INHOUDSOPGAVE
H1 Doelstellingen en functies van het financieel beleid ......................................................................... 2
1.1 De Rol van de financieel directeur ................................................................................................ 3
1.2 Doelstellingen van de onderneming: het perspectief van de aandeelhouder en stakeholder..... 3
1.3 Indeling van de financiële functie ................................................................................................. 5
H3 Waardering van (obligatie-)leningen en aandelen ............................................................................ 5
3.1 Waardering van obligatie of lening ............................................................................................... 6
3.2 Aandelen waarderen aan de hand van dividenden ...................................................................... 7
H4 De relatie tussen het vereiste rendement en risico........................................................................... 9
4.2 Bepaling van het risico .................................................................................................................. 9
4.6. Het effect van diversificatie: investeren in meerdere aandelen ................................................ 10
4.7. De "Capital Market Line" ............................................................................................................ 12
4.8. Het vereiste rendement van een individueel aandeel ............................................................... 12
4.9 Beta als maatstaf voor risico ....................................................................................................... 14
H6 Beoordeling van de investeringsprojecten ...................................................................................... 14
Inleiding ............................................................................................................................................. 14
6.1 Bepalen van kasstromen ............................................................................................................. 14
6.2 Voorbeeld: expansie-investering................................................................................................. 15
6.3 Evaluatiemethoden ..................................................................................................................... 15
6.4 Vergelijking NCW en IR ................................................................................................................ 16
H8 Kapitaalkost...................................................................................................................................... 19
8.1 Basisprincipes van de kapitaalkost .............................................................................................. 19
8.2 Vereiste rendement op gewoon aandelenkapitaal ..................................................................... 19
8.3 Kosten van preferente aandelen EV ............................................................................................ 20
8.4 Kost van schuldfinanciering Vreemd vermogen.......................................................................... 20
8.5 De gewogen gemiddelde kapitaalkost v/e onderneming ........................................................... 20
H9 Belang van de kapitaalstructuur ...................................................................................................... 21
9.1 Maximalisatie ondernemingswaarde en de waarde voor de aandeelhouders........................... 21
9.2 Modigliani en Miller: kapitaalstructuur is van geen belang in een perfecte kapitaalmarkt ....... 21
9.3 Impact van vennootschapsbelastingen (markt imperfectie 1) ................................................... 25
9.4 faillissementskosten (marktimperfectie) .................................................................................... 25
H10 Andere aspecten van de kapitaalstructuur .................................................................................... 27
10.3 Belangenconflicten tussen ADH en SE....................................................................................... 27
10.5 Belangenconflicten tussen adh en managers............................................................................ 28
H11 Dividendpolitiek ............................................................................................................................. 29
, Inleiding ............................................................................................................................................. 29
11.1. Dividendpolitiek is irrelevant in een wereld met perfecte kapitaalmarkten ........................... 29
11.3 Asymmetrisch info en agency-conflicten (cooral belangrijk in beursgenoreerde bedrijven) ... 31
11.5 Vuistregels voor financiele managers ....................................................................................... 31
11.6. Aandelendividend..................................................................................................................... 32
11.7. Aandelensplitsing ..................................................................................................................... 32
11.8. De inkoop van aandelen ........................................................................................................... 32
H13 Financiële schulden ........................................................................................................................ 33
Inleiding ............................................................................................................................................. 33
13.1 De Kredietbeslissing .................................................................................................................. 34
13.2 Soorten kredieten versterkt door financiele instellingen ......................................................... 34
13.3 Leasing ....................................................................................................................................... 35
13.4 Obligatieleningen: inleidende begrippen .................................................................................. 36
