- Motorische ontwikkeling van de foetus tot de geboorte
- Motorische ontwikkeling van de zuigeling tijdens het eerste levensjaar
- Spontane bewegingen of general movements
- Primitieve reacties of reflexen
- Houdingsreacties (oprichtreacties, evenwichtsreacties, beschermreac...
MOTORISCHE ONTWIKKELING VAN DE FOETUS TOT DE GEBOORTE
MOTORISCHE ONTWIKKELING VAN DE FOETUS
Motorische ontwikkeling start vroeg in utero (baarmoeder) → dus niet pas na de geboorte!
▪ 1e bewegingen verschijnen in 7e postmenstruale zwangerschapsweek (PMW)
o Allereerste: zijwaartse bewegingen van hoofd en staartbeen (vanaf 7e week)
o Na enkele dagen:
▪ Startles = schrikreacties (vanaf begin 8e week)
Alle lichaamsonderdelen zijn betrokken
Kortdurende en plotse synchrone contractie van vele spieren
Vergelijkbaar met beweging die volwassenen maken wanneer ze schrikken
▪ General movements (GM) = gegeneraliseerde bewegingen (vanaf halverwege 7e week)
Alle lichaamsonderdelen zijn betrokken
Een langer durende en zeer complexe beweging, waaraan alle lichaamsdelen meedoen in
een ingewikkeld en moeilijk voorspelbaar bewegingspatroon
Soepele bewegingen van het ganse lichaam die in elkaar overvloeien
Duur: enkele seconden tot meerdere minuten
o In de volgende weken breidt het bewegingsrepertoire zich snel uit en ontstaan er geïsoleerde armbewegingen,
hoofdbewegingen (rotatie, flexie, extensie), uitrekbewegingen, adem-zuig-slikbewegingen, hand-mond contact
▪ Geïsoleerde arm- en beenbewegingen (vanaf halverwege 8e week)
▪ Hikken (vanaf halverwege 8e week)
▪ Retroflexie en rotatie hoofd (vanaf begin 9e week)
▪ Adembewegingen (vanaf begin 10e week)
▪ Hand-mond contact (vanaf begin 10e week)
▪ Mond openen (vanaf begin 10e week)
▪ Anteflexie hoofd (vanaf begin 10e week)
▪ Uitrekken (vanaf begin 10e week)
▪ Gapen (vanaf begin 11e week)
▪ Zuigen en slikken (vanaf begin 12e week)
Opmerkingen afbeelding 1:
▪ De leeftijd waarop een foetus bepaalde bewegingen gaat vertonen kent grote interindividuele variatie
MAAR het merendeel heeft rond 16 PMW het gehele foetale bewegingsrepertoire tot hun beschikking
→ Dit bewegingsrepertoire blijft gedurende de hele zwangerschap in gebruik, waarbij de GM het meest gebruikte
bewegingspatroon is
,Houding in utero
▪ Er treedt geleidelijk een voorkeur op voor flexie in de ledematen
o Benen: vanaf 32 weken
o Armen: vanaf 36 weken
Enkele opmerkingen die bepaalde stellingen van de neurale maturatie-theorie in vraag stellen
▪ Neurale maturatie-theorie = vroegere opvatting
o De pasgeborene wordt beschouwd als een hulpeloos wezen dat motorisch enkel beschikt over reflexen om te
overleven en waarbij geleidelijk de willekeurige motoriek overneemt
▪ Opmerkingen
o Foetus maakt al bewegingen VOOR leeftijd van 8 weken PMW
→ betekent dat eerste bewegingen ontstaan VOORDAT spinale reflexboog voltooid is
→ dus eerste bewegingen komen tot stand ZONDER afferente sensorische informatie
→ benadrukt het belang van spontane, endogene karakter van eerste bewegingen
→ weerlegt axioma (onbewezen stelling) dat het gedrag van het jonge, primitieve zenuwstelsel enkel
reflexmatig van aard is
o De arm- en beenbewegingen ontstaat in dezelfde periode
→ de foetale beweeglijkheid ontwikkelt dus NIET volgens een duidelijk cranio-caudaal patroon
postnatale motorische ontwikkeling verloopt WEL in zekere mate cranio-caudaal
Doel foetale beweeglijkheid:
▪ Het is het gevolg van spontane, gecoördineerde neurale activiteit
▪ Het heeft een nuttige functie bij de ontwikkeling van de foetus
→ foetale bewegingsactiviteit is noodzakelijk voor goede ontwikkeling ZS en andere organen
→ de foetus beweegt dus om te overleven!
