Deze samenvatting omvat het volledige deel van prof. Vandenberghe in het vak "inleiding psychologie, medische & gezondheidspsychologe". Zowel de dia's uit de les als extra aantekenen staan in de samenvatting.
psychologie in de enge zin: gedachten & gevoelens
Kunnen invloed hebben op ziekte
o Ziektes laten ontstaan
o Ziektes die lichamelijk ontstaan zijn verergeren
Inleiding
Algemeen
Evoluties in geneeskunde
1. Biomedisch model → biopsychosociaal model
2. Paternalisme → autonomie & gemeenschappelijke besluitvorming
3. Evoluties in geneeskunde, doel:
- Ziektevrij, symptoomvrij
- Levenskwaliteit (QoL)
o Bv. mensen met kanker die niet meer kunnen genezen
o Gaan zo goed mogelijke levenskwaliteit aanbieden
- Functioneren
o Zorgen dat mensen rol in samenleving terug kunnen opnemen
- Herstel (recovery)
Huisarts afgestudeerd begin WOII
- Sneller afgestudeerd zodat ik oorlog beschikbaar
- Dus gewerkt van 1940-1990
- Geneeskunde werkte toen helemaal anders dan vandaag
o Zag tot 70 patiënten per dag
o Deden veel meer (hechtingen, kleine operaties, bevallingen, …) dan nu
o Werkte in biomedische model
▪ Geen tijd/aandacht voor begrip patiënten
▪ Hoe voel je u? Effect ziekte? …. → allemaal niet gevraagd
+ andere tijdsgeest
- Mensen keken op naar “de dokter”
- Luisterde & gehoorzaamde de artsen, zonder ik vraag te stellen
!! Biomedisch & paternalistisch model
Mensen ziektevrij krijgen & zorgen dat ze zo snel mogelijk kunnen werken
Heel veel nadruk op acute aandoeningen
1
,Prof. Vandenberghe
Huisartsen nu: biopsychosociaal model
- begeleiding, afstemming patiënten, denken over ziektes, … grote rol
- Omkaderende factoren meenemen in gedachtegang
- Zijn nu ver weg van paternalisme
- Wet van patiëntenrecht: “patiënt is baas over lichaam & draagt verantwoordelijkheid
over gezondheid”
- Artsen moeten info geven & mogelijkheden aanbieden, waarop patiënten kunnen
kiezen
- Gemeenschappelijke besluitvorming!!
Herstel
Verschillende soorten herstel
Gaat niet perse over lichamelijk volledig genezen
MAAR: rollen & doelen in samenleving terug opnemen
- Terug gaan werken
- Of 1 dag per week op kleinkind kunnen letten
- Of rol als moeder/vader terug kunnen
opnemen
Zorgen dat mensen terug voldoening krijgen
Zorgt voor hoop in ziekte
Ondanks beperking toch zinvo
Leven uitbouwen
Bv. mens met schirofrenie & heeft veel hallucinaties
- Kan met medicatie de hallucinaties laten verdwijnen, maar dan nevenwerkingen
- Wat is belangrijk voor patiënt?
- “Ik kan stemmen meer & meer negeren, dus heb het onder controle”
- “Ik moet echt iets hebben dat medicatie weg kan”
!! afweging maken wat zinvol leven is
Per patiënt anders
2
,Prof. Vandenberghe
Stress
Wat is stress?
Algemeen
Homeostase: vermogen van organisme om interne milieu constant te houden
Stressor: interne/externe verandering of gebeurtenis die de homeostase van een organisme bedreigt
& stressrespons uitlokt
- Stressrespons op zich is goed
- Zo kunnen homeostase behouden
Stressrespons: psychische (cognitief + affectief + gedragsmatig) & fysiologische veranderingen die
reactie zijn op stressor
!! Stressrespons moet adaptief zijn
- Biedt hoofd aan bedreigende situatie
- Evolutionair geselecteerd: “fight, flight or freeze”
o Bleken succesvol evolutionair gezien
o Hierdoor bewaard gebleven
o Freeze: vooral bij prooidieren
• Doodstil blijven zitten
• Zodat niet gezien wordt door predator
Coping: nastreven herstel van homeostase als blootgesteld aan stressor
Allostase: proces van steeds weer zoeken naar stabiliteit door verandering
(fysiologisch & gedragsmatig)
Ervaren van stress
Algemeen
Negatieve stress: persoon beleeft stressoren als groter dan wat hij/zij aankan
Vrees om vermogen dit hoofd te bieden overstegen zal worden
Positieve stress: persoon beleeft stressor als uitdaging binnen zijn mogelijkheden
Adaptief <-> maladaptief
!! adaptief 2 betekenissen
1. Adaptief op vlak evolutie
o Door adaptatie aan omstandigheden zorgen dat soort behouden blijft
o Bv. adaptatie door flight, fight or freeze respons
2. Adaptief individueel
o Hoe helpt stressreactie bij het doen wat ik moet doen?
o Op moment stress ervaren, dan
• Bloedplaatjes meer activeren → als gewond, dan snelle bloedstelping
• Zweten → warmte afvoeren
3
, Prof. Vandenberghe
MAAR: deze zaken zijn niet nuttig op andere stressoren
Bv. stress om presentatie te geven
Effectiviteit stressreactie in vraag stellen, want helpt hier weinig
!! Kan zelfs schadelijk zijn
- Als hele dag stresserende taken doen
- Dan hele dag rondlopen met verhoogde bloeddruk, hartslag, …
- Is maladaptief!!
Bv. chronische stress kan maladaptief zijn: continu lichaam blootstellen aan dingen die op lange
termijn niet goed zijn
<-> responsen gemaakt voor adaptieve stress
Adaptief & maladaptief: nadruk ligt niet zozeer op beleving, maar meer objectief
- Effectiviteit stressreactie
- Positieve of negatieve gevolgen voor individu/soort
!! MAAR: positieve of negatieve stress kan ander effect hebben
Als positieve stress hebben, dan slechte impact op lichaam minder
Complexiteit
Wat maakt dat stressor pos of neg, adaptief of maladaptief is
Algemeen
Afhankelijk van stressor & situatie
- Nieuwe stressor/situatie
o Iets voor eerste keer doen gaat meer stress meebrengen
o Als al aantal keer gedaan, dan stress verdwijnen
- Onvoorspelbaarheid
o Als altijd werken in georganiseerde operatiezaal
o Maar moet dan werken terwijl ongeordend is dan stress
- Mate van controle over stressor/situatie
- Duur stress/mate waarin stressreactie effectief is
Afhankelijk van persoon
(= interindividuele variatie)
- Coping stijl
- Stressreactiviteit: mate van fysiologische respons
o 2 personen laten presenteren
o Ene persoon helemaal in zweet & andere persoon heeft niets
Als hoge stressreactiviteit
Gaan snel hevige fysiologische reactie hebben op stress
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Laura993. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
