College aantekeningen
Lesnota's Communicatiewetenschappen I VUB
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Volledige lesnota's voor het vak Communicatiewetenschappen I van de VUB, aangevuld met notities uit het boek van Jan Loisen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 125 pagina's
Voorbeeld 4 van de 125 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Communicatie 1,Hoofdstuk 1: Bouwstenen van een discipline en praktijk:
het teken en het communicatieproces
Het teken, semiotiek en representatie
Semiotiek
• Teken = basiselement van het communicatieproces / betekenisvol communiceren
• Domein van de semiotiek / semiologie: leer van de tekens, van het betekenisvol gebruik van
tekens Hoe functioneren tekens en ontstaat betekenis?
= centrale vraag in hedendaags communicatiewetenschappelijk onderzoek rond media- inhoud
en mediareceptie
• 3 centrale studiedomeinen (minder belangrijk)
tekens zelf en indeling in soorten
codes of systemen waarbinnen tekens georganiseerd zijn (vb. grammatica)
cultuur waarbinnen tekens en codes opereren
• Verschillende subdisciplines van semiotiek(minder belangrijk)
Fonologie: studie van klanken en letters
Syntaxis: studie van taalconventies en betekenisvolle patronen van tekens
(= eerder technisch, bv. staan letters en woorden in de juiste volgorde?)
Pragmatiek: studie van de relatie betekenis & gebruiker van het teken
(hoe spelen context en sociale factoren een rol in betekenisgeving)
Semantiek: studie van de relatie tussen het teken en de betekenis die aan een teken
wordt toegekend
• Centraal: representatie
Representatie
• Complex proces: verbinden van betekenis - taal - cultuur
• De productie van betekenis van concepten in ons hoofd d.m.v. taal
• De link tussen concepten en taal die ons in staat stelt te verwijzen naar de werkelijkheid en een
imaginaire wereld
• Twee processen of representatiesystemen
o Systeem dat objecten, mensen, gebeurtenissen verbindt aan een reeks concepten of
mentale representaties die we in ons hoofd meedragen
o Talig systeem om een gedeelde conceptuele ‘map’ in een gemeenschappelijke taal te
vertalen
Zodat concepten correleren met woorden, beelden, geluiden – d.w.z. tekens
,1. STAP 1: Systeem van mentale representaties
• Betekenis is afhankelijk van (het systeem van) concepten in onze gedachten die de wereld
representeren en toelaten ernaar te verwijzen
• Van eenvoudig naar complex (vb. ‘oorlog’, ‘liefde’, ‘de duivel’, …)
• Systeem-karakter: organiseren, clusteren, ordenen, classificeren van concepten en de complexe
relaties ertussen
• Vb. via sequentie
• Vb. via gelijkenissen/verschillen
• ≠ classificatiesystemen om concepten te ordenen
• Kunnen erg verschillen (vb. hemel-hel)
• Bemoeilijkt uitdrukken en delen van ideeën
• Enerzijds: elkeen interpreteert de wereld verschillend
• Anderzijds: toch relatief overeenkomstige systemen van mentale representatie die communicatie
mogelijk maakt
• Hoe? – via taal
2. STAP2: Taalsysteem
• ‘Vertaling’ van gedeelde conceptuele map in gemeenschappelijke taal
• Zodat concepten en ideeën correleren met geschreven woorden, gesproken geluiden, visuele
beelden – m.a.w. ‘tekens’
• Tekens representeren concepten en conceptuele relaties ertussen die we in ons hoofd meedragen
• Elk geluid, woord of object dat als teken fungeert en met andere tekens in een systeem is
georganiseerd, betekenis draagt en uitgedrukt wordt is deel van een taal
‘linguistic turn’
• Taal wordt in dit verband breed begrepen
Beide representatiesystemen zijn de betekenissystemen van een cultuur
Twee representatiesystemen aan het werk
• Twee representatiesystemen:
o conceptuele map
o talig systeem
• Arbitraire relatie (vb. vis)
• Betekenis wordt geconstrueerd via codes die beide systemen linken
• Codes
o laten effectieve communicatie toe
o zijn het gevolg van sociale conventies
o zijn cultureel gebonden
• Betekenis ligt nooit vast
• Betekenisgeving
o Dynamisch proces; verandert in de tijd (vb. slang, stout, gay, sokken)
o Constructie via betekenisgevende praktijken
• Betekenis, taal en representatie - essentiële onderdelen van cultuur
, Het tekensysteem van de Saussure
• Ferdinand de Saussure (1857-1913)
• Twee kernelementen:
o betekenaar / signifiant / signifier
Materiële tekenvorm of (fysieke) verschijningsvorm
Betekenisdrager
Beeld, klank, geschreven woord, …
o Betekende / signifié / signified
(Mentale) concept, begrip, idee, waar de materiële tekenvorm naar verwijst
• Betekenis door verhouding tekens tegenover andere tekens (en niet zozeer de referent).
• Tekens zijn binair van aard, arbitrair en berusten op conventies
• Betekenis is
o Relationeel en associatief – tekens staan in relatie met elkaar
o Differentieel – betekenis via tegengestelde tekens
betekende van een teken wordt betekenaar/betekenisdrager voor een ander teken
o Structureel en berust op door de mens gemaakte afspraken (ordenen en categoriseren via
code)
BELANGRIJK: 2 kernelementen signifiant signifier!!! (geen 3!!) (binair)
Houdt heel erg vast aan het arbitraire karakter, concept en fysieke drager(woord)
Referrent maakt niet deel uit van het teken wel (bij peirce wel)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lorenasejdo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62555 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen