Hoofdstuk 1 Inleiding: Definitie, doelstellingen en aanpak
1 Defenitie: “geschiedenis v.h. publiekrecht en v.d. politiek”
1.1 Geschiedenis
1.1.1 De historische benadering in een metajuridische benadering
Eerste alinea pg. 1
Opm. samenleven
1. Beste samenlevingsvorm? → oud verhaal → iedere MY zoekt steeds nieuwe en
betere afspraken en sancties
- 2 soorten afspraken
o onderlinge afspraken tss burgers = privaatrecht
o afspraken tss machthebbers en geen machthebber = verticale relaties =
publiekrecht (opmerking zie verder)
2. BE MY is door recht gestuurd!
Opmerking publiekrecht
# Absolutisme
Een regeringsvorm waarbij de vorst volledige macht heeft en niet door regels gebonden is.
(Vb. Lodewijk 14de)
Reactie hierop?
° v.d. rechtstaat
- Rechtstaat moet het principe zijn v.d. MY (niet absolutisme)
o We hebben allemaal rechten en moeten onze rechten kunnen afdwingen,
ook aan de macht
o De macht zelf is ook gebonden aan het recht
- Rechtstaat is basisparadigma v.h. publiekrecht (niet absolutisme) #
Achteruitkijkspiegel
We kunnen de geschiedenis v.d. juridische organisatie door een achteruitkijkspiegel
bekeken. (Verdere uitleg zie boek) Niet alles kunnen we bekijken maar wel:
- De grote juridische mijlpalen
- Dat wat nog invloed kan hebben op de toekomst
Nut van dit te doen?
Huidige situatie kunnen begrijpen en zelf kunnen vooruitzien? Geschiedenis moet een les
zijn om dingen nu beter te doen
vb. Juristen tijdens nazisme gingen kampen opstellen, dit kan uiteraard niet meer
1
,Hoofdstuk 1 Inleiding: Definitie, doelstellingen en aanpak
Tweede alinea pg. 1
Term: meta-juridica
- Meta = niet in, vanop een afstand
- Vanuit een andere wetenschap kijken naar het recht
- Alle beschouwingen over het recht vanuit een andere wetenschap, ander
wetenschappelijk paradigma (opmerking zie verder)
o Vb. rechtsgeschiedenis: vanuit de geschiedenis naar het recht kijken
▪ Ticket kopen bij de NMBS, je vraagt niet:
• Heb ik recht om af te stappen? Puur juridisch
• Wat als ik ziek ben?
1900 vs. nu → bescherming v.d. zwakke (cliënt), rechten v.d. klant zijn
nu beter dan toen.
We kijken naar de rechten v.d. klant vanuit historisch standpunt =
meta-juridica
o Vb. rechtsfilosofie
o Vb. rechtseconomie
▪ Opwarming v.d. aarde → oplossing? → geen sulfaat meer gebruiken
→ meer dan alleen een wet nodig (zie: niet doden toch nog moorden)
▪ Dus ook sancties nodig, boetes, controles…
• Ieder individu controleren? Nee (geld en tijd) → bedrijven die
sulfaat maken controleren en sluiten (eco. denken)
▪ Conclusie: recht en economie = meta-jurdica
Opmerking paradigma
# Paradigma
Een geheel van veronderstellingen, basisbegrippen, axioma’s, gegevenheid om een
wetenschap op te bouwen
- Vb. wetenschap van chemie opbouwen → elementen nodig (vb. H2O)
→ Je moet de bouwstenen hebben om aan scheikunde te doen
(geldt voor iedere wetenschap) #
2
,Hoofdstuk 1 Inleiding: Definitie, doelstellingen en aanpak
meta-juridica
Positief recht = Het recht dat op een bepaalde plaats en tijd geldt.
- Vb. Inquisite behoort in sommige landen tot positief recht.
Vb. Vanaf 18 jaar gaan stemmen geldt tot ons positief recht
Verschil met meta-juridica
Meta-juridica is niet het enkel het positieve recht maar het is het positieve recht in
interactie met vb. politiek, techniek, religie…
o Vb. met techniek
▪ 20 jaar geleden geen wet over pc’s, dan plots cybercriminaliteit (persoon
stal online geld van de bank) → O.M. ging deze persoon rechtvaardigen,
zijn verweer: ik heb niet ingebroken, er is geen wet over inbraak die van
toepassing was.
→ Er ° een wet!
→ Eerst techniek nodig en dan pas een wet
Extra notities les
1. Typisch aan ieder mens-cultuur object → het bestaat maar het kon anders zijn
Je kan een wetenschap anders opbouwen, vb. aarde is centraal punt → zon is
centraal punt (Copernicus) → wetenschap hiervoor was ook wetenschap
2. Rechtsgeschiedenis → ons recht is wat het is door enkele historische gebeurtenissen
maar het kon anders gelopen zijn en kan nog altijd anders verlopen in de toekomst
(doodstraf opnieuw invoeren?) (laatste doodstraf in BE, wrm?, hoe?...)
→ recht is dus geen gegeven iets! Niets is defenitief, ook recht niet
3. Als we geen duideljke wetten maken dan kan je niet aan recht doen!
4. Iets is enkel duidelijk in een paradigma
5. Vroeger: de kerk → woord is woord, een contract, als je dit verbrak ging je naar hel
Mocht de kerk dit niet gezegd hebben dan bestond het woord contract niet
Veel wat we nu hebben is dus historisch (religieus) bepaald en dus vaak niet juridisch!
6. Ons paradigma in BE is zeer goed (link met Amnesty International)
3
, Hoofdstuk 1 Inleiding: Definitie, doelstellingen en aanpak
7. Niets is waar of onwaar, enkel binnen zijn paradigma is het juist
o Vb. we weten dat we een ticket moeten kopen voor de trein, we weten dat we
niet mogen doden, dat we rechts moeten rijden…
MAAR weten we wat we moeten invullen op belastingsingave (fiscaal recht),
weten we de opzegtermijn (arbeidsrecht)?
→ Er wordt verwacht dat we (als jurist maar ook als burger) het recht kennen,
maar van de meeste recht weten we niets , het is te veel om het allemaal te
kennen → vergissen kan dus, het moet begrijpbaar zijn dat je iets niet kent
o Vb. moord op mama, politie zegt: wat heb je gedaan? Antwoord: ik wist niet dat
dit niet mocht, ze hebben me dit nog niet gezegd
MAAR er is een basisveronderstelling, een basisparadigma: niemand wordt
geacht het recht niet te kennen = nemo censetur ignorare legem → iedereen
wordt geacht het recht te kennen dus je kan dus nooit zeggen: ‘Ik wist dat niet’
Bij moord is het normaal maar bij vorige vb. is dit niet zo
8. Het recht is een gesloten paradigma waarin we strikt juridisch redeneren maar de
basisparadigma is een grote leugen! We stappen dus uit het recht en zien deze
veronderstelling als leugen → dit is een historische bedenking
9. 50 jaar geleden werden we ook geacht het recht te kennen maar dit kunnen we nu
dus beter
(verwijzing Staatsblad → FOD justitie → Belgisch staatsblad, hier kan je het recht
leren kennen) Stap vooruit in vergelijking met vroeger
10. Doel van dit vak → We blijven niet meer in het paradigma: we worden verondersteld
het recht te kennen maar we stappen hieruit en kijken wat juist en fout is aan het
recht
4
