DRUGSFENOMENEN
DEEL COLMAN: HET BELGISCH DRUGSBELEID
1. HET DRUGSFENOMEEN
Sinds 1921 hebben we een drugswet.
MULTIDIMENSIONAAL
Drugs heeft betrekking op versch. dimensies:
• 1) Gezondheid in verband met drugs
- Gebruiker én samenleving
» Drugs heeft invloed op je eigen gezondheid (algemeen) maar ook op de bevolkingsgezondheid in
de zin dat je bv besmet kan w door vervuilde naalden met hepatitis (dat vormt een gevaar voor
de rest van de bevolking)
• 2) Economische dimensie gedreven door economische wetmatigheden:
- Drugsmarkt is
» Legale economie (farma-industrie, alcohol- en tabak industrie)
o Geldopbrengsten van drugs dat w witgewassen
» Illegale economie (narco-economieën)
» Verwevenheid
• 3) Sociale dimensie en sociale consequenties
- Sociaal functioneren van individu: misschien meeroken/drugs pakken…, mensen die onder
emotionele stress staan en deze middelen gebruiken om met hun emoties om te gaan…
- Sociale impact
• 4) Veiligheidsdimensie
- Druggerelateerde criminaliteit (link drug-crime): bv. problemen in Antwerpse haven, overpoort…. Er
zijn hier 4 types van:
» Overtredingen drugswetgeving: bv. bijhebben van gram coke is verboden
» Systemische criminaliteit: het geweld dat komt kijken binnen georganiseerde criminaliteit
(vooral wnr we drugshandel op hoog niveau bekijken)
» Verwervingscriminaliteit: bv; feit dat iemand winkeldiefstal pleegt om in zijn verslaving te
voorzien
» Psychofarmacologische criminaliteit: feiten dat je pleegt onder invloed van drugs
o Bepaalde drugs zijn daar gevoeliger voor dan andere: onder invloed dus geweld plegen
- Er is hierbij zowel ruimte voor de aanbodszijde, als voor de vraagzijde
» Aanbodzijde: al de types van criminaliteit
» Vraagzijde: druggebruik zelf
o Bv hierbij kan je te maken hebben met drugstoerisme: bv. in NL naar coffeeshop gaan en
meepakken naar BE
- Illegale drugseconomie heeft linken met heel veel andere criminaliteitsfenomen zoals o.a.:
» Georganiseerde criminaliteit (vooral in Antwerpen), terrorisme, militaire conflicten,…
- Middelengebruik in het verkeer, druggerelateerde overlast (bv in sommige parken w gepatrouilleerd)
=> permanente interactie tussen de verschillende dimensies: dimensies zijn niet alleenbestaand, vaak
hangen ze aan elkaar samen. Je kan ze niet los zien van elkaar. ‘Zet verschillende brillen op’.
MULTI-LEVEL: DRUGS KENT GEEN GRENZEN
Zowel voor aanbodszijde als voor vraagzijde
• Internationaal (~globalisering)
- Vb. productie illegale middelen zoals cocaïne, heroïne, hasj (aanbodzijde); Drugstoerisme (vraagzijde)
• Federaal
• Regionaal
- Vb. tussenhandel: handel op een lager niveau
• Lokaal
1
, - Vb. detailhandel: straatdealers bv.
=> Drugsfenomeen is complex en veelzijdig: integraal en geïntegreerd drugsbeleid
Beleid moet dus ook die niveaus
gaan weerspiegelen: drugsbeleid moet al die domeinen/dimensies gaan meenemen. Ook al de beleidsniveaus
moet je betrekken: zijn er heel veel en is dus lastig. Er moet een internationaal luik aan zijn want drugs stopt
niet a/d grenzen.
- Afstemming tussen de beleidsdomeinen en beleidsniveaus (zowel horizontaal als verticaal) is
vereist!!!
- Het Belgisch drugsbeleid zou integraal (alles betrekken) en geïntegreerd (…) moeten zijn: is in praktijk
niet zo
2. HET INTERNATIONAAL KADER: INTERNATIONALE VERDRAGEN
VN
Op aandringen van de VS: landen schoten op gang.
Eerste VN-verdragen (voorlopers)
- Verdrag van Den Haag van 1912
- Verdragen van Genève 1925, 1931 en 1936
Wereldwijde samenwerking tussen landen geconcretiseerd in drie (meer recente) VN-verdragen:
- het Enkelvoudig Verdrag van 30 maart 1961 inzake verdovende middelen en zijn protocol van 25
maart 1972 (BE heeft deze ook ondertekend en moet hier dus ook rekening mee houden)
» Omvat een vierdelig lijst v verdovende middelen: deze zijn verboden en moet streng op w
toegezien (cocaïne, heroïne en cannabis bv.)
» Art. 4: wetgevende en administratieve initiatieven nemen om verdovende middelen te beperken
tot wetenschappelijk en medisch gebruik
» Art. 36: inbreuken in hun wetgeving als strafbaar feit omschrijven
o => eerste keer dat productiehandel en alles wat met de aanbodzijde te maken heeft
strafbaar w gemaakt
» ° INCB: International Narcotics Control Board
o = Controle orgaan op VN orgaan: kan niet zomaar in BE straffen uitdelen maar heeft
diplomatisch gezien grote impact. Controleert of staten naleven.
- Het Verdrag van Wenen van 21 februari 1971 inzake psychotrope stoffen
» Psychotrope substanties (hallucinogenen, amfetamines, barbituraten, tranquillizers)
» Verschil met verdrag van 1961 is dat dit verdrag minder streng is.
