Uitgebreide en overzichtelijke samenvatting van het vak Cognitieve Psychologie gedoceerd in het jaar 2018 aan de VUB. Het document bevat alle slides en extra informatie uit de hoorcolleges. Veel succes! Ik verkoop ook een samenvatting van de WPO's. Ik behaalde een 15/20.
Inleiding
• HOC – Prof. Dr. Natacha Deroost – nderoost@vub.be
• WPO – Dr. Kris Baetens – Kris.Baetens@vub.be (niet elke week, kijken naar lessenrooster)
• Leerstof: les + pwp + handboek
o 2 lessen die niet door haar worden gegeven. Kijken in het lessenrooster wanneer!
o Lessen worden opgenomen
• Examen:
o 70% examen: meerkeuze HOC + WPO met giscorrectie (0,25)
o 30% verslag:
▪ 1ste zittijd: groepsverslag
▪ 2de zittijd: verbetering groepsverslag op individuele basis
• Vak hernemen:
o Vrijstelling
▪ Min. 10/20* op examen of verslag
▪ Automatisch
▪ Zie Oracle voor te hernemen onderdelen
o Niet geslaagd voor verslag
▪ = inschrijven voor nieuw onderwerp
1
, Cognitieve psychologie
Hoofdstuk 1: inleiding (introduction to cognitive
psychology)
1.1 Wat is de cognitieve psychologie?
• Cognitieve psychologie= wetenschappelijke studie van mentale processen
• Verschillende domeinen binnen dit veld:
o Perceptie
o Aandacht
o Geheugen
o Taal
o Redeneren en probleem oplossen
o ...
• Soms wordt het ook functieleer of experimentele
psychologie genoemd.
• Voorbeelden:
o Waarom vallen mensen van een klif bij het
nemen van een selfie?
o Bestaat multitasking?
o Zorgen sterke emoties voor betere herinneringen?
1.2 Andere wetenschappen
• Inspiratie uit:
o Neurowetenschappen
o Linguïstiek (onderzoek naar taal)
o Computerwetenschappen
o Filosofie
o ….
• Interdisciplinair onderzoek naar cognitie is een wetenschap op zich
geworden = cognitieve wetenschappen
1.3 Wetenschappelijke methode
• In de cognitieve psychologie gebruikt men de experimentele methode.
• Onderzoeksvragen worden beantwoord a.d.h.v. experimenten.
o Twee belangrijke begrippen: onafhankelijke en afhankelijke variabelen waartussen we
een causaal verband aantonen.
▪ De onafhankelijke variabele(n) is diegene die je zelf onder controle hebt en die je
gaat beïnvloeden of manipuleren.
▪ Daarna ga je zien welk effect dit heeft op de afhankelijke variabele(n).
o Controlevariabele(n): storende variabelen onder controle houden door randomizatie,
counterbalancing, matching
▪ Randomizatie: random verdelen van bijvoorbeeld mannen en vrouwen over de
placebo en amfetamine groep.
2
, Cognitieve psychologie
▪ Counterbalancing: beide groepen krijgen zowel placebo als amfetamine. De ene
helft krijgt eerst een placebo en als tweede amfetamine. De andere helft in de
omgekeerde richting.
1.4 Afhankelijke variabelen
• Meestal:
o Reactietijden
o Nauwkeurigheid
• Andere:
o Vragenlijsten
o Oogbewegingen
o Breinactivatie (ERP, f MRI, PET)
o Verbale rapportage (interviews)
o …
1.5 Populaties
• Meestal:
o Gezonde volwassenen, meestal studenten
• Andere:
o Patiënten met laesies (hersenletsel) (Bv: binnen de neuropsychologie)
o Kinderen en baby’s
o Dieren (honden, katten, duiven Skinner)
o Ouderen
o …
1.6 Theorie
• O.b.v. experimenteel onderzoek tracht de cognitieve psychologie theorieën te ontwikkelen.
• Waarom zijn theorieën nodig?
o Een goede theorie geeft een samenvatting van de data uit de experimenten:
▪ Jaarlijks duizenden experimenten.
