Deze samenvatting behandelt de lessen Inleiding in het Historisch Onderzoek die gegeven werden door Chanelle Delameillieure aan de KuLeuven. De samenvatting is gestructureerd en compleet.
Inleiding tot het historisch onderzoek
Wat doen historici, hoe doen ze dat en waarom doen ze
dat?
WAT IS GESCHIEDENIS?
Edward Hallett Carr (20ste eeuw) What is History? (groeide uit tot een referentiewerk van
de geschiedschrijving en het historisch onderzoek)
- lezingenreeks Cambridge
- BBC reeks
plaats van historicus in de maatschappij
positie historicus en hun ‘feiten’
relatie tussen historisch onderzoek en wetenschap
oorzakelijkheid en vooruitgang van het verleden
Wat geschiedenis is en inhoudt, wordt niet alleen door historici bepaald maar ook door de
maatschappij, we onderscheiden 2 groepen:
Connotaties: maatschappij opinie (subjectief)
Pejoratief: verleden, ouderwets, saai, irrelevant
bewustmaking, relevantie aantonen heden als samenspel tussen
continuïteit en verandering
Positief: historisch, belangrijk, zingeving, interessant
niet overdrijven, geschiedenis is slechts één deel van de samenleving
verandering, context en langetermijnperspectief
Moraliserend: nostalgie, conservatief, lessen, voorspellend
geen oordeel vanuit het heden, geen voorspellende kracht anders-
zijn van het verleden
Definities: universiteit terminologie (objectief)
Etymologie:
Fundamenteel onderscheid: dubbele betekenis
Geschiedenis als verleden = res gestae
Geschiedenis als verhaal over het verleden : historia rerum gestarum
Ontologisch onderscheid: de aard van het zijn
Geschiedenis als verleden = is/bestaat niet meer
Geschiedenis als verhaal over het verleden : bestaat/ is wel
,Herodotus: vader van de geschiedschrijving Historiën
- Als eerste een antropologische geschiedenis (mensen ipv goden)
- Kritische beoordeling van bronnen
- Literaire ambities
door Cicero ook wel genoemd als vader van de leugen
‘geschiedenis’: één woord voor erg andere betekenissen
Grote variatie aan verhalen/kennis over het verleden:
Ongeschreven kennis (mondeling/materieel)
Neergeschreven kennis: geschiedschrijving
in ruime zin alle verwijzingen naar het verleden
in enge zin onderzoeksverslag (bronnenonderzoek + kritische
reflectie)
Geschiedenis heeft een problematische naamgeving
Keith Jenkins: Re-thinking History onderscheid verleden-geschiedschrijving in enge zin
= geschiedschrijving bestudeerd het verleden
IS GESCHIEDENIS EEN WETENSCHAP?
- Epistemologie: kennisleer die zich bezighoudt met vragen naar kennis, weten,
waarheid, objectiviteit en rationaliteit
Epistemologisch antwoord (kennistheorie): geschiedenis is een filosofische studie
naar fundamenten van (wetenschappelijke) kennis
Kunnen historici objectieve kennis/waarheid produceren?
19e eeuw: ontwikkeling tot een wetenschappelijke discipline
De Rankeaanse revolutie: verwetenschappelijking van geschiedschrijving door Leopold Von
Ranken
- Belang van objectiviteit (wie es eigentlich gewesen?)
- Waarheid in bronnen achterhalen: ‘naakte bronnen’ (zonder interpretaties)
- Ethisch relativisme: droge, neutrale blik naar het verleden (bv verlichting is niet
beter dan de middeleeuwen: historici zijn geen scheidsrechters!)
