Samenvatting
samenvatting - epidemiologie
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
samenvatting over slides en notities van tijdens de hoorcolleges
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
DEEL 1: wat is epidemiologie=studie v/d frequentie en verdeling van ziekte/gezondheid bij menselijke populaties, en van de
factoren die frequentie en verdeling beïnvloeden of determineren
=> hoe vaak komt iets voor en bij wie
‘epi’ = op/ onder; ‘demos’ = volk/ groep; ‘logos’ = studie
doel? gezondheids problemen te kunnen controleren
wrm? vanuit gaan dat verdeling ziekte/gezondheid ≠ toevallig
=> #predisponerende(=determinanten/risicofactoren) of beschermende factoren die maken dat
ziekte/gezondheid aldan niet gaat optreden
vb van factoren; fysische omgeving (hygiëne), psychosociale omgeving (levensstijl),
persoonskarakteristieken,
= determinanten schema
factoren die gezondheid/ziekte beïnvloeden
zowel exogene (=uit omgeving) als endogene
(=binnen persoon zelf)
PIJLTJES => continu complexe interactie ltl zowel
eigenschappen persoon in kwestie als omgeving
v determinanten:
• biotische en fysische omgeving: levende organismen en niet-levende factoren
• sociale omgeving: sociale contacten die je hebt
= in interactie met persoonseigenschappen:
• erfelijk (=geslacht)
• verworven psychisch vb; depressie (=zelf stuk verworven: manier hoe omgaat met problemen)
• verworven somatisch vb; door overmatig vet eten = meer gevoelig ontwikkelen vaatziektes
ALLES HANGT SAMEN: complexe interactie van alle factoren = invloed gezondheid
epidemiologische benadering: v stappen
1) beschrijven/ vaststellen wat frequentie en spreiding van gezondheidstoestand = in populatie
doel? identificeren/opvolgen gezondheidsproblemen populatie/ volksgezondheid
vb; Cholera pandemie: bijhielden/ meteen en opvolgden => wisten dat er te veel gevallen waren
vb; spreiding Gonorrhea: overzicht van hoe met SOA gesteld is binnen in v staten => overzicht
vb; Corona besmettingen: kleuren aangepast afh. van hoeveel gevallen er zijn in die regio => meten
en opvolgen belangrijk
vb; Evolutie in GZH problemen: opvolgen doorheen jaren, hoe evolueert: rozen = chronische ziektes
(=langdurig) paarse = infectieziekte (=plots optreden, vaak weg) =>
verschuiving = epidemiologische transitie overgang = verandering in ziektepatronen die meest
voorkomen in bevolking
demografische transitie: geeft aan hoe samenstelling van bevolking verandert
‘demos’= volk ‘graphos’ = beschrijven GWN samenstelling ≠ ziekte/ gezondheid
=> verschuiving in #mensen per leeftijd: vergrijzing bevolking komt op ons af
,2) nagaan of verbanden/associaties met bepaalde factoren en ontwikkeling van ziekte
doel? inzicht in etiologie, mechanisme, verloop van ziekte
vb; aangetoond verband ltl zeer simpele dingen figuur: #tandproblemen en mate waarin water
gefluorideerd is => naar gelang meer fluor DAN daalt #tandproblemen
vb; 2 streken NY om aan te tonen dat wel degelijk verband was (≠zeker of causale)
3) is er een causale verband ?