Hoofdstuk 14 Financiering van groeibedrijven ..................................................................................... 37
Inleiding ............................................................................................................................................. 37
14.1. De financieringsbehoefte ......................................................................................................... 37
14.2 verschillen tussen de financiering van mature ondernemingen en groeibedrijven ................. 38
14.3. Potentiële investeerders .......................................................................................................... 39
14.4. Verwacht rendement ............................................................................................................... 41
14.5. Tot slot ...................................................................................................................................... 42
Hoofdstuk 15. Beheer van het NBK ....................................................................................................... 42
Inleiding: ............................................................................................................................................ 42
15.1 De ‘hedging’ benadering in de looptijd van de financiering ..................................................... 43
15.2 Het beheer van bedrijfskapitaal ................................................................................................ 44
15.3. Handelsvorderingen ................................................................................................................. 45
15.4 Handelsschulden ....................................................................................................................... 47
15.5 Andere operationele schulden op korte termijn....................................................................... 48
H16 Kasbeheer en financiële planning .................................................................................................. 48
Inleiding ............................................................................................................................................. 48
16.1. Kasmiddelen ............................................................................................................................. 49
16.2. Liquide middelen en geldbeleggingen...................................................................................... 49
16.3 Technieken om kasbeheer te optimaliseren ............................................................................. 50
16.4 Financiële planning .................................................................................................................... 52
H1 DOELSTELLINGEN EN FUNCTIES V AN HET FINANCIEEL BELEID
,Inleiding
CFO➔Chief Financial Officer: Doet beslissingen (financiële directeur)
Rapportering, investeringsbeslissingen (hoe meten?), financieringsbeslissingen (welke?), dividendbeslissingen,
risico management
1.1 DE ROL VAN DE FINANCIEEL DIRECTEUR
ROL➔Management van alle financiële processen
Vroeger: Registreren en rapporteren van financiële gegevens, Beheren kaspositie, Aantrekken van voldoende
financiële processen
Nu: Management van alle financiële processen, Business partner die streeft naar waard bescherming en waard
creatie
Belangrijke beslissingen CFO:
o Investerings-, Financiële-, Dividendbeslissingen
o Risicomanagement
1.2 DOELSTELLINGEN VAN DE ONDERNEMING: HET PERSPECTIEF VAN DE AANDEELHOUDER EN
STAKEHOLDER
Aandeelhouder= investeert geld in bedrijf
Stakeholder= belanghebbenden (leverancier, bank, klant,..)
Doelstelling: Maximalisatie waarde v/d onderneming LEIDT tot een efficiënte toewijzing van de
financiële middelen
WELKE DOELSTELLING?
Welke objectief moet gemaximaliseerd worden bij nemen financiële beslissingen? (verschillende opties)
- Totale winst: vaak leidt dit niet tot optimale beslissing
- Winst per aandeel/rentabiliteit van eigen vermogen: winst afhankelijk van de geinvesteerde
middelen, al beter maar nog niet optimaal
o Geen rekening met duur van verwachte resultaten (hangt af van tijdswaarde geld)
o Risico/onzekerheid wordt niet in aanmerking genomen (van investeringsprojecten)
- Marktprijs per aandeel:
o Objectief liet rekening houden met rentabiliteit, risico en timing (enige maatstaf is ➔
marktprijs v/h aandeel <=> waarde v/d onderneming
CORPORATE GOVERNANCE
Het denken over de optimale beheersstructuur binnen een onderneming
→Alle partijen in onderneming streven eigen doelstellingen na (managers, adh, leveranciers,..)
- Stemmen niet steeds overeen met doelstellingen van andere partijen DUS AGENCY-RELATIES
o =Relaties tussen personen die gebaseerd zijn op een contract waarbij een persoon de
bevoegdheid geeft aan een andere persoon (agent) om te handelen in zijn naam
o Regelen contractuele relaties om conflicterende belangen in evenwicht te brengen
AGENCY RELATIE TUSSEN ADH EN MANAGEMENT
, - Belangrijk in ondernemingen waar management en adh van elkaar gescheiden zijn
- Corporate Governance➔management niet eigen belang nastreeft maar wel maximalisatie v/d
waarde voor de adh
Berle en Means (1932): scheiding tussen eigenaar en leiders noodzakerlijk wnr ze groter wordt (totale risico is
te groot voor beperkt aantal personen) DRM meerdere adh
- Dagelijkse leiding wordt gedelegeerd naar beperkte groep van beheerders en managers (moet
niet perce adh zijn)
Jean en Meckling (1976): probleem in agency theorie: conflicten omdat
- de doelstellingen van managers en adh verschillend zijn.
o Want bv: Managers= premies voor goede resultaten en verliest niks bij slechte resultaten
- Tijdshorizon verschillen
o Manager korte tijdshorizon
o ADH vaak langer betrokken bij de onderneming
Aandeelhouders zorgen dat agenten beslissingen nemen → Maximalisatie v/d waarde v/hun aandelen door
- Doelstellingen van de adh en management op elkaar afstemmen door stimuli
o (vergoeding voor de behaalde resultaten, aandelenoptie voor management, bonussen
marktwaarde aandeel)
- Aangepaste bewakingssysteem op bouwen
o (directe controle adh door raad van bestuur of controle op financiële rekeningen en
grenzen van management beslissingen)
- Impliciete stimuli
o Dreiging Ontslag, overname, concurrentie op de kapitaalmarkt,..