» Nog steeds van toepassing
» Gaat gwn over andere stoffen dan verdrag van 1961
- het VN-Verdrag van 20 december 1988 tegen de sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope
stoffen
» 1988: enorme toename criminaliteit omtrent drugs
» Focust op sluikhandel van verdovende middelen
» Interessant artikel -> Art. 3:
o “(1) Each party shall adopt such measures as may be necessary to establish as criminal
offence under its domestic law, when committed intentionally: (i) The production,
2
, manufacture, extradition, preparation, offering, offering for sale, distribution, sale,
delivery on any terms whatsoever, brokerage, dispatch, dispatch in transit, transport,
importation or exportation of any narcotic drug or any psychotropic substance contrary to
the provisions of the 1961 Convention and 1971 provisions (…) ~aanbodzijde
o “(2) Subject to its constitutional principles and the basic concepts of its legal system, each
party shall adopt such measures as may be necessary to establish as a criminal offence
under its Domestic law, when committed intentionally, the possession, purchase or
cultivation if narcotic drugs or psychotropic substances for personal consumption
contrary to the provisions of the 1961 Convention, the 1961 Convention as amended or
the 1971 Convention ~ vraagzijde
Lidstaten: moeten bezit van drugs en vraagzijde als een crimineel feit omschrijven
» Omvatte ook:
o Precursoren
o Internationale samenwerking
o Sluikhandelaars
• Duurt tot 1998 tegen dat VN erkende dat er een ‘Balanced approach’ nodig was.
- 1998: ‘Balanced approach’ mss moeten we alle dimensies in acht nemen wnr we naar drugs kijken.
De VN verdragen beperkten het meest onze handelingsvrijheid als het gaat over drugsbeleid.
EU – EUROPESE UNIE
• De Overeenkomst van 19 juni 1990 ter uitvoering van het Schengenakkoord van 14 juni 1985 inzake de
geleidelijke afschaffing van de controles aan de gemeenschappelijke grenzen
- Art. 71: bestuurlijk en strafrechtelijk tegengaan van illegale uitvoer, verkoop, verstrekking en
afleveren van verdovende middelen
- Art. 76: Goed nabuurschap
» Kwam er door conflict tussen FR/BE en NL: grenzen vallen plots weg en heel veel FR gingen
inkopen in coffeeshops in NL en meepakken naar FR en werden nergens gecontroleerd.
o Vb. Frankrijk, België Nederland
o Dus beleid van NL mag zo weinig mogelijk impact hebben op die van de omringende
landen.
• Verdrag van Europese Unie van Maastricht (1992): zaken over drugshandel en drugsverslaving
(samenwerking met EU rond verslaving)
• Verdrag van Amsterdam (1997)
• Opzet Early Warning System (1997): systeem dat op Europees niveau is opgezet dat gevaarlijke drugs gaat
detecteren.
- Zend alerts door naar iedereen die er belang bij heeft: ‘ deze drugs zijn gevaarlijk en zien er zo uit’
- Werkt preventief: ‘deze drugs mag niemand gebruiken’
• EU-actieplannen (sinds 1996)
• EU Drugs Strategie 2020-2025
- EU Actieplan 2020-2025
Ingedeeld in 6 grote thema’s
2) Gaat over testen van drugs,
voorzien van drugsgebruikruimtes…
Eerste 3 zijn volgens thema en de
andere 3 zijn overkoepelend.
3
, 3. HISTORIEK VAN HET BELGISCH DRUGBELEID
DRUGSWET VAN 1921
De basiswet van 24 februari 1921, sterk gewijzigd door de wet van 9 juli 1975
o Context waarin de drugswet werd gecreëerd:
- Opiumverdrag De Haag geratificeerd in 1914
- Drugsprobleem in België vrij minieme impact, gebruik min of meer beperkt tot geïsoleerde gevallen in
medische en paramedische kringen en veldapotheken
- Minister van Justitie E. Vandevelde: Alcoholwetten (1918;1919)
» We hebben een drooglegging gehad: prijzen van alcohol heel hard naar omhoog, verpakkingen
van 10 l i.p.v. kleine flesjes…
» Met de bedoeling om alcoholprobleem te verhelpen
» Duurde slechts 2 jaar en dan waren de wetten teruggeschroefd.
- Positivisme ~ Louis Vervaeck
o Kaderwet: beslissingen van koninklijke besluiten werden hierin gemaakt
- De ‘Regering’ (sinds 3 mei 2003 de ‘Koning’) is gemachtigd om de voorwaarden te bepalen waaronder
bedoelde stoffen moeten worden verhandeld en hoe daarop toezicht wordt gehouden
- => strafbepalingen verdeeld tussen wet en koninklijk besluit
- Reglementeert twee verschillende materies in dezelfde wet:
» Slaap- en verdovende middelen
» Gifstoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica
- Wordt aangevuld in:
» 1975: ‘psychotrope stoffen’
» 2003: ‘stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende
middelen en psychotrope stoffen’
- Inschrijven in het internationaal drugsbeleid: op dat moment schrijven we ons in het internationaal
drugsbeleid.
Deze drugswet bestaat vandaag nog steeds, maar de context is volledig anders.
ONTWIKKELINGEN 1921-1975
In 1975 w er wat aan de wet gesleuteld.
Wet van 9 juli 1975 (grondige aanpassing van wet 1921)
• Context
- Conservatieve tegenbeweging t.a.v. de golden sixties
- Groeiende internationale ongerustheid om drugshandel
» Enkelvoudige Verdrag van New York
» Conventie van Wenen
- Groter aanbod dan louter klassieke drugs
• Wet:
- Geen onderscheid tussen cannabis en cocaïne en opiaten
- Invoer enkele nieuwe bestraffingen en verzwarende omstandigheden
- Invoer van een verklikkingsclausule (verschoningsgrond)
• Werd in 2003 en 2014 opnieuw aangepast
- 2014: eerst sprake van een generieke aanpassing
4