doel? preventie op basis van gegevens; evaluatie initiatieven
ALS +/- overtuigd dat oorzakelijk verband DAN preventief beginnen werken => voorkomen ziekte
preventie = voorkomen dat ziekte gaat ontstaan WEL onderscheid ltl 3 soorten preventies:
• primaire preventie = activiteiten om voorkomen dat iemand ziek gaat worden (ontwikkeling)
O
• secondaire preventie = ziekte die reeds bestaat in vroeg stadion opsporen (=pré-klinisch)
O
• tertiaire preventie = voorkomen dat verwikkelingen/ complicaties bij ziekten optreden
onderscheid ltl populatiebenadering
• populatie in geheel vb; iedereen die rookt (=preventieve acties voor gans populatie)
• high-risk subpopulaties = gericht op subgroepen waarvan denk ‘belangrijk om daar iets te doen’
uit epidemiologische observaties = uitkomen op effectieve preventieve maatregelen
historische voorbeelden:
Philipp Semmelweis (=gynaecoloog) 19e E
moeders bevielen = kraambed koorts
door goed observeren = oorzaak vastleggen: wroedvrouwen die moeders onderzochten en in
ziekenhuis artsen GROOT v in sterftecijfers
=> ondervond artsen (=veel dissecties doen in voormiddag) moeders besmette met infecties lijken
PREVENTIE : artsen verplichten handen wassen => ziet niveau problemen op zelfde niveau andere
Edward Jenner: 18e E = 1ste vaccinatie van pokken (= komt door Variolavirus)
zag dat mensen die overleefden ≠ terug ziek => met wondvocht andere mensen besmet
bep. mensen in bevolking NIET ziek (=vrouwen die koeien werkten) wondvocht ingeënt bij andere
‘vacca’ = koe => vaccinatie
John Snowboard: 19e E in London = Cholera heeft te maken met water Themes (drinkwater
uitgehaald) maatschappij bovenaan in Themes water halen => cijfers bijhouden
=> ziet dat daar veel beter gesteld
te voet alle huishouders afging + noteren => Shoe-Leather epidemiology
doorheen geschiedenis, door goed op te volgen VEEL aan preventie kunnen doen
EPI ook functie in klinische praktijk: zowel kwa diagnose/ prognose/ therapie in bep aandoening =
gebaseerd op onderzoeken grote groepen mensen
doelstellingen epidemiologie
• beschrijving mate wat is in ziekte/ maatschappelijke gezondheid
• inzicht etiologie => ontstaan verhogen
• belang basiswenteschap + preventie
• verloop + individuele ziektekans inschatten
deelgebieden: v ziektes als soorten van epidemiologie
epidemie = ziekte heel vlug/ heel hoog ontwikkelt + vlug verdwijnt => beperkt in tijd voor bep. groep
O
pandemie = epidemie verspreid over hele wereld
O
endemie O = ziekte zoals normaal gezien voorkomt in bevolking vb; griep
, DEEL 2: meten van ziekte
William Thomson = natuurkundige: ‘wnr ≠ kan meten dan ≠ wetenschap’
centraal in epidemiologie = frequentie en verdeling van ziekte in populaties meten /kwantificeren
≠ altijd eenvoudig: wnr begint ziekte? waar op baseren: date, bronnen,… ?
waar date halen? hangt af in welke fase iemand zit
verloop gezondheid —> ziekte
klinische fase = wnr symptomen ontwikkelt
pré-klinische fase: iets aanwezig MAAR ≠ weten
afh. van waar zit = v data
1ste fase ≠ date TENZIJ screent
vanaf symptomen = interviewen
mensen die zorg zoeken = bijkomende groepen
extra gegeven wnr mensen gehospitaliseerd
populatie steeds dalen naargelang fase
wat
epidemiologische breuk = T: mensen met bepaalde eigenschap = Z
µ hoeveel
N: hele groep = Z + niet Z
b wiewaarwar
basis terminologie
• absolute aantallen = cijfers #mensen
• proportie = verhoudingin waarbij T = deel van N
• ratio = verhouding 2 variabelen in contrast t.o.v. elkaar vb; sex-ratio = m/v in rustoord
afhankelijkheidsratio: T (=mensen die niet werken)/ N(=mensen die wel werken)
• rate = maat die snelheid uitdrukt waarmee iets optreedt in populatie (nieuwe gebeurtenis in bep
periode) => in periode gebeuren dingen met T: #nieuwe gebeurtenissen N: personen at risk (+)
• risk = algemene term om kans op gebeurtenis in bep tijd uitdrukken met T: #gebeurtenissen
N: bevolking at risk
• odds = verhouding ltl elkaar uitsluitende gebeurtenissen => kans dat iets gaat gebeuren/ kans dat
niet gaat gebeuren
morbiditeit/ morbidity
maten
1) incidentie = #zieken die beginnen tijdens gegeven periode in welomschreven populatie at risk
=> nieuwe gevallen: gezond —> ziek
breuk: #nieuwe ziektegevallen in bep. pop gedurende bep. tijdsperiode
#personen in pop “at risk” voor ontwikkelen van ziekte gedurende periode
= mate voor snelheid en risico WANT zegt iets over iets nieuws waarmee geconfronteerd kan worden
= gebruikt voor kans/ risico opkomen ziekte te meten
! periode goed beschreven + persoon MOET at risk zijn !
vb; # nieuwe gevallen BMH-kanker in bep. pop (=pop universiteit) op #personen at risk => alleen
vrouwen van universiteit
• cumulatieve incidentie = #nieuwe ziektegevallen die zich voordoen in populatie die gedurende bep.
tijdsperiode gevolgd wordt (cohort)
breuk: nieuwe ziektegevallen in gevolgde pop gedurende bep. periode
#personen in pop at risk voor ontwikkelen van ziekte (#bij begin periode)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cameroncroese. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €16,16. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen