1. Ecologie
2. Evolutionaire ecologie
Historiek, Darwinisme, neo-Darwinisme, aanwijzingen voor evolutie, mechanisme van
natuurlijke selectie, evolutie in populaties, evolutie en gedrag, evolutie en soortvorming
1.1 ontwikkeling van het evolutionaire denken
1.1.1 Pre-darwiaanse visie op samenhang en evolutie
Eerste noties v hiërarchische samenhang en ‘evolutie’ v
organismen
bij Griekse filosofen
potentiële ‘transmutatie’ v soorten
vaag prototype v/h mechanisme v natuurlijke selectie
Plato & Aristoteles (grieken)
Geloofden nt in evolutie
Scala naturea
een perfecte, permanente en onveranderijke ordening van
soorten op een ‘schaal’ of ‘ladder’ met toenemende
complexiteit
16e-17e eeuw bloei christelijke cultuur, (creationistische visie)
Creationistische visie uit oude testament
Aarde slechts paar duizend jaar oud
In 1 week alles door God geschapen
Permanent & gn evolutie
1700 ‘biologisch onderzoek’ gedomineerd door leer van de
natuurlijke theologie
Filosofie met als doel theorie v schepper te doorgronden via
studie v natuur
aanpassingen v organismen aan hun natuurlijk milieu als bewijs
voor feit dat schepper elke soort apart vorm had geg. met oog
op welbep. Functie
carolus Linnaeus ( zweedse geneesheer & botanicus)
specialiseerde in taxonomie
benoemen & classificeren v diverse levensvormen
taxonomische orde
ontwikkelde systeem vd binomiale nomenclatuur
soorten benoemd volgens genus (1e deel vd naam) en
soortnaam (2e deel)
classificatiesysteem
, ‘gelijkende’ soorten gegroepeerd in hiërarchisch systeem
v steeds algemenere categorieën ( gn aanwijzing vr
evolut. Verwantschap!)
Studie v fossielen (paleontologie)
Georges Cuvier (franse anatoom)
Elk stratum vn gesedimenteerde rotsen gekarakteriseerd door
unieke groep van fossielen
Hoe dieper (ouder) strata -> hoe sterker de morfologische
afwijking vn moderne organismen
Extinctie frequent verschijnsel tijdens geschiedenis vh leven
Toch sterke tegenstander van graduele verandering
Catastrofeleer
= elke nieuwe samenstelling v fossielen weerspiegelt een
lokale catastrofe die gevolgd wordt door kolonisatie door
immigranten vanuit andere regio’s
Visie v Cuvier sterk betwist door eminente geologen uit de
18de & 19de eeuw
Geoloog James Hutton
Grote diversiteit aan landvormen kan verklaard worden
a.d.h.v huidige geologische mechanismen.
Verdedigde leer v gradualisme
– grote geologische veranderingen zijn het cumulatieve
product v trage maar continue geologische processen
Charles Lyell
Naam Hutton’s visie v graduele verandering op in zijn
theorie
Uniformiteitstheorie (principles of Geology)
– Geologische processen onveranderd gebleven tijdens
geschiedenis vd aarde
– Dezelfde traagwerkende maar continue geologische
krachten die verantw waren voor vorming v huidige
gebergten, zijn nu nog steeds werkzaam in zelfde
vorm & zelfde snelheid
Conclusie uit Hutton en Lyell
traagheid v geologische processen impliceert dat Aarde
veel ouder is dan 6000 jaar zoals verkondigd in de
creationistische visie
, trage en subtiele processen over gigantische tijds-
perioden kunnen aanleiding geven tot zeer grote
veranderingen
Jean-Baptiste de Lamarck
Eerste globale model voor evolutie vh leven
Vergelijking v huidige soorten met fossiele vondsten => toont
verschillende afstammingslijnen opgebouwd uit chronologische
reeksen fossielen
Innerlijke krachten zorgt ervoor dat nakomelingen lichtjes
afwijken v hun ouders
Accumulatie v afwijkingen => complexere organismen
Vormt basis vr boeken ; ‘Philosophie Zoologique’ (gepubliceerd
geboortejaar v Darwin) &’’histoire naturelle des animauw sans
vertèbres’
vooral bekend (en beschimpt) vanwege zijn visie op het
mechanisme waarmee organismen beter afgestemd worden
op hun milieu
Use and disuse
Intensief gebruikte lichaamsdelen worden groter en
sterker (vb giraf)
Inheritance of acquired characteristics
veranderingen verwezenlijkt tijdens het leven worden
doorgegeven aan volgende generaties.
Hechtte zelf minder belang aan dit deel van zijn transmutatie-
theorie
3 aspecten vooruitstrevend
Proces v evolutie beste verklaring voor diversiteit vh leven
Erkenning v enorme ouderdom vd aarde
Nadruk op het verschijnsel aanpassing aan omgeving als het
primaire product v evolutie
2.1.2 Charles Robert Darwin en Alfred Russel Wallace
formele beschrijving v concept evolutie als gevolg v
natuurlijke selectie komt pas met Charles Darwin en Alfred
Wallace
Darwin
Geneeskunde Uni Edinburgh (stopt)
Christ College ( uni cambridge) => opleiding tot geestelijke
, – Meeste natuurlijke theologen behoorden tot de clerus
22 jaar => onderzoekschip HMS Beagle voor 5-jarige
expeditie als naturalist
Hoofddoel: opstellen zeekaarten vr Britse zeemacht
Oost- en westkusten v Zuid-Amerika
Galàpagos eilanden
– Sterk geisoleerd archipel v recent orkanische
oorsprong, westelijk v ecuador
Darwin verzamelde specimens v Zuid-Amerikaanse planten-
en diersoorten
Vergelijken v verzameld studiemateriaal
Z-A soorten sterke verschillen met die van Europa
Soorten uit gematigde streken sterker verwant met
soorten v Neotropen, dan met die uit gematigde Europese
regios
Zelfde patroon bij Darwin’s studie v Z-A fossielen
Combineerde eigen waarnemingen met kennis v
biologische en geologische literatuur
Lyell’s ‘principles of geology’
Mogelijkheid v kwekers om via artificiële selectie diverse rassen
v gedomesticeerde diersoorten te kweken
Thomas Malthus
An Essay on the Principles of Populations as it Affects the
Future Improvement of Society.
Overproductie (darwin)
mogelijkheid om sterker in aantal toe te nemen dan mogelijk
via beschikbare kritische hulpbronnen
strijd om bestaan
rond 1840 details v theorie va natuurlijke selectie als
mechanisme van evolutie uitgewerkt
volgende 20 jaar: formuleren argumenten die de hypothese
ondersteunen
Wallace
via faunistische en floristische studie van de Malay Archipel
tot vergelijkbare conclusie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper soetaertole. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,96. Je zit daarna nergens aan vast.