Voorbeelden
o Bij onvoldoende intra-uteriene bewegingen kunnen contracturen/gewrichtsdeformaties ontwikkelen
o Bij onvoldoende adembewegingsactiviteit als foetus kan longhypoplasie ontstaan
GEBOORTE
Geboorte → brengt grote verandering in de omgeving met zich mee
Periterme periode (6-8 weken na geboorte) = onmiddelijke periode na geboorte = overgangsperiode
▪ Baby wordt voor het eerst blootgesteld aan
o Visuele prikkels
o Geuren
o Nieuwe auditieve en tactiele prikkels
o Wetten van de zwaartekracht
▪ Baby moet nu voor het eerst een aantal autonome functies overnemen die voorheen door de moeder werden
aangebracht:
o Ademhaling
o Temperatuurregeling
o Voeding
De motoriek van de pasgeborene lijkt sprekend op die van de foetus
▪ In een pasgeborene wordt het foetale bewegingsrepertoire gehandhaafd, maar het wordt wel aangepast aan de
nieuwe extra-uteriene situatie
o Voorbeeld: een pasgeborene kan het hoofd slechts zeer kort heffen terwijl er meer mogelijkheden waren in de
baarmoeder
o De geboorte vormt een korte time-out periode in de motorische mogelijkheden
▪ De geboorte wordt gekenmerkt door een flexiehouding
Na de geboorte wordt er een nieuw element toegevoegd, met name de Moro reactie
o Moro reactie
▪ = symmetrische ABductie-extensie beweging van armen gevolgd door ADductie-flexie
▪ Komt postnataal voor het eerst tot expressie doordat de nekpropioceptoren en het vestibulum meer
geprikkeld worden dan voordien door het ontbreken van de intra-uteriene bewegingsdempende
invloed van het vruchtwater
,Te vroeg geboren baby’s hebben meer moeite met de aanpassing aan het postnatale leven dan een a-terme baby
▪ Meer problemen met
o Ademhaling
o Circulatie
o Voeding
o Spijsvertering
▪ Prematuren baby’s die geboren worden < 32 weken PMA:
o Vertonen een meer open/extensie houding postnataal
→ deze andere voorkeurshouding komt waarschijnlijk grotendeels door invloed van zwaartekracht
MOTORISCHE ONTWIKKELING TIJDENS HET EERSTE LEVENSJAAR
INLEIDING
Spontane zelf-gegenereerde bewegingen zijn aanwezig reeds vroeg in de ontwikkeling (in utero) en ook na de geboorte
neurale maturatie-theorie die zegt dat een pasgeborene motorische enkel over reflexen bezit om te overleven
Jonge baby
▪ Reflexen (vroegkinderlijke reacties) vormen slechts een deel van de motorische gedragingen
▪ In de eerste levensmaanden zijn er spontane motorische bewegingen (die nog niet doelgericht lijken te zijn)
, A. SPONTANE BEWEGINGEN OF GENERAL MOVEMENTS (GM)
▪ Vanaf voor de geboorte tot 3-4 maanden na geboorte (bij a-terme kinderen) vertonen baby’s zelf-gegenereerde
bewegingen die nog niet doelgericht zijn. Daarna maken ze geleidelijk plaats voor meer doelgerichte motoriek.
▪ GM’s vertonen een evolutie in de tijd – ze zijn een uiting van het zich ontwikkeld zenuwstelsel
o De vorm van deze GM’s verandert aan aantal keren
▪ Vlak voor de geboorte: van preterme GM’s naar writhing GM’s
▪ 6-8 weken na de geboorte: van writhing GM’s naar fidgety GM’s (deze transitie heeft te maken met
een sterke toename van activiteit in de (sub)corticale gebieden)
o Klinisch zijn vooral de fidgety GM’s van belang
→ verklaring: de kwaliteit van de GM’s in deze periode heeft een duidelijke prognostische betekenis voor de
verdere ontwikkeling van het kind
→ duidelijk afwijkende GM’s op de fidgety leeftijd betekenen dat het kind een grotere kans heeft op CP
▪ Normale GM’s: variatie – complexiteit – vloeiend bewegingsverloop
▪ Duidelijk afwijkende GM’s: monotoon – stereotiep – niet vloeiend
B. PRIMITIEVE (REFLEXEN OF) REACTIES
Primitieve reflexen = aangeboren reflexen bij de baby
→ REFLEX = een lokale stereotiepe activiteit buiten de wil van het individu (niet willekeurig) als reactie op een externe
prikkel/stimulus, er is steeds een vaste relatie tussen stimulus en respons
Om deze vroege reflexmatige bewegingen aan te duiden, gebruikt men heden liever de term REACTIE in plaats van reflex omdat
de bewegingen bij baby(s niet te vergelijken zijn met de klassieke reflexen van volwassenen (maar toch wordt vaak de term
reflex nog teruggevonden omwille van het universeel gebruik van deze benaming)
▪ Babyreacties worden niet altijd zo gefixeerd uitgevoerd → ze worden gekenmerkt door grote variabiliteit in uitvoering
▪ De intensiteit van de babyreacties zijn veelal afhankelijk van de sterkte van de stimulus geldt niet voor reflexen
▪ De babyreacties zijn niet altijd oproepbaar
▪ De babyreacties zijn leeftijdsgebonden → de meeste babyreacties kunnen niet meer worden opgeroepen terwijl de
klassieke reflexen het gehele leven kunnen worden opgeroepen
▪ Vele babyreacties zijn te complex om nog tot reflexen gerekend te kunnen worden
→ REACTIE = een minder stereotiepe, variabelere en complexere geautomatiseerde activiteit als antwoord op een stimulus
→ PRIMITIEF = heeft betrekking op de leeftijd waarop de reacties kunnen worden uitgelokt, de meeste reacties zijn vanaf de
geboorte aanwezig of ontwikkelen zich kort na de geboorte en verdwijnen daarna
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliesimons2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
