Sociologie
LES1 INLEIDING:
Waarover gaat sociologie?
à Hoe denken we sociologisch
Sociologie: de wetenschap die zich bezighoudt met het analyseren, beschrijven en verklaren van:
Het gedrag van en tussen mensen voor zover dat beïnvloed wordt door het feit dat zij in
bepaalde verhoudingen tot elkaar en van elkaar staan
De daaruit voortgekomen gedragspatronen, structuren en bindende opvattingen in hun
ontstaan, voortbestaan en veranderen
Het studiegebied van de sociologie kan worden omschreven als: het sociale als feitelijkheid.
Sociale als studieobject: 3 componenten
Sociaal handelen
Sociale systemen
Onderlinge interactie
Hoe Wanneer Wie
Waarom
Wat (moeten we dit
kunnen)
Wat?
Het is een menswetenschap over mens en maatschappij
Sociologie gaat over het sociale
o Sociologie geeft je een bril om boven en voorbij het individuele niveau te kijken en zowel
de interpersoonlijke als de structurele component van het sociale te zien, te analyseren,
te begrijpen.
Menswetenschap: gefocust op individu groep en maatschappij
Eén van de eerste sociologische studies is 'Détermination du fait moral' uit 1906 van Emile Durkheim
Het is een sociologisch onderzoek over moraal waarin Durkheim onderzoekt wat in welke sociale
contexten beoordeeld wordt als goed en wat als slecht.
De sociologische bril onderzoekt en gaat dus niet uit van vanzelfsprekendheden, van dogma's, van
fatwa's. Durkheim onderzoekt moraal als een sociale feitelijkheid. Deze sociologische bril helpt om te
leven in een wereld die gekenmerkt is door diversiteit
Hoe doet de sociologische bril dit ? Als je de sociologische bril ophebt dan zie je de sociale context beter
in een situatie. Het laat je kritisch kijken en denken over de sterktes en zwaktes van diverse situaties.
1
, Waarom? Wat is het nut van sociologie
à Het is een onderdeel in onze opleiding
Het antwoord op de vraag naar wat goed is voor de mens is: welk soort maatschappij goed is, is geen te
behalen ‘target’ ons voorgesteld door experten.
De waarde van wetenschap
Ligt niet in het aanbieden van succesvolle beheersingstechnieken die door professionals kunnen
worden gebruikt, maar wel in het helpen verhelderen, het aanbrengen van nuance, het zien van
complexiteit van concrete situaties
Kritisch denken veronderstelt afstandname. àDit wordt mogelijk door abstractie te maken, door
conceptueel te denken. Wetenschap biedt daartoe de bouwstenen.
Hoe? Wetenschap en professionaliteit
Wetenschap is voor professionals één van de bouwstenen van hun deskundigheid. Het stelt hen in staat
een situatie te verhelderen, te bekijken, iets te zien wat verder ligt dan wat "men" denkt of zegt.
Als je zegt als sociaalassistent of in je dagelijks dat je een doener bent dan is dat zever want als je een
doener bent moet je ook nadenken.
à Mensen die van het sociale hun beroep maken en dus 'doen', moeten daarbij zelf en autonoom denken
en op basis daarvan beslissingen nemen
1. Het sociologische perspectief overstijgt het ‘ alledaags denken’
We nemen van alles voor vanzelfsprekend aan, maar dat wil nog niet zeggen dat het waar is. Sociologie
stimuleert ons om een vraagtekens te zetten achter het waarheidsgehalte van wijdverbreide ideeën.
à Kritisch bewustzijn van de sociale context en de sociale context te onderkennen.
2. Het sociologisch perspectief geeft de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de samenleving
waarvan we deel uitmaken
Begrijpen hoe een samen-leven en een samenleving werken, maakt bewuster, het geeft zicht.
