: federalisme en amnestie
2
, Belgisch binnenlandse politiek
Het economisch zwaartepunt verschuift in de jaren 60 van Wallonië naar Vlaanderen.
Volksunie blijft onopgemerkt tot 1958 => waarom hadden ze geen succes?
Het ontstond in een ongunstig klimaat voor hun partij
o Slecht politieke klimaat (schoolstrijd)
o Men noemde de VU de partij van de ‘zwarten’
Zwarten = collaborateurs, witten = verzet
o CVP zag VU als bedreiging (partij v scheurmakers)
CVP zei dat de VU ervoor ging zorgen dat de CVP minder groot en sterk zou zijn
Noemden de VU de partij van de scheurmakers
Tekenen van oplevering na 1958
Parlementaire activist Frans Van der Elst (voorzitter sinds 1957)
o Zat er alleen voor zijn partij
Partij organisatorisch beter uitgebouwd
o Diverse plaatselijke afdelingen op gemeentelijk vlak ontstonden
Na schoolstrijd communautaire problemen meer op voorgrond
o Na schoolstrijd kwam er het schoolpact levensbeschouwelijke breuklijn op de
achtergrond. De communautaire problemen kwamen meer op de voorgrond
VRAAG: wat was de betekenis vd schoolpact voor de VU? 1958
Minder aandacht aanbesteed, communautaire en socioeco meer op voorgrond
Vaak communautaire en socioeco gelinkt, zelfde bevoegdheden dan socioeco beter?
3. Van zweeppartij naar oppositiepartij 1961 - 1970
Parlementsverkiezingen 1961
Volksunie grote overwinnaar (CVP leed zwaar verlies)
o Het was een communautaire partij (problematiek die een grote rol speelden)
Doorbraak vooral in steden
Regering Lefèvre-Spaak
o Sociaaleconomische problematiek
o (Problemen met fiscale hervorming en hervorming van het hoger onderwijs)
o Communautaire problematiek (taalgrens)
Taalgrens vastleggen
VU heeft geen rechtstreekse invloed op besluitvorming, (door bescheiden aanwezigheid in het
parlement)
o Maar wel onrechtstreeks als ‘zweeppartij’ voor CVP
Ze sloegen figuurlijk met de zweep op de andere partij om duidelijk te maken dat
ze daar ook mee moeten bezig zijn of anders liggen ze eruit.
Als er een nieuw thema komt die veel stemmen krijgt gaan andere partijen zich
hier ook op focussen.
VRAAG: schets in grote lijnen de evolutie vd volksunie -> stonden met zweep achter CD, was toen
een < partij en finaal jaren 60 grootste 3e partij
3
, Belgisch binnenlandse politiek
Partijcongres Mechelen 1963
Koerswijziging naar levensbeschouwelijke pluralisme doet wantrouwen ontstaan
o Dit creëert Interne spanningen
Creatie van een Rechter- en linkervleugel
Linkervleugel wil verantwoordelijkheid opnemen en in een regering gaan
Rechtervleugel wil geen compromissen sluiten en niet in een regering gaan
Breuk met Vlaamse Militanten Orde
Deconinck (links georiënteerde federalisme)
o Hoofdthema’s: federalisme en de eis tot amnestie bleef
Parlementsverkiezingen 1965 waren groot succes
Gunstige politieke klimaat
Verruimingsoperatie (Schiltz, Coppieters, De Batselier, Anciaux)
o Iedere politieke partij zoekt bekende figuren waarvan ze denken dat ze inhoudelijk goed
zijn en op die manier stemmen kunnen halen (= soortgelijke verruimingsoperaties).
Stevige organisatorische uitbouw
Parlementsverkiezingen 1965
PVV grootste overwinnaar
Regering Lefèvre-Spaak biedt haar ontslag aan -> als gevolg van de zware verkiezingsnederlaag
Er kwam nieuwe regering tot stand: Regering Harmel-Spinoy (rooms-rood)
Regering VDB-De Clercq (rooms-blauw) komt voorop -> komt ten val door:
o Sociaaleconomisch
o Communautair: (splitsing) Leuvense universiteit struikelsteen
Binnen VU tegenstelling linker- /rechtervleugel (verschillende stromingen binnen een partij)
Rechtervleugel (Karel Dillen): Vlaams-radicale pressiepartij
o 1966: Vlaams Nationale Vleugel -> om Vlaams-nationale element in VU te versterken
Linkervleugel: omvorming tot sociaal-progressieve oppositiepartij
Parlementsverkiezingen 1968
Stond in het teken van het communautaire (Leuven Vlaams & Brussel)
o Communautaire partijen beste resultaat
VU derde partij in Vlaanderen (is dus nooit de grootste partij in Vlaanderen geworden)
Verruimingsstrategie Lode Claes
Regering Gaston Eyskens-Merlot-Cools
‘Werkgroep der 28’ of ‘werkgroep Eykens’
Gemeenteraadsverkiezingen 1970
VU-verkozenen veelal uit schepencolleges geweerd (cordon sanitair)
1971 installatie Cultuurraden met steun van VU)
4. Van oppositiepartij tot regeringspartij 1971 - 1977
Parlementsverkiezingen 1971: verhaal van de gemeenschappen
FDF-RW grote overwinnaar
VU bleef derde partij
o Electoraal plafond bereikt => de vraag ontstaat of de Volksunie ooit mee kan beslissen
over het beleid... Dus de Volksunie vroeg zich af of de Volksunie nog moest bestaan
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannevandoren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,49. Je zit daarna nergens aan vast.
