Samenvatting van het vak Geschiedenis van de nieuwe tijd (B-KUL-F0LA5A) aan de kul, hoofdstuk 4: Europa in Oorlog.
Oorzaak, verschillende fases v/d oorlog en de gevolgen nadien komen in deze samenvatting aan bod.
-prof: J. Verberckmoes
Koop ook de andere hoofdstukken via de voordeelbundel!
4. Europa in oorlog (1618-1648)
4.1 Europa op een keerpunt
De Dertigjarige oorlog is een overkoepelende benaming voor 3 internationale conflicten:
- De godsdienstoorlog in HRR
- Vijandelijkheden Spanje >< Republiek
- Frans-Spaanse conflict (zie hoofdstuk 3)
De oorlog krijgt een Europese dimensie door bondgenootschappen:
- De Duitse protestanten samen met Frankrijk, Engeland, Republiek, Denemarken en Zweden
- Spanje samen met de keizer en Duitse katholieken
Gaandeweg veranderen de krachtsverhoudingen. Er komt een grotere focus op Amerikaanse gebieden.
de klemtoon v/d Spanjaarden verschuift naar gebieden buiten Europa.
4.2 Meervoudige oorzaak
Het startpunt is de godsdienstvrede van Augsburg (1555) waarin werd vastgelegd dat de landsheer het
geloof van zijn land kiest. Er waren 2 opties : katholicisme of lutheraans. Alle andere godsdiensten
waren illegaal, ook het calvinisme. In de praktijk was er nooit maar 1 religie in een rijk. Willem van
Oranje boog zich naar de wensen van zijn Republiek en verkoos het calvinisme. Ook in Engeland
onder Elisabeth I drongen calvinistische opvattingen ver door. Beide heersers hadden echter een
irenische visie. Hierdoor waren de radicale calvinisten ontevreden met de tolerante koningin.
Gaandeweg komt er een verharding van standpunten. De protestantse Evangelische unie w geleid door
de keursvorst van Palts. Als reactie hierop ontstaat een Katholieke Unie in Beieren.
Daarnaast spelen Zweden en Denemarken een grote rol. Zij kiezen openlijk voor het protestantisme.
beide landen waren zeer goed georganiseerd. Zij waren belangrijke spelers in de graanhandel, dankzij
zeer gunstige strategische positie. Hun deelname aan de Dertigjarige oorlog is zogezegd als steun aan
de onderdrukten protestanten, maar eigenlijk was dit om controle over de Oostzeehandel te verwerven
en om hun invloed in het HRR uit te breiden.
4.3 Gefaseerd verloop
4.3.1 Boheemse fase
Het HRR komt in een periode van ophef terecht. De Bohemen waren deel van Habsburgs gebied. Zij
lagen op de grens tussen katholiek en protestants gebieden. Het protestantisme begon hier de
overmacht de krijgen. Dit kwam door de gedecentraliseerde structuur : de edellieden kregen meer
macht en konden zichzelf tot het protestantisme bekeren. De Habsburgse keizer besluit begin 17 de
eeuw om gezanten te sturen, en maakt duidelijk dat de Bohemen katholiek gebied is. Maar de gezanten
v/d keizer w letterlijk uit de ramen geworpen door de protestantse edellieden. Dit is de Defenestratie
van Praag. Dit signaleert een politieke oppositie en leidt tot vijandelijkheden. De keizer stuurt troepen
naar de Bohemen als reactie. De Paltsgraaf van Praag kiest de kant v/d protestanten. Beieren steunt de
Habsburgers (katholieken). Dit leidt tot een veldslag op de Witte Berg tussen de Katholieke Liga en de
protestantse troepen. De katholieken behalen overwinning tegen de verwachtingen in, dit zorgt voor
een schokgolf bij de protestanten. Het katholicisme w hardhandig opgelegd door Habsburg, en schaft
daarbij ook het kieskoningschap af en vervangt dit door erfelijke monarchie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Latenightstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