à Inzicht geeft extra perspectieven op het denken over de mens diens problemen
à handelingsmogelijkheden bij meer perspectieven, meer mogelijkheden, meer kansen om iets te doen'
= empoweren (Kansen bieden in nieuwe situaties)
3. de sociologische helpt om te leven en te werken in een diverse wereld
Het helpt in de diverse wereld om de verschillen te begrijpen
2
,LES 2
Deel 1: Wat bestudeert de sociologie
Hoofdstuk 1
Menswetenschappen in verband met professionaliteit
Denken
Inzichten verwerven
Begrippen verklaren
Verschillende perspectieven
Vb. weten waar je moe slaan op exact die plaats op de motor en er dan 90 euro voor vragen
Menswetenschappen: handelingswetenschap “body of knowledge”
Sociologie bestudeert en analyseert het sociale als feitelijkheid
o Volgens de staarden van wetenschappelijk onderzoek
Methoden
Technieken en vaardigheden
Vb. het slaan op de motor 10 euro à de kennis die je hebt om te weten waar een waarom 80 euro
Handelingswetenschappen= wat (doen) / menswetenschap= welke visies zijn er
1. Sociaal als Morele kwaliteit
Het begrip ‘sociale’ heeft twee betekenissen waaronder morele kwaliteit dit wordt niet onderzocht
binnen in de sociologie en het sociale als feitelijkheid hier focust sociologie zich wel op.
Het sociale als:
Focus op waarom is er een link met het sociale? à wanneer is iemand moreel sociaal ?
Morele kwaliteit: (dit is niet sociologie niet) Frans de waal de bonobo en tien geboden boek
• Met het woord ‘sociaal’ kan een morele kwaliteit, een betrokkenheid op medemensen en/of
solidariteit met een gemeenschap bedoeld worden. Voor sociale beroepen is deze morele
kwaliteit noodzakelijk.
• Verband met sociologie: sociologen focussen zich ook op het morele maar bekijken hoe een
morele kwaliteit vorm krijgt door socialisatieprocessen van maatschappij.
• Gebaseerd op filosofie en religie
• Probeert te streven naar het goede
• Horizontaal component
o Manifest naar het interpersoonlijke
inter= wat er tussen mensen gebeurt
één op één moraal
o Het niveau van de interactie
o Morele kwaliteiten leiden tot à Ik ben in staat tot empathie à leidt tot liefdadigheid
• Verticaal component
3
, o Gemeenschap (democratische regels/ socius(samenleving) / politiek)
o Een relatie tussen twee, een gezin, een buurt, een vriendengroepà sociaal systeem
solidariteit
o Mensen hebben een groter geheel nodig, ze zijn afhankelijk, ze hebben zorgt nodig à
voor de gemeenschap à het is van algemeen belang
o Vb. Welzijn voorzieningen à Sociale rechten zoals leefloon
o Vb. De gevoeligheid van sociaal onrecht kan niet op individueel niveau gerealiseerd
worden à het heeft een polis nodig (een handelen op het niveau van gemeenschap)
o Vb. politiek = democratisch systeem door ons verkozen politici
2. Het sociale als feitelijkheid
Sociologie leert je wetenschappelijke kennis over het sociale als:
Feitelijkheid:
Het studieobject van de sociologie is het sociale dat een autonoom, zelfstandig karakter heeft.
Durkheim benoemt dit met 'les faits sociaux. Sociale feiten moeten worden beschouwd als objectief
gegeven dingen' die gedrag bepalen, onafhankelijk van psychologische en biologische kenmerken. Een
sociaal feit is een realiteit op zichzelf en moet dan ook worden verklaard door andere sociale feiten
(Brutsaert1995)
Net zoals het sociale als morele kwaliteit, kan ook het sociale als feitelijkheid opgedeeld worden in een
horizontale en een verticale component. Deze componenten beïnvloeden elkaar onderling. Deze
wederzijdse beïnvloeding is de derde component van de sociologische bril die we als volgt schematisch
kunnen weergeven:
Het sociale als feitelijkheid is de interactie tussen twee polen of dimensies.
• De horizontale pool, zijnde de actor die gekenmerkt wordt door het sociaal handelen
• De verticale pool: de context en het resultaat van het sociaal handelen, dat wat het systeem
genoemd wordt. Dit systeem bestaat uit de structuur en cultuur, hetgeen samenkomt in
instituties.
4