Volledige samenvatting van de lessen van cognitieve psychologie I gegeven door Professor Deroost. Ook de lessen van Dr. Baetens zitten erbij. Afbeeldingen, powerpoints en eigen notities zitten erbij, alsook de "boxes" uit het handboek
1. Inleiding
1.1 Cognitieve psychologie
➢ Wetenschappelijke studie van mentale processen
➢ Zowel fundamