Dit is een Nederlandse samenvatting van Deel 1 van de cursus Farmacologie en Farmacokinetiek. In de samenvatting zijn al de tekeningen en grafieken die aan het bord werden gemaakt tijdens de les toegevoegd.
,1. Absorptie: transport over biologische membranen
Inname van het geneesmiddel wordt gestandaardiseerd om onderzoek te kunnen doen:
Nuchtere maag
Oraal innemen van tablet/capsule
Inname met 240 ml water
Farmaceutische fase:
Na het innemen van een geneesmiddel gaat het tablet of capsule afgebroken worden in de maag
waarna het actieve farmaceutische ingrediënt (API) wordt vrij gezet en oplost in de waterige (en
zure) omgeving van de maag. Maag bepaald de snelheid waarmee API wordt vrij gegeven aan de
dunne darm.
Longitudinaal en axiaal transport:
Na oplossen in de maag gaat het API getransporteerd worden naar en door de dunne darm door
peristaltiek en door diffusie.
Absorptie van moleculen over biologische membranen
De absorptie van het API gebeurd in de duodenum en jejunum. Het darmepitheel bestaat
enterocyten die heel dicht tegen elkaar aan liggen.
1. Paracellulair transport:
Transport tussen de enterocyten -> bijna onbestaand omdat ze veel te dicht bij elkaar liggen zonder
poriën. Wel mogelijk bij kleine moleculen zoals ionen (bv: lithium -> gebruikt bij de behandeling van
manische stoornissen)
2. Transcellulair transport:
Transport over de membranen van de enterocyten -> belangrijkste manier van absorptie.
Passieve diffusie:
Gedreven door concentratie verschil API in lummen dunne darm vs enterocyten.
Fick’s wet van diffusie:
# 𝒑𝒂𝒓𝒕𝒊𝒌𝒆𝒍𝒔 𝒈𝒆𝒕𝒓𝒂𝒏𝒔𝒑𝒐𝒓𝒕𝒆𝒆𝒓𝒅 𝒐𝒗𝒆𝒓 𝒎𝒆𝒎𝒃𝒓𝒂𝒂𝒏 𝒑𝒆𝒓 𝒕𝒊𝒋𝒅𝒔𝒆𝒆𝒏𝒉𝒆𝒊𝒅 =
𝑨
𝑱=𝑫∗ ∗ 𝑷 ∗ (𝑪𝟎 − 𝑪𝒊 )
𝒅
𝒌 = 𝒅𝒊𝒇𝒇𝒖𝒔𝒊𝒆 𝒄𝒐𝒏𝒔𝒕𝒂𝒏𝒕𝒆
Snelheid bepalende factoren:
- A: oppervlakte ter beschikking voor de opname is heel groot (microvilli) -> kan beperkt worden door
pathologiën (mucosa dikker)
- D: diffusieconstante -> voor elk molecule anders -> hoe kleiner het molecule, hoe groter D ->
moleculen met MW < 500 hebben voldoende grote D voor orale opname.
- C0 - Ci: verschil in concentratie lummen vs enterocyten
- P: celmembraan = fosfolipiden dubbellaag -> vetoplasbaarheid API = partitie coëfficiënt (C molecule
in vetlaag / concentratie molecule in waterlaag na toevoegen in proefbuis met onderaan waterlaag
en bonvenaan N-octanol laag)
,=> GM wordt sneller opgenomen als k groter is of als C groter is.
C -> hogere dosis toedienen
k -> P↑
o te kleine P -> heel hydrofiel -> lost te snel op waardoor absorptie via orale toediening
niet mogelijk is.
o te grote P -> heel lipofiel -> niet oplosbaar in water + blijft zitten in celmembraan
o ideaal P = 1, P < 5 = praktisch aanvaardbaar, P < 1 = GM innemen met voeding (liefst
vettige voeding om de oplosbaarheid te verbeteren)
=> C en opnamesnelheid = recht evenredig -> dubbele dosis = dubbele opname snelheid = dubbele
opname efficiëntie = sneller bereiken van minimale effectieve concentratie = sneller effect
! geldt enkel bij ideale P !
Éénmalige zo hoog mogelijke dosis voor optimaal effect.
=> combinatie water-oplosbaarheid + lipide-permeabiliteit delen GM op in 4 klassen:
hydrofieler -> betere dissolutie GM in GI -> snellere verdeling GM
lipofieler -> betere diffusie -> betere permeabiliteit over membraan -> betere absorptie
Klasse Oplosbaarheid Permeabiliteit voorbeeld
I Goed Goed Acetaminophen, theophylline
Voornamelijk hydrofiele GM -> makkelijk op te nemen -> toedieningsvorm niet belangrijk.
II Slecht Goed Digoxin, cyclosporine
Makkelijk op te nemen maar moeilijk oplosbaar -> oraal innemen met eten
III Goed Slecht ACE-inhibitoren, ranitidine, bisfosfaten
Opname wordt nog slechter bij voeding -> volledig nuchter innemen + uur nuchter blijven
IV Slecht Slecht Tobramycine, paromomycine
Zullen na orale inname niet geabsorbeerd worden -> locale GM voor GI-infecties
, => pH partitie theorie: ook pKa GM + pH omgeving beïnvloeden dissolutie en absorptie
[ ] [HA] = niet geladen vorm -> kan over membraan
𝑝𝐾 − 𝑝𝐻 = 𝑙𝑜𝑔 [A-] = geïoniseerde vorm -> hydrofieler -> beter oplosbaar
[ ]
zure pH maag -> GM met hoge pKa vooral ongeladen -> makkelijke diffusie over celmembraan
pariëtale cellen naar bloedbaan
neutrale pH bloedbaan -> GM met hoge pKA vooral geladen -> geen diffusie over membranen -> GM
vast in de bloedbaan = ion trapping
(deeltjes stapelen aan de kant van het membraan waar de pH zorgt voor ionisatie)
pH beïnvloedt verdeling GM, afhankelijk van de pH kan het GM de weefsels doordringen of
niet.
Carrier-gemedieerd actief transport:
Actief transport tegen concentratiegradiënt in -> belangrijk voor hydrofiele GM (gaan moeilijk door
lipofiel membraan epitheelcellen)
Wet van Michaelis-Menten:
1. Opname snelheid ~ dosis
2. Saturatie transporters -> maximum
opnamesnelheid
=> verdubbeling dosis ≠ verdubbeling effect GM
=> kleinere dosissen over een langere periode voor
optimaal effect.
Substraat specifiek transport (niet voor elke GM hetzelfde) + competitie met andere substraten.
Totale transcellulair transport:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nelemichiels8. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
