OG 1: afstamming en adoptie
OEFENING 1: ELISA EN SAM
Elisa Claes en Sam Peeters wonen reeds vier jaar wettelijk samen en hebben een grote kinderwens.
Zij houden zielsveel van kinderen en hebben het vaste voornemen een kroostrijk gezin te stichten.
Stappenplan om de oefeningen op te lossen
1) Gaat het over een vaststelling of betwisting van de afstamming?
2) Langs welke kant? Moederszijde, vaderszijde of meemoederszijde
3) Wettelijke basis
4) Toelaatbaarheidsvereisten
5) Op welke basis is het ouderschap gebaseerd? Genetische band, …
6) Titularissen
7) Bijzondere voorwaarden of vereisten
8) Termijn
9) Besluit
Hypothese 1
Elisa en Sam zijn dolgelukkig wanneer ze vaststellen dat Elisa op natuurlijke wijze is zwanger geraakt.
De kleine Arthur wordt geboren op 1 februari 2024.
a. Sam en Elisa vragen zich af of Sam automatisch de wettelijke vader van Arthur is dan wel of hij
daartoe enige actie moet ondernemen? (randnr. 816 e.v.)
Aangezien Elisa en Sam wettelijk samenwonen, zal Sam niet automatisch de vader worden. De
vaderschapsregel van art. 315 oud BW geldt namelijk enkel voor gehuwden.
Sam zal Arthur moeten erkennen; art. 319 oud BW
Stappenplan
1) Het gaat over een vaststelling van de afstamming
2) Langs vaderszijde
3) Wettelijke basis: art. 319 oud BW
4) Toelaatbaarheidsvereisten:
a) Er mag nog geen vaderlijke of meemoederlijke afstamming vaststaan; art. 319 oud BW
b) Er mag geen absoluut huwelijksbeletsel zijn tussen Elisa en Sam; art. 321 oud BW
5) Op welke basis is het ouderschap gebaseerd: er moet geen genetische band zijn om het kind
vrijwillig te erkennen
6) Titularissen: de man die het kind wil erkennen
7) Bewijs: niet nodig
8) Bijzondere voorwaarden: de instemming is vereist van moeder en/of het kind
In deze casus is de instemming enkel vereist van de moeder, voor zover de erkenning
gebeurt voordat het kind 12 jaar is geworden en er van uit gaande dat Elisa nog in leven
is en in staat haar wil te uiten op het moment van de erkenning; art. 329bis, §2 oud BW
Bij weigering van de instemming zal de familierechtbank proberen te verzoenen of een
vervangende machtiging toekennen wanneer hij de genetische vader is (behalve
wanneer dit strijdig is met het belang van het kind)
9) Termijn: geen termijn en kan al vanaf de verwekking; art. 328, §3 oud BW
10) Besluit: erkenning is mogelijk, zelfs als Elisa geen toestemming zou geven
,b. Zou uw antwoord anders luiden indien Sam en Elisa zouden gehuwd zijn? (randnr. 768 – 776)
Ja, dan geldt de vaderschapsregel van art. 315 oud BW = vermoeden van vaderschap
Sam zal automatisch de juridische vader zijn van Arthur
Stappenplan
1) Het gaat over een vaststelling van de afstamming
2) Langs vaderszijde
3) Wettelijke basis: art. 315 oud BW
a) Er dient een huwelijk met een man te zijn in hoofde van de moeder van het kind
b) De moederlijke afstamming van het kind dient vast te staan
4) Toelaatbaarheidsvereisten: /
5) Op welke basis is het ouderschap gebaseerd: er moet geen genetische band zijn met het kind
6) Titularissen: /
7) Bewijs: niet nodig
8) Bijzondere voorwaarden: /
9) Termijn: /
10) Besluit: Sam zal automatisch de juridische vader worden van Arthur
c. Welke familienaam kan/moet Arthur dragen? (randnr. 174 e.v.)
Wetswijziging vanaf 1 maart 2024!
Twee mogelijke hypotheses in deze casus; art. 335 oud BW
1) De afstamming van het kind komt langs moederszijde en vaderszijde tegelijkertijd vast te
staan; art. 335, §1 oud BW
2) De afstamming komt langs vaderszijde slechts vast te staan nadat de afstamming van
moederszijde al was gevestigd; art. 335, §3 oud BW
De afstamming van het kind komt langs moederszijde en vaderszijde tegelijkertijd vast te staan
Keuzerecht voor de ouders
a) De naam van de vader: Peeters
b) De naam van de moeder: Claes
c) Een dubbele naam met eerst de naam van de vader en dan de naam van de moeder:
Peeters Claes
d) Een dubbele naam met eerst de naam van de moeder en dan de naam van de vader:
Claes Peeters
Bij onenigheid krijgt het kind van rechtswege een dubbele naam, samengesteld uit de naam van de
vader en de moeder, in alfabetische volgorde; art. 335, §1, 2 de lid oud BW
De afstamming komt langs vaderszijde slechts vast te staan nadat de afstamming van moederszijde al
was gevestigd
“Indien de afstamming van vaderszijde of van moederszijde wordt vastgesteld door erkenning na de
vaststelling van de afstamming ten aanzien van de andere ouder, wordt de naam van het kind
vastgesteld overeenkomstig de regels bedoeld in paragraaf 1 op het ogenblik van de aangifte van
erkenning”; art. 335, §3, 1ste lid oud BW
De ouders moeten dus een keuze maken omtrent de naam en bij onenigheid is er een
dubbele naam, samengesteld uit de naam van de vader en de moeder, in alfabetische
volgorde; art. 335, §1, 2de lid oud BW (geen vetorecht moeder!)
,Hypothese 2
Uit een medisch onderzoek blijkt Sam onvruchtbaar te zijn. Sam gaat ermee akkoord dat Elisa
overeenkomstig artikel 57 MBV-wet zal worden geïnsemineerd met sperma van Pieter, de broer van
Sam. Na enkele pogingen is Elisa in blijde verwachting. De kleine Arthur wordt geboren op 1 februari
2024.
a. Is Sam de wettelijke vader van het kind? Leg uw antwoord uit. (randnr. 903 e.v.)
Elisa is de wensmoeder en wordt ook geacht de wettelijke moeder te zijn
Sam kan het kind erkennen volgens dezelfde voorwaarden als hypothese 1a; er is geen
vereiste van genetisch vaderschap om een kind te kunnen erkennen
Stappenplan
1) Het gaat over een vaststelling van de afstamming
2) Langs vaderszijde
3) Wettelijke basis: art. 319 oud BW en art. 56 MBV-wet
4) Toelaatbaarheidsvereisten:
a) Er mag nog geen vaderlijke of meemoederlijke afstamming vaststaan; art. 319 oud BW
b) Er mag geen absoluut huwelijksbeletsel zijn tussen Elisa en Sam; art. 321 oud BW
5) Op welke basis is het ouderschap gebaseerd: er moet geen genetische band zijn om het kind
vrijwillig te erkennen
6) Titularissen: de man die het kind wil erkennen
7) Bewijs: niet nodig
8) Bijzondere voorwaarden: de instemming is vereist van moeder en/of het kind
In deze casus is de instemming enkel vereist van de moeder, voor zover de erkenning
gebeurt voordat het kind 12 jaar is geworden en er van uit gaande dat Elisa nog in leven
is en in staat haar wil te uiten op het moment van de erkenning; art. 329bis, §2 oud BW
Bij weigering van de instemming zal de familierechtbank proberen te verzoenen of een
vervangende machtiging toekennen als hij kan bewijzen dat hij toestemming heeft
gegeven bij de inseminatie + de verwekking het gevolg hiervan kan zijn (behalve
wanneer dit strijdig is met het belang van het kind)
9) Termijn: geen termijn en kan al vanaf de verwekking; art. 328, §3 oud BW
10) Besluit: erkenning is mogelijk, zelfs als Elisa geen toestemming zou geven
b. Zou uw antwoord anders luiden indien Sam en Elisa zouden gehuwd zijn?
Ja, dan is Sam automatisch de vader van het kind via de vaderschapsregel van art. 315 oud BW
= idem hypothese 1b
c. Na de geboorte van Arthur wenst Pieter alsnog betrokken te worden in diens opvoeding. Kan
Pieter stappen ondernemen zodat niet Sam maar hijzelf als wettelijke vader van Arthur wordt
aanzien? Leg uw antwoord uit. (randnr. 912)
Nee, er kan geen rechtsvordering betreffende de afstamming worden ingesteld door de donor; art. 56
MBV-wet
Pieter zou eventueel het kind kunnen erkennen (indien de afstamming langs vaderszijde nog
niet vaststaat) aangezien dit geen vordering is. Hierbij moet moet Elisa wel instemming
geven. Indien Elisa geen instemming geeft kan Pieter echter geen vervangende machtiging
vragen via art. 56 MBV-wet
Een betwisting van vaderschap of gerechtelijk onderzoek naar vaderschap kan niet! Dit zijn namelijk
afstammingsvorderingen
, Hypothese 3
Uit een medisch onderzoek blijkt Sam onvruchtbaar te zijn. Sam gaat ermee akkoord dat Elisa
geslachtsbetrekkingen onderhoudt met Koen, een jonge collega van Elisa die al een tijdje aanstalten
maakt om haar te versieren. Elisa en Sam beogen hiermee de verwekking van een kind bij Elisa te
verwezenlijken en spreken af dat van zodra zij zwanger is Elisa de relatie met Koen zal verbreken. Elisa
wordt inderdaad zwanger. Koen is zich van geen kwaad bewust, in die zin dat hij helemaal niet
vermoedt dat het Elisa er enkel om te doen was zwanger van hem te worden. De kleine Arthur wordt
geboren op 1 februari 2024.
a. Is Sam automatisch de wettelijke vader van het kind? Leg uw antwoord uit.
Nee, aangezien Sam en Elisa wettelijk samenwonen, zal hij het kind moeten erkennen; art. 319
Stappenplan
1) Het gaat over een vaststelling van de afstamming
2) Langs vaderszijde
3) Wettelijke basis: art. 319 oud BW
4) Toelaatbaarheidsvereisten:
a) Er mag nog geen vaderlijke of meemoederlijke afstamming vaststaan; art. 319 oud BW
c) Er mag geen absoluut huwelijksbeletsel zijn tussen Elisa en Sam; art. 321 oud BW
5) Op welke basis is het ouderschap gebaseerd: er moet geen genetische band zijn om het kind
vrijwillig te erkennen
6) Titularissen: de man die het kind wil erkennen
7) Bewijs: niet nodig
8) Bijzondere voorwaarden: de instemming is vereist van moeder en/of het kind
In deze casus is de instemming enkel vereist van de moeder, voor zover de erkenning
gebeurt voordat het kind 12 jaar is geworden en er van uit gaande dat Elisa nog in leven
is en in staat haar wil te uiten op het moment van de erkenning; art. 329bis, §2 oud BW
Bij weigering van de instemming zal de familierechtbank proberen te verzoenen, MAAR
hij kan geen vervangende machtiging toekennen doordat er geen genetische band is of
instemming via een MBV-overeenkomst
9) Termijn: geen termijn en kan al vanaf de verwekking; art. 328, §3 oud BW
10) Besluit: erkenning is mogelijk, behalve als Elisa geen toestemming zou geven
b. Zou uw antwoord anders luiden indien Sam en Elisa zouden gehuwd zijn?
Ja, dan is Sam automatisch de vader van het kind via de vaderschapsregel van art. 315 oud BW
= vermoeden van vaderschap
c. Koen wenst als wettelijke vader van Arthur te worden aanzien. Dient Koen daartoe acties te
ondernemen? Zo ja, welke? Maak hierbij een onderscheid naargelang inmiddels de
afstammingsband van Arthur ten aanzien Sam al gevestigd werd of niet. (randnr. 852 – 870)
a) De afstammingsband van Arthur was al gevestigd ten aanzien van Sam
Koen kan een 2-in-1 vordering instellen, waarbij hij het vaderschap van Sam betwist en het
vaderschap zelf opeist
Stappenplan
1) Het gaat over een betwisting van de afstamming
2) Langs vaderszijde