▪ Soms ontdekken we hier mathematische wetmatigheden bij. (Bv: power law of
learning)
- Power law of practice: naarmate je meer en meer bekwaam wordt
gemaakt in een oefening of vaardigheid, neemt het effect van die
oefening af. Bij aanleren zal er dus vooral verbetering in het begin zijn,
wanneer je dus nog geen expert bent in iets. Daarna haal je nog weinig
extra winst uit oefening en treedt er stagnatie op.
3
, Cognitieve psychologie
o Een goede theorie geeft ook een verklaring van de data.
▪ Experimentele methode causaliteit!
▪ Bv: wijzen op mechanismen die aan de basis liggen van bepaalde fenomenen.
o Een goede theorie kan ook de data voorspellen.
▪ Bv: bij Alzheimer gedrag gaan voorspellen in de toekomst.
Samenvatting, verklaring en voorspelling data
• Zonder goede theorie is zelfs de beste data waardeloos!
1.7 Onderzoek - theorievorming
• Data kunnen enkel verklaard worden door theorieën.
• Theorieën kunnen enkel tot stand komen via data.
• = ONDERZOEKSCYCLUS
o Er is een intrinsiek verband tussen theorievorming en onderzoek. Deze wisselwerking is
erg belangrijk in dit vak.
• Wetenschappelijk denken:
o Vereist een goed begrip in het verband tussen onderzoek en theorievorming.
o Geen wit-zwart denken, maar standpunt ondersteunen door zoveel mogelijk
onderzoeksevidentie te verzamelen.
• Wetenschappelijk denken vraagt veel oefening, maar kan aangeleerd worden!
o Het practicum is een oefening in wetenschappelijk denken.
• Wanneer je een onderzoek leest, ga dan dit na:
o Wat is de achterliggende rationale van onderzoek?
o Leg in eigen woorden uit waarom specifiek experiment vraagstelling kan beantwoorden.
o Is andere verklaring data mogelijk?
o Beperkingen onderzoek?
4
, Cognitieve psychologie
Hoofdstuk 2: geschiedenis (a brief history of
cognitive psychology)
2.1 Inleiding
• Interesse in mentale processen is eeuwenoud.
• Filosofische studie van het bewustzijn, de geest.
o Aristoteles: “Ons geheugen is als een kleitablet waarop we informatie kunnen schrijven.”
o Socrates: “Kennis is aangeboren, men kan deze verzamelen, maar niet verwerven.”
2.2 Eerste cognitieve psychologen
• Cognitief psychologisch onderzoek reeds in 19de eeuw
• Zelfs voor de start van de psychologie (1879)
• Pioniers
o Franciscus Donders
o Hermann Ebbinghaus
• Eerste experimenten psychofysica: zie HS perceptie
• De psychologische scholen
5
, Cognitieve psychologie
2.2.1 Donders (1868)
• Nederlander
• Hij wordt beschouwd als de vader van de mentale chronometrie.
o Hij wou een antwoord krijgen op de vraag: “Hoeveel tijd nemen mentale processen in
beslag?”
o Bestudeerde dit a.d.h.v. reactietijdtaken. (Reactietijd is de tijd tussen de aanbieding van
de stimulus en de respons van de deelnemer)
o Beschikte niet over accurate apparatuur.
• Enkelvoudige reactietijdtaak
o Er is een prikkel dus ik reageer. Bijvoorbeeld het rode lampje gaat aan (trial 1), gaat
daarna terug uit (trial 2) en gaat terug aan (trial 3). Telkens wanneer men de stimulus ziet
(het rode lampje) gaat men reageren, men gaat dan op een knop drukken. Dit is de a-
reactie.
• Keuze reactietijdtaak:
o Er zijn twee verschillende prikkels (rood of groen lampje) en die hebben elk een andere
respons (op de linker of rechter knop drukken).
o B-reactie:
▪ Hetzelfde als de A-reactie maar er komen een aantal extra processen bij:
- Men moet een onderscheid kunnen worden gemaakt tussen de twee
kleuren (stimulusdiscriminatie) en men moet zien welke kleur er gaat
branden (stimulusidentificatie).
- Daarna moet men het juiste gedrag stellen, de juiste respons moet
worden geselecteerd (responsselectie).
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elienvanblyenbergh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
