Samenvatting van het vak geschiedenis van de nieuwe tijd (B-KUL-F0LA5A) aan de KUL, Hoofdstuk 5: Voorbij de horizon.
Prof: J. Verberckmoes.
Inhoud: Europese overzeese expansie, Portugese zoektocht naar Indië, ontdekking Nieuwe Wereld, conquista en kolonisatie, Indianen en slavernij, rivaliteit...
5. Voorbij de Horizon (tot 1650)
Proloog : het onbekende verbeeld
Het Amerikaanse continent w vanaf hier veel dichter bij Europa betrokken. Europa krijgt Amerikaanse
dimensies. Tot de 15de eeuw beperkte de horizon zich tot 3 continenten (Afrika, Azië, Europa) samen.
Dit is de zogenaamde T-kaart. Wat daarbuiten ligt is onbekende gebied (de Terra Incognita), en dus
voer voor speculatie en samenzweringstheorieën. Deze zijn gebaseerd op Christelijke overtuigingen.
Kerkvader Augustinus legt uit dat de bewoners daar ook afstammelingen van Adam zijn, maar enorm
vervreemd en tot monsterrassen geëvolueerd. Het Amerikaanse continent werd lang het 5 de Zuidelijke
Continent genoemd. De Mappamundi (1550) was een vrij accurate wereldkaart, en ook hier werden
allerlei monsters op voorgesteld. Dit geeft goed de twijfel weer die er speelde over wat er zich nog op
de wereld bevindt. Deze kaarten werden gemaakt door zeelieden, zij verzamelen al deze soort
praktische kennis en tekenen dit op in logboeken om doorgegeven te w. Dit w de basis van wat
Columbus en andere ontdekkers gebruiken. Men leerde ook om op de Atlantische Oceaan schepen met
hoge boeg te gebruiken, zowel tegen de hoge golven als om veel laadruimte te hebben.
5.1 Europese overzeese expansie
Men spreekt over deze periode als een eerste mondialisering, een proto-mondialisering. Er is discussie
over wat de leidende rol van Europa hierin is, hoezeer is er sprake van wederzijdse interactie?
De Atlantische Oceaan was al eeuwenlang een grote visserij voor Europese vissers. Zij w experts en
vergaren kennis. Wanneer er een eiland w ontdekt, w dit toegeëigend voor het gebruik van plantages
en grondstoffen. Een v/d oorzaken is de demografische crisis in Europa, er is continue spanning tussen
overbevolking en bevolkingstekort. Deze factoren stimuleren Europeanen om verder te gaan.
Gebieden die zij ontdekken w meteen gekolonialiseerd. De plaatselijke bevolking sterft aan ziektes, en
verliest sociale status: ze w tot slaven gemaakt.
5.2 Motieven
Er zijn meerdere motieven. Expansie was een manier om uit het oorlogvoerende Europa weg te
trekken. Dan kon je dienstplicht vermijden en een nieuw leven starten. Daarnaast waren er religieuze
motieven : op zoek naar de oorspronkelijke bewoners v/d wereld om hen in de christengemeenschap
op te nemen. Ook de Islamexpansie was een oorzaak. Voor de christenen zijn ontdekkingen een manier
om de wereld terug te verchristelijken, omdat zij dan als eerste de nieuwe gebieden kunnen
beïnvloeden. Voor hun is de ontdekking v/h Amerikaanse continent een heus godsgeschenk, omdat dit
zo dichtbevolkt was en dus veel meer christelijke aanhangers. Die hoop w gekristalliseerd in de figuur
van Priester Jan. Deze legende gaat over het Ethiopische christendom dat zich als eerste afscheidde v/d
rest. Daar zou een christelijke koning zijn, ze moeten hem enkel nog tegenkomen. Echter in 1520
komt er een Islamitische invasie in Ethiopië.
5.3 Portugese zoektocht naar Indië
Portugal is een koninkrijk in volle expansie. Dankzij de vele maritieme expedities die al in de
middeleeuwen werden georganiseerd, hadden zij al een goede kennis v/d Atlantische Oceaan. Zij
hadden een demografisch overschot dat zich ging focussen op de zee, op zoek naar nieuwe gebieden.
Ze rondden verschillende kapen aan de West-Afrikaanse kust, en leerden om zeewaardige schepen te
maken. Italiaanse bankiers (Genuezen, Lombarden, Florentijnen…) investeren in deze expedities. De
schepen varen onder bescherming v/d Portugese koning. Gaandeweg ontdekt men de routes waar
goud, paarden en specerijen w verhandelt. Hieruit ontwikkelen ze een heuse handelsgeest. Het
Koninkrijk Kongo beschouwen ze als hun meest succesvolle handelspartner. De Congolese vorst laat
zich zelfs tot christen benoemen. Vooral de Portugese slavenhandel bloeit, en gaat via de middellandse
zee. Zo krijgt het koninkrijk Portugal een enorme verlengstuk, ook al heeft het weinig grondgebied.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Latenightstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
