Samenvatting van de leerdoelen voor het vak sociale psychologie. Hierin staat per week de belangrijke leerdoelen en kennis die je moeten weten voor je tentamen.
Met dit document komt dat tentamen helemaal goed!
* Voor een oefententamen bij dit vak klik op deze link: https://www.stuvia.nl/doc/4313...
----------------------------------- Week 1
----------------------------------
Begrippen van de hoorcolleges
Mattheus effect: is een bijbels iets. Gaat over een heer die gaat op pad met twee knechten.
Die twee knechten geef hij twee talenten (in die tjd is dat geld, van een behoorlijke
waarde). Één knecht geef hij 1 talent en de andere 10. De heer gaat op reis en dan komt hij
terug, en dan vraagt hij aan die twee knechten wat ze met dat geld gedaan hebben. De ene
zegt ‘heer ik heb het in de grond begraven en gewacht op uw terugkomst en u heef mij een
talent gegeven en ik geef er een terug’ de tweede die er 10 kreeg is ermee gaan werken,
ondernemen, hij zei ‘heer u heef mij 10 talenten gegeven, ik geef er u 20 terug’. Wat er dan
gebeurt is het volgende: degene met het ene talent wordt de deur uit geschopt en zijn talent
wordt afgepakt en aan de andere gegeven. Het verhaal vertelt ‘degene die hebben zal
gegeven worden, zelfs in overvloed en degene die niet hebben zal afgenomen worden, zelfs
dat kleine beetje wat ze hebben.
Het is een efect dat we overal in de wereld zien. Voorbeeld van konijnenpopulatee op een
eiland. Een kolonie van 500 met een wite etp op de rug hebben 29% kane om zich voort te
planten, een andere kolonie van 500 die helemaal bruin zijn hebben 30% kane om zich voort
te planten. Na een hele lange tjd zie je dat de helemaal bruine konijnen alleen nog maar
over zijn. Wat in het begin nog een heel klein verechil wae, heef de neiging om eteede verder
uit elkaar te groeien.
Dit is dat je met twee begintoestanden begint die dicht bij elkaar liggen, na verloop van tjd
kunnen deze heel erg uit elkaar groeien.
Als je bijv. rijk bent is het heel makkelijk om rijker te worden (beleggen etc.). Arme mensen
hebben de neiging arm te blijven. Ale je bijvoorbeeld 10 miljoen hebt, ie het een
peulenechilletje om nog eene 10 miljoen te maken. Je belegt hier 9 miljoen van en je hebt zo
20 miljoen. Ale je arm bent ie het heel moeilijk om eruit te komen. Elke euro heb je namelijk
nodig om te overleven.
Interpersoonlijke aspecten: als iets te maken heef met de onderlinge relate tussen
personen. Inter betekent tussen, dus het zijn leterlijk: ‘aspecten tussen personen’.
Interpersoonlijk betref niet alleen de efecten die ons gedrag in onze omgeving, bij anderen
oproept, maar ook wat gedrag van anderen met ons doet. Hiervan zijn we ons deels bewust
en deels onbewust.
Subjectieve zelfennis: introspecte. Impliciet en deels onbewust. Direct van je bewustzijn
naar je emotes, gedachten en gevoelens kijken.
1
,Objectieve zelfewustzijn: het naar jezelf kijken op een objectverende, afstandelijke
manier, zoals anderen naar jou kijken. Door naar jezelf te kijken kan je afwijkingen tussen
wat je denkt en hoe het daadwerkelijk is, vaststellen en proberen op te lossen.
Hoofdstuk 2
De student kan beschrijven wat sociale psychologie inhoudt en wat de rol van sociaal
afstemmen is voor mensen
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten,
gevoelens en gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire
aanwezigheid van andere mensen.
De student kan uitleggen wat zelfennis en zellewustzijn is en hoe dit met elkaar
samenhangt
Zonder zelfennis weet iemand niet wat voor persoon diegene is, en je zou jezelf daardoor
steeds opnieuw verrassen met je eigen actes en reactes. e weet bijvoorbeeld niet hoe je
doorgaans met je vrienden omgaat, of je verlegen bent of juist extravert. e zou geen besef
hebben van je slechte eigenschappen. e zou geen fauw benul hebben van je meningen en
overtuigingen.
Er zijn vier thema’s die verband houden met zelfennis. Een daarvan is zelfewustzijn. e
kunt tegelijk waarnemen en het object van waarneming zijn. Als je vanaf buitenaf naar jezelf
kijkt, alsof je iemand anders bent die naar jou kijkt, naar jezelf kijkt heet dit een
objectverende manier naar jezelf kijken.
Publiek zelfewustzijn: als iemand zichzelf bekijkt door de ogen van een denkbeeldig
publiek. Bijvoorbeeld: tobben over hoe hun gedrag overkomt op anderen, of bedenken wat
ze na elk gesprek anders hadden moeten zeggen.
Privé zelfewustzijn: hierbij is iemands aandacht gericht op de eigen ‘binnenkant’.
Bijvoorbeeld: pubers mijmeren over wie ze zijn, wat ze voelen en wat het allemaal betekent.
De mate van zellewustzijn van mensen varieert ook nogal naar gelang van omstandigheden
waarin ze zich bevinden. Doorgaans worden mensen meer zellewust als ze weten of
denken dat anderen hen kunnen waarnemen.
De student kan uitleggen wat de functe is van het hebben van een zellewustzijn en wat het
efect is van een verhoogd zellewustzijn
De functe van het zellewustzijn is: door je eigen reactes te observeren en aan te nemen
dat soortgenoten net zo zijn als jij, kun je ook van alles leren over je omgeving en je eigen
gedrag daarop aanpassen. Een andere functe bij mensen is dat het ze in staat stelt hun
gedrag af te stemmen op sociale normen. Ze kunnen hun gedrag en gevoelens vergelijken
met hoe ze vinden dat ze zouden moeten zijn (ought self) of zouden willen zijn (ideal self).
2
,Verhoogd zellewustzijn zorgt ervoor dat mensen hun normen en waarden beter naleven.
Zo blijkt dat mensen die zichzelf in de spiegel zien, minder spieken op een tentamen. Een
verhoogd zellewustzijn lijkt er dus toe te leiden dat mensen zich meer volgens hun
persoonlijke normen gedragen. Het kan ook nadelige gevolgen hebben, een verhoogd
zellewustzijn onderbreekt gedragsroutnes, dat kan leiden tot slechtere prestates op taken
die iemand normaal gesproken automatsch afandelt.
Daarnaast kan een verhoogd zellewustzijn leiden tot angstge of depressieve gevoelens. Bij
een verhoogd zellewustzijn ben je geneigd na te gaan in hoeverre je voldoet aan de eisen
en idealen die je voor jezelf stelt of die anderen je hebben opgelegd. Omdat niemand
perfect is, zal je daarbij vaak moeten vaststellen dat je in bepaalde opzichten
tekortgeschoten bent, waardoor je somber of bezorgd kunt worden.
Vloeibare extraversie: dat je door alcohol een stuk beter contact met anderen kunt leggen,
vaak mensen die verlegen zijn kunnen alcohol gaan gebruiken.
De student kan verschillende manieren benoemen en uitleggen hoe we aan kennis over
onszelf komen
Mensen hebben informate over zichzelf die ze niet over anderen hebben, ze kunnen naar
binnen kijken: introspectie. Het eigen innerlijk lijkt een behoorlijk betrouwbare bron van
zelfennis. Toch blijkt dat in veel gevallen nog tegen te vallen. Niet alleen omdat we onszelf
vaak voor de gek houden, maar ook omdat veel van onze zelfennis impliciet en onbewust is,
net als kennis op andere domeinen.
Zie voor een voorbeeld blz. 77 onderaan.
Het feit dat we zoveel informate onbewust verwerken, betekent dat onze mogelijkheden tot
introspecte beperkter zijn dan we zelf vaak aannemen. Daardoor vergissen we ons weleens
als we denken te weten waarom we de dingen doen die we doen.
Zie voor een voorbeeld blz. 78
Toch lijkt het vaak of we onze drijfveren wél kennen. Wat we eigenlijk doen is: we bedenken
een aannemelijke verklaring voor ons gedrag.
Nisbet en Wilson hadden de beroemde ttel ‘telling more than we know’, hiermee
bedoelden ze dat mensen, wanneer ze vertellen wat hun beweegredenen zijn voor bepaalde
handelingen of keuzes, dingen zeggen die ze niet kunnen weten en die ze ter plekke
verzinnen omdat het aannemelijk lijkt.
Het is cognitief efcicint dat we allerlei dingen doen zonder er bewust over na te denken,
anders zouden we gek worden van alle afwegingen die we moeten maken.
Het is deels niet mogelijk om door introspecte tot geldige zelfennis te komen.
Door jezelf wat-vragen te stellen en geen waarom-vragen bevorder je de kans om via
introspecte tot ware zelfennis te komen over je voorkeuren, meningen en twijfels.
3
, Een andere manier om tot zelfennis te komen is door je gedrag goed te observeren –
precies zoals je bij anderen zou doen. Als je iemand vaak meemaakt, kan je patronen
ontdekken in hoe hij of zij reageert. Daardoor leer je de persoon kennen en ga je zijn
drijfveren doorgronden. Zo kan je dat ook bij jezelf doen. e moet dus opleten wat je doet
en geen aandacht besteden aan wat je er zelf bij bedenkt over wat je bedoelingen waren.
Mensen komen tot betere conclusies over iemands drijfveren wanneer ze puur het gedrag
en de context daarvan bekijken dan wanneer ze vertrouwen op de moteven die iemand zelf
geef; dat geld voor anderen, maar ook voor jezelf. uist via de buitenkant kan je jezelf leren
kennen, omdat je dan niet wordt misleid door de bedenksels die je zelf construeert. Hiermee
zijn we terechtgekomen bij een andere bron van zelfennis, waarbij je via de ‘buitenkant’
naar jezelf kijkt: zelfwaarneming.
Volgens de zelfperceptietheorie of zelfwaarnemingstheorie leren mensen zichzelf kennen
door op een objectverende manier naar hun eigen gedrag te kijken en daaruit hun
persoonlijkheidseigenschappen af te leiden. De zelfperceptetheorie kan onder meer
verklaren dat de manier waarop mensen zich op sociale media voordoen, uiteindelijk
beïnvloedt hoe ze zich in het ‘echte’ leven gedragen. Bijvoorbeeld: wie zich online extravert
voordoet, kan zich bijvoorbeeld ook ‘echt’ extraverter gaan gedragen, en dit komt omdat hij
uit het eigen gedrag afeidt ‘eigenlijk’ extraverter te zijn dat hij of zij duever zelf dacht of aan
anderen liet blijken. Zelfpercepte kan misleidend werken. Wie door omstandigheden sterk
gestuurd wordt tot bepaald gedrag maar dat niet besef, kan denken dat het gedrag zijn of
haar eigen drijfveren weerspiegelt.
De student kan beschrijven hoe zelfennis georganiseerd is
Mensen verzamelen een gigantsche hoeveelheid informate over zichzelf, die op een
bepaalde manier georganiseerd moet worden in het geheugen. Een zelf-schema bestaat uit
een abstract stukje kennis over het zelf (bijvoorbeeld een eigenschap zoals intelligent of
eerlijk), geassocieerd met meer concrete atributen en voorbeelden (bijvoorbeeld
herinneringen aan situates waarin je intelligente tot uitng kwam).
Een zelf-schema heef een hiërarchische structuur, waarbij abstracte kennis is opgeslagen op
het hoogste niveau en de ondergelegen niveaus meer specifeke kennis representeren.
Wanneer je een zelf-schema hebt in een bepaald domein, dan heb je als het ware een soort
kapstok om informate over jezelf aan op te hangen. Informate over jezelf die gerelateerd
kan worden aan een zelf-schema, wordt dan ook sneller verwerkt en beter onthouden.
Mensen vormen zelf-schema’s over eigenschappen die belangrijk voor hen zijn. Een zelf-
schema ontstaat waarschijnlijk op basis van de ideeën die je sinds je vroege jeugd over jezelf
leert, maar het kan ook later ontstaan. Als een zelf-schema eenmaal gevormd is, zal het niet
makkelijk weer veranderen omdat het de informateverwerking stuurt en zichzelf op die
manier in stand houdt. Het is wel mogelijk dat iemand verschillende zelf-schema’s bezig die
elkaar geheel of gedeeltelijk tegenspreken, en dat situatonele factoren nu een het ene
zelfschema en dan weer het andere naar de voorgrond brengen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AniekvanderSanden. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