Vrije cashflow= voor uitkering beschikbaar is (managers willen dit liever in onderneming houden voor
investeringsprojecten zodat ze autonoom kunnen handelen, zodat ze niet moeten denken aan controle v/d
kapitaalmarkten maar Aandeelhouders willen liever uitkeren)
Management moet ook relaties onderhouden met onderneming: SE, klanten, leveranciers, personeel, overheid,
rechtbanken
AGENCY THEORIE ADH EN SCHULDEISER
SE stellen financiële middelen ter beschikking hierdoor zijn de SE de principaal en management/adh de agent
- Doelstellingen van ADH en SE zijn soms anders
- Adh= hoge dividenden en SE willen dat niet omdat ze dan minder financiële middelen hebben om
beslag op te leggen.
- Probleem voorkomen= clausules in contract tussen ADH en SE, die direct of indirecte beperkingen
opleggen aan management/adh
1.2.3 VAN HET PERSPECTIEF VAN DE AANDEELHOUDER NAAR HET PERSPECTIEF VAN DE
STAKEHOLDER
,Aandeelhouder➔ Maximalisatie v/d waarde v/d aandelen leidt tot een efficiënte toewijzing van financiële
middelen
- Doel kapitaalmarkt: efficiënt plaatsen van beschikbare spaarmiddelen van de aanbieders
(spaarders) naar de vragers van kapitaal(investeerders) ➔ Hoog rendement met laag risico is wat
iedereen wilt daarom hoge marktwaarde
Soms is belang onderneming in strijdt met algemeen belang bv: negeren van milieuprobleem
• Stakeholder= elke groep of individu die beïnvloed wordt door de verwezenlijking v/d doelstellingen
v/h bedrijf
ESG= environment, social and government= belangrijkste pijlers voor duurzaamheid van onderneming heeft
impact op
- Investeringsbeleid (milieuvriendelijke projecten)
- Financieringsbeleid (mogelijkheid op groene obligaties)
1.3 INDELING VAN DE FINANCIËLE FUNCTIE
1.3.1 INVESTERINGSBESLISSINGEN (ACTIVA)
- Nagaan of invereringen in nieuwe activa voldoende rendabel zijn (door CFO)
- Beheer bestaande activa (vooral VL activa) en desinvesteren in activa die niet rendabel zijn
1.3.2 FINANCIERINGSBESLISSINGEN (PASSIVA)
- Kapitaalstructuur= niveau van schuld en aandelenfinanciering dat de waarde maximaliseert
- Gebruik van specifieke financieringsmethodes bepalen (verschillende kenmerken, risico en prijs,
op KT, middellang en LT)
1.3.3 DIVIDENDBESLISSINGEN
- Dividendpercentages= % winst dat aan de adh zak worden uitgekeerd onder vorm kasdividend
- Dividendstabiliteit= mate waarin dividend in opeenvolgende jaren constant wordt gehouden
- Waarom financieringsbeslissingen= geld niet meer kan gebruikt worden voor investeringenµ
→ andere middelen zoeken
1.3.4 SOCIALE BESLISSINGEN
Fusie of overname, beursgang van een voorheen private onderneming, internationale operaties, faling of
herstructurering
1.3.5 FINANCIEEL BELEID
DOEL: Optimale combinatie van financiële beslissingen = investerings, financierings en dividendbeslissingen
zodat de waarde van het aandeel gemaximaliseerd wordt
H3 WAARDERING VAN (OBLIGATIE-)LENINGEN EN AANDELEN
LO= actuele waarde lening = som actuele waarde alle toekomstige geldstromen
,3.1 WAARDERING VAN OBLIGATIE OF LENING
Lening= bancaire of obligaties kunnen privé of op de markt
• Obligatieleningen= ondernemingen die geld zoeken en bij mensen die interesse hebben bij hun op
zoek gaan naar geld. Stel je hebt geld nodig na 3 jaar als obligatie voor 5 jaar is dan kan je naar de bank
zodat je geld op een secundaire markt krijgen (voelt niet zo betrouwbaar)
3.1.1 WAARDERINGSMODEL
Lening houders krijgen periodiek intrestenbetalingen + kapitaalaflossing op einde looptijd
Coupon intrest= Periodieke intrest jaar/Kapitaalbedrag
Als intrest die je krijgt boven pari, a pari, onder pari uitgeleend dan
- Intrest die je krijgt = aan het rendement die je verwacht= a pari
- Intrest is lager dan rendement die je verwacht= onder pari
- Intrest is hoger dan rendement die je verwacht= boven pari
Moet formule kunnen toepassen op p 39: som van alle intrest + de terugbetaling van nominale waarde
L0 = Σ It/(1+r)t + N/(1+r)n
Nominale waarde= waarde waarvoor aandeel/obligatie oorspronkelijk is uitgegeven
1. Altijd eerst coupon intrest berekenen
2. Deel 1 formule
3. Laatste jaar is Deel 2 formule
- ➔Wnr belegger vroeger dan looptijd wilt verkopen dan waarde= resterende intresten +
kapitaalaflossing
- Waarde obligatie is niet vast want rendement kan wel veranderen op markt (coupon intrest is wel
vast)
3.1.2 IMPACT VAN VERANDERINGEN IN DE RESTERENDE LOOPTIJD EN IN VEREISTE RENDEMENT
Looptijd en rendement veranderd continue DAN
- Hoe korter resterende looptijd= markt waarde verschilt meer met nominale waarde= Overblijvende
intresten betalingen verkleint
- Hoe meer Coupon intrest lijkt op vereiste document= hoe kleiner het verschil
DUS wnr coupon interest > vereiste rendement ➔ hogere markt waarde > nominale waarde
3.1.3 DETERMINANTEN VAN VEREISTE RENDEMENT
Waarde lening= vereiste rendement kennen, we gaan vaak kijken naar marktintrest. (we krijgen dit in de
opgave).
