Inhoud
Volkenrecht en Volkenrechtelijke instellingen....................................................................................... 2
Les 1 : introductie/openingscollege ‘1945’ – 29 september ............................................................... 2
Les 2: Bosnia vs Serbia IGH 26 februari 2007 – 2 oktober ................................................................... 8
Les 3: Bronnen – 6 oktober ............................................................................................................... 18
Les 4 – verdragenrecht: 13 Oktober 2023 ......................................................................................... 30
Les 5 – rechtspersoonlijkheid: 20 oktober ........................................................................................ 42
Les 6: rechtspersoonlijkheid II, Rechtspersoonlijkheid van ondernemingen en niet-
gouvernementele organisaties – 23 oktober .................................................................................... 57
Les 7 – Zelfbeschikkingsrecht, Soevereiniteit en Gemeenschappelijk Belang – 27 oktober ............. 65
Gemeenschappelijk Artikel 1, IVBPR en IVESCR (1966) ..................................................................... 67
Les 8 – Rechtsmacht en Immuniteit - 17 November ......................................................................... 81
Les 9 – staatsaansprakelijkheid en immuniteit - 24 November ....................................................... 89
Les 10 – Geschillenbeslechting - 27 November ................................................................................ 99
Les 11 – Vrede en Veiligheid I - 1 December .................................................................................. 110
Les 12 – Vrede en Veiligheid II - 4 December ................................................................................. 121
Les 13 – Duurzame ontwikkeling I: handel & ontwikkelingssamenwerking – 8 December ............ 129
Les 14 – “Brumadinho-UFMG Project”: University challenges in helping the judiciary with an
industrial disaster case – 11 December........................................................................................... 145
Les 15 – Duurzame ontwikkeling II: milieurecht – 11 December .................................................... 148
1
,Volkenrecht en Volkenrechtelijke instellingen
Les 1 : introductie/openingscollege ‘1945’ – 29 september
Bouwend op de documentaire – overlopen van van verdragen/VN en de intenties
Een verdrag in het internationaal recht = een juridisch bindende techniek. Staten moeten partij worden
bij een verdrag door dat te ratificeren en wanneer ze dat doen zijn ze gebonden aan dat verdrag. →
Dus wanneer ze dat verdrag na ratificatie schenden zijn ze internationaal aansprakelijk
Preambule = intenties (doel en voorwerp) van internationale teksten. In het allereerste deel van een
verdrag word uitgelegd wat de achtergrond is en wat de doelstellingen zijn. M.a.w. wat heeft de
schrijver bewogen om het verdrag op te stellen
→ de drie teksten hieronder passen volledig binnen de tijdsgeest van WOII:
• Handvest verenigde naties - 26 juni 1945
o Voor WOII bestond er de Volkenbond, maar deze was niet in staat op de oorlog te
verhinderen. Één van de redenen is dat Duitsland zich uit de Volkenbond had terug
getrokken
DUS de uitdaging was: ‘hoe maken we een internationale organisatie die in staat is om
oorlog te voorkomen”
“Wij, de volken
van de Verenigde Naties,
vastbesloten
komende geslachten te behoeden voor de gesel van de oorlog, die tweemaal in ons leven
onnoemelijk leed over de mensheid heeft gebracht, en
opnieuw ons vertrouwen te bevestigen in de fundamentele rechten van de mens, in de
waardigheid en de waarde van de menselijke persoon, in gelijke rechten voor mannen en
vrouwen, alsmede voor grote en kleine naties, en
omstandigheden te scheppen waaronder gerechtigheid, alsmede eerbied voor de uit
verdragen en andere bronnen van internationaal recht voortvloeiende verplichtingen kunnen
worden gehandhaafd, en
sociale vooruitgang en hogere levensstandaarden in groter vrijheid te bevorderen,”
o Doelstelling van de VN
▪ (1) Internationale vrede bewaren voor de gesel van de oorlog
▪ (2) Deze internationale organisatie is als fundament gebouwd op het idee van
de universele rechten van de mens.
→ Dit is nieuw, want de mensenrechten gelden niet alleen meer voor de
burgers van een bepaald land, maar wordt gezien als iets universeel. Het is een
organisatie die het mandaat aanvaard om wereldwijd de schending van de
mensenrechten op zich te nemen.
Men stelt nog steeds dat staten soeverein zijn, maar desalniettemin is er een
ondergrens namelijk ‘mensenrechten’. (M.a.w. andere staten mogen wel
kritisch zijn over andere LS aangaande de rechten van de mens → dit is geen
schending van de soevereiniteit)
▪ (3) Een derde doelstelling is duurzame ontwikkeling. Op die manier probeert
men op termijn steeds de levensstandaard te verhogen.
2
, → Duurzame ontwikkeling is een doelstelling opzich, MAAR het werd ook
gezien als een manier om preventief te werken richting duurzame vrede.