- Impuls aan institutionalisering (eerste professor van geschiedenis)
, ‘vader van de historische wetenschap’ (promoveert geschiedschrijving als
wetenschap aan de universiteit)
De Neo-Rankeanen: uitzuivering van de methode vinden Leopold Von Ranke niet
‘raknkeaans’ genoeg: streefde naar een literaire inslag zodat zijn geschiedenis boeken ook
graag gelezen werden
- Ernst Blenheim: Lebruch der historischen Methode (1889) = uitgeschreven regels
van het historisch onderzoek
- Charles-Victor Langlois en Charles Seignobos : Introduction aux études
Historiques (1898) = regels voor classificatie en analyse van deze documenten
L’histoire se fait avec des documents : groot belang voor de heuristiek
Archief = laboratorium van de historicus
= geschiedenis: historisme (zoektocht naar objectieve geschiedschrijving) geen literaire
dimensie meer! + wordt geacademiseerd (zet toon voor de geschiedwetenschap)
Vanaf jaren 1960: postmoderne twijfel
Geschiedenis = een wetenschap? : veranderingen op vlak van taalgebied (historische
wetenschap: oxymoron?)
Duits/Ned: geschiedwetenschap/geschiedschrijving
- Behoort tot de humane wetenschappen
- ‘scheppen’ van wetten
Engels: historical scholarschip/studies
- Historical science bestaat niet!
- Historici: scholars, geen scientists
Historicii worden meer als onderzoeker dan als wetenschapper beschreven
= gesch in 19de eeuw: academische discipline, maar wel of geen wetenschap? (naargelang
taalgebied)
De postmoderne uitdaging: stroming van postmodernisme zware kritiek op
epistemologie:
Postmodernisten trokken alles in twijfel (bestaat geen waarheid, objectiviteit)
ontmaskering van ‘grote verhalen’ dus ook de geschiedenis:
- Als groot verhaal: dood (een verhaal van het verleden kan geen richting geven
aan de mensheid)
- Onvermijdelijke subjectiviteit (onderzoek naar iets dat niet meer bestaat)
- Verleden is onbereikbaar
- Afwijzing van zingeving/vooruitgang
+ ook een grote nadruk op taal: the linguistic turn
, - Geen enkele term is neutraal
- Taal stuurt de waarneming
= taal is niet objectief!!!
Linguistic turn in alle menswetenschappen veroorzaakt (omwenteling die
iedereen gevoelig maakte voor de invloed van taal en verhaal)
- Belang van narratieve verhaallijnen bij het bepalen van een betekenis van
gebeurtenissen vormgeven van werkelijkheid: spreker geeft altijd een zekere
duiding door connotaties en verhaalstrategieën en omdat historici afhankelijk
waren van schriftelijke en dus talige bronnen, konden ze nooit de ‘onafhankelijke’
waarheid ontdekken over het verleden = geschiedschrijving werd een verhaaltje
Hayden White: Metahistory (1973) doorbraak in geschiedenis
- Analyseert het werk van Leopold Von Ranke
- Zoektocht naar objectiviteit = overtuigend verhaal (‘historical imagination =
literair en fictie dus meer verwant aan de literatuur)
- Historicus = scenarist
- Literair proces: emplotment (poging van historici om chaotisch verleden in een
verhaal met structuur te steken)
deze postmoderne kritiek werd gesystematiseerd door:
Keith Jenkins: Re-thinking history (1991)
- fundamenteel verschil tussen verleden en de geschiedschrijving
- eindeloos aantal interpretaties over het verleden = histories
- Historici en samenleving zijn in hele historische analyse aanwezig
- Geschiedenis is als een verhaal verwant aan fictie (heeft als verslag van onderzoek
geen andere status dan gelijk welk anders verhaal over verleden)
A shifting, problematic discourse
Onmogelijk te negeren kritiek:
- Scepticisme: wantrouwen over het verleden leert historici omgaan met
fundamentele kloof tussen verleden en heden
- Relativisme: oneindig veel interpretaties historici leren dat er geen één verhaal
bestaat
- Hyperrelativisme: existentiële twijfel over de historische methode is
geschiedschrijving zinvol? (niet goed voor historici)
Richard Evans: historici worstelen met de vraag ‘is it possible to do history at
all?’(argumenten???)
Nut van IHO: Wat doen historici, hoe doen ze dat en waarom doen ze dat?
- Praktijk van onderzoek naar het verleden
- Veelheid van methodes
- Ontstaan van historische discipline en positionering
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meivanluyd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