, - Alle financiële rendementen dragen risico met zich mee (grijze kader onderaan)
Ondernemingsobligaties= meer risico vol dan overheid: minder zeker over couponintrest en nominale waarde
Om risicograad te weten= ondernemingen op internationale kapitaal markten een rating aanvragen bij rating
bureau ➔ doen interne onderzoek (obligatie organisatie met lage rating minderwaard dan een gelijkaardige
obligatie met hoge rating)
- BB is goed
- Als je naar D gaat dan is bedrijf achter met betalen van rente (dus hier beter niet want risico)
We hebben een voorkeur aan AA
3.1.4 NULCOUPONOBLIGATIE
Nulcouponobligatie= krijgt geen intest krijgt gwn de nominale waarde maar betaald minder in het begin
- Kans is groot dat je bij aankoop niet 100 euro gaat betalen maar op het einde wel 100 krijgt Dus enkel
Nominale waarde wordt terugbetaald (2de deel va de formule)
Deze zijn best risico vol: kijk tabellen ?
L0= N/(1+r)^n
Oefening 2 maken
BV: Nominale waarde= 1000, vereiste rendement 5%; resterende looptijd 7 jaar waarde= 710,68
1000/(1,05)^7 ➔ Als wilt verkopen na een jaar dan 756,22 zijn dus rendement is N-O/Oud= 5%
3.2 AANDELEN WAARDEREN AAN DE HAND VAN DIVIDENDEN
Eenvoudige waarderingsmodellen voor aandelen gebaseerd op de te verwachten toekomstige dividenden
Aandelen hebben oneindige looptijd en dividenden die worden uitgekeerd zijn ook niet gekend in vergeleken
met leningen
3.2.1 BELEGGINGSHORIZON VAN 1 JAAR
P0= D1/(1+r) + P1/(1+r)
Kijk lijntjes pagina in boek
3.2.2 ALGEMEEN DIVIDENDWAARDERINGSMODEL
P1= D2/(1+r) + P1/(1+r)
Je koopt Dividend 2 in jaar 2 omdat je verwacht het te verkopen aan prijs 2
, 3.2.3 GROEIMODELLEN
Dividendwaarderingsmodel algemeen toepasbaar MAAR zelfden echt gebruikt kan niet alle toekomstige
verwachte dividenden schatten
Wnr aandeel waarde bepaald van toekomstige dividenden: vereenvoudigde veronderstellingen gemaakt (bv:
dividenden groeien met constante groeiritme)
Constante groei:
Als r > g ➔ kortere formule ➔
Kunnen omvormen dus
Vereiste rendement=
Iedereen verwacht dat dividend constant zal groeien met groeipercentage < verwachte rendement dan zal
waarde aandeel ook constant stijgen met dezelfde groeipercentage
Voorbeeld:
• Winstwaarschuwing: Verwachte groei van 4,5% per jaar resulteert in een aandelenprijs van 285,71
euro. Berekening: 𝑃=10 euro8%−4,5%=10 euro0,035=285,71 euroP=8%−4,5%10 euro=0,03510 euro
=285,71 euro.
• Handhaving van groei op 5% maar eerstkomend dividend van 9 euro: Aandelenprijs daalt tot 300 euro,
een daling van 10%. Berekening: 𝑃=9 euro8%−5%=9 euro0,03=300 euroP=8%−5%9 euro=0,039 euro
=300 euro
Nulgroei: dividend in toekomst constant blijft dus 0=g
P0=D/r
Afnemende groei: formule aanpassen