• Er is een sterke connectie tussen vrede/veiligheid en duurzame
ontwikkeling. Dit is iets wat we ook zien binnen de EU, namelijk hoe
meer we samenwerken op verschillende gebieden (e.g. bestrijding van
armoede, gezondheid), hoe kleiner de kans is op oorlog.
o Wanneer de VN werd opgericht in 1945 waren er 51 staten lid van de VN, nu zijn dat
er 193. Met andere woorden, tijdens de oprichting van de VN waren zeer veel landen
in de wereld niet rechtstreeks vertegenwoordigd, tenzij door hun koloniale
mogendheid. De expansie van het aantal VN lidstaten is pas exponentieel gegroeid
tijdens de dekolonisatie periode.
▪ Grootste spanningen in het begin van de VN waren te wijten aan de Koude
oorlog
▪ Later waren de spanningen vooral voelbaar tussen noord en zuid (sinds
expansie van VN-leden)
• Genocide verdrag - 9 december 1948
o Tegelijk had je het fenomeen genocide, dus we moesten ook een verdrag in het leven
roepen dat genocide zal verbieden. Zo een verdrag moest door zoveel mogelijk landen
geratificeerd worden zodat die landen internationaal aansprakelijk konden gehouden
worden bij schending + genocide konden voorkomen
o Op 9 december 1948 was men wel bereid een juridisch bindend verdrag te schrijven
aangaande genocide, maar een dag later nog niet bereid een verdrag te maken
aangaande de schending van de mensenrechten. Dit was slechts een verklaring
(=resolutie van de algemene vergadering van de VN die niet bindend is).
→ er was nog enige tijd nodig vooraleer mensenrechten zo een belangrijk element
worden van de internationale samenwerking werd. De grote mensenrechten
verdragen zijn pas in 1966 in het leven geroepen en dat had veel te maken met de
spanningen tijdens de Koude Oorlog.
o Genocide = de term genocide is een artificieel gecreëerd woord. Het was een Poolse
jurist die in 1944 het woord uitvindt.
→ Vandaar de discussie over wat gebeurde in Armenië (tussen WOI en WOII) of het
een genocide is, want de term was dan nog niet ontstaan.
▪ Genocis = Grieks voor moord
▪ Sidere = Latijns voor doden
‘Artikel II
De misdaad van genocide is een handeling, gepleegd met de bedoeling om, geheel of
gedeeltelijk, een nationale, etnische of godsdienstige groep of rassengroep uit te roeien,
zoals:
-het doden van leden van de groep
-het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aan leden van de groep
-het opzettelijk aan de groep opleggen van levensvoorwaarden bedoeld om de lichamelijke
vernietiging van de gehele groep of van een gedeelte ervan te veroorzaken
-het opleggen van maatregelen bedoeld om geboorten binnen de groep te voorkomen
3
, het gewelddadig overbrengen van kinderen van een groep naar een andere groep”
o Artikel II is zeer belangrijk, want voor het eerst wordt er tijdens het genocide verdrag
een definitie van genocide vastgelegd.
▪ = Genocide is een misdaad. Dit is belangrijk want dat impliceert dat er
strafrechtelijke gevolgen zijn voor een internationaal misdrijf.
▪ = een handeling, gepleegd met de bedoeling om geheel/gedeeltelijk een
nationale, etnische of godsdienstige groep of rassengroep uit te roeien (werd
geschreven tijdens de nazi periode
o Strijkelblokken van dit verdrag:
▪ Moeilijk om bewijslast aan te brengen, want daar moet je de intentie aantonen
een groep te doden. Het is dus niet voldoende om aan te tonen dat een groep
mensen is vermoord, want je moet kunnen aantonen dat het deel is van een
plan.
Makkelijkst te bewijzen als het regime die de misdaad pleegde er NIET meer is,
want:
▪ het oorspronkelijke regime kan niet meer tegenwerken
▪ een nieuwe regime zal willen helpen met het aantonen dat het vorige
regime een misdaad pleegde.
▪ Je kan je vragen stellen bij de adjectieven die bij het woord ‘groep’ staan. Er zijn
namelijk nog andere groepen waaraan je kan denken waarop een genocide kan
gepleegd worden.
▪ E.g. genocide volgens ‘politieke ideologie’ (e.g. Rwanda), ‘gender’,
‘geaardheid’. Als deze groepen systematisch met een doel worden
uitgeroeid dan is dat strikt genomen volgens het verdrag geen
genocide…
→ De groeperingen zijn een hele tijd geleden vast gelegd. Vandaag de
dag zouden daar gerust aanpassing aan mogen gebeuren, maar daar
zouden velen die het verdrag ratificeerden niet mee akkoord gaan (e.g.
Denk aan Islamitische staten en hun perceptie aangaande
gender/geaardheid)
Artikel I
De Verdragsluitende Partijen stellen vast, dat genocide, ongeacht of het feit in vredes- dan
wel in oorlogstijd wordt bedreven een misdrijf is krachtens internationaal recht, welk misdrijf
zij op zich nemen te voorkomen en te bestraffen
Artikel VI
Zij, die worden beschuldigd van genocide of enig ander in artikel III genoemd feit, worden
berecht door een daartoe bevoegde rechtbank van de Staat, binnen welks gebied het feit is
gepleegd, of door een zodanige internationale strafrechter als daartoe bevoegd is ten
4
