1. Inleiding
1.1. inleiding
a) wat zijn oude meesters?
- term die eerst voorkwam eind 16de eeuw
→ uit kunsthandel
- verwijst naar kunstenaar of kunstwerk
- verwijst naar gildensysteem
→ gildensysteem: vroegmoderne Europese steden waren alle ambachtslieden
daaraan verbonden
→ volgens opleiding, contributie etc.
→ opleiding voltooid = meester
b) 16de & 17de eeuw
- Lage Landen = grote productiecentra voor schilderijen
→ markt raakte verzadigd
→ ineens heel veel 2de handsschilderijen op markt (schilderijen gaan lang mee)
1.2. historische context in vogelvlucht (1200-1700)
1.2.1. politiek
- oude en nieuwe machten
- Europa 1200 ≠ Europa 1700
- twee krachten: centralisatie vs. decentralisatie
→ politieke machtsverschuiving van adel naar steden / gewesten
- heeft ook invloed op kunst
→ bv. werd de kunst van de Bourgondische Nederlanden (Vlaamse primitieven)
bepaald door het hof (Bourgondiërs) of door de stedelijke elites?
- macht v.d. steden voor het eerst in Italië te zien
a) Italië
- wordt pas in 19de eeuw een éénheidsstaat
- steden in machtsstrijd
→ tijdens hele renaissance
→ steeds in oorlog maar bloeiperiode voor de kunst? (o.a. Burckhardt)
- kerkelijke staat, koninkrijk Napels, republiek Venetië, groot deel van Italië was Heilig
Roomse Rijk
b) de Lage Landen
geschiedenis van de Bourgondiërs
1
, 1) Filips de Stoute
- zoon v.d. koning van FR
- heeft zich heldhaftig gedragen tijdens bepaalde slag
in eeuwige oorlogen tussen Eng en FR
→ werd beloond met hertogdom Bourgondië
- trouwde met Margaretha van Male = dochter graaf
van Vlaanderen
→ 1ste verbinding tussen Bourgondië en de Lage Claus Sluter, Praaflgraf Filips de Stoute
Landen
2) verschillende nakomelingen
- o.a. Filips de Goede
→ Goede omdat hij om kunst gaf en veel investeerde in kunst
- Bourgondiërs breidden hun gebied uit door huwelijken en veroveringsoorlogen
→ ontstaan v.d. contouren v.d. Lage Landen
3) Maria van Bourgondië
- mannelijke lijn sterft uit
- zoon = Filips de Schone
→ begin Habsburgse lijn
→ o.a. Karel V
- rijk van Karel V = wereldrijk
→ Habsburgse Landen (DE), Spanje, Lage Landen
Kunstenaar in dienst v.d. Bourgondiërs = Jan Van Eyck
4) Karel V (heerser van 1506-1555)
- heerste over een gigantisch rijk
- vaak oorlogen
- treedt uiteindelijk gedesillusioneerd af
→ zoon Filips II volgt hem op
- 1517 begin reformatie
- was katholiek
→ zoon gaat er hard tegenin
5) Filips II (heerser van 1555-1598)
- heerste 2de helft van 16d eeuw
- noordelijke en zuidelijke Nederlanden vallen uit elkaar
Titiaan, Filips II
2
,c) ‘wonderjaar’: 1566, smeekschrift en beeldenstorm
- belangrijk politiek moment, begint met smeekschrift der edelen
- edelen verzetten zich tegen de te heftige vervolging v.d. protestanten
→ steeds meer protestanten
- ook beginjaar v.d. beeldenstorm
→ groot deel v.d. kunst in de kerk vernield
→ begint in 1566 in West-Vlaanderen en breidt zich dan uit
→ traumatische gebeurtenis
d) 1585: de val van Antwerpen
- verovering van Antwerpen
- vormen grens van huidig Nederland en België
e) de republiek der 7 verenigde Nederlanden
- regenten en stadhouder
- regenten = economische, stedelijke elite
- politiek en economisch succes
→oude meesters zoals Rembrandt en Vermeer heel actief in deze periode
f) 2de helft 17de eeuw
- groeiende macht van Frankrijk (Lodewijk XIV)
- ook culturele impact: in de Nederlanden steeds meer Frankrijk als voorbeeld
→ nieuwe modes
→ nieuwe vormen behang
→ markt voor schilderijen geraakt steeds meer verzadigd
1.2.2. economie
- vele nieuwe ontwikkelingen in Europa in vroegmoderne tijd
a) 1200-1400
- opkomst succesvolle steden in Vlaanderen en Noord Italië
- succes komt van ambachtslieden / kunstenaar + handel
→ alle mensen die iets maakten
- internationale gotiek en proto-Renaissance
- steeds meer opdrachten uit de steden
→ kerk en staat blijven nog wel de grootste opdrachtgevers
b) 1400-1500
- internationale handel (binnen Europa) neemt toe
→ invloed op kunstproductie en artistieke uitwisseling
3
, - groeiende macht en succes van steden
→ bv. Firenze onder de Medici in Renaissance maar ook steden zoals Brugge
- toenemend handelsverkeer (betere handelsroutes) binnen Europa
- handelshuizen met agenten in Europese steden: artistieke uitwisseling en innovatie
→ bv. agenten v.d. Medici in Brugge
- impact ‘Vlaamse Primitieven’ in Italië
→ bv. Rogier van der Weyden wordt geprezen in Italië, vooral voor het weergeven
van emoties
- schilderkunst van de ‘Vlaamse Primitieven’: bepaald door burgers of hof?
c) 1500-1600
- internationale handel (ook buiten EU) neemt toe
→ oorlogen en verschuiving van economische zwaartepunten
- verstedelijking zet op steeds sneller tempo door:
→ stedelijke elite (bv. Europese handel, handelaars-bankiers)
→ middenklasse van kleine handelaars / winkeliers + ambachtslieden / kunstenaars
- nieuwe markt voor kunst + andere eisen en smaak (dan kerken en hoven)
= vernieuwing in de kunst
NB: het eerst op plekken waar de verstedelijking het sterkst is (Lage Landen en Italië)
<-->Verstedelijking
- ontstaan stedelijke elite
= einde monopolie van kerk en staat
= vrije tijd, geld, ambitie
= ambachten, gilden en nieuwe middenklasse
- nieuw sociaal netwerk
= andere rol voor kunst
1) de Beurs van Antwerpen met het schilderspand
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper edwinasmits. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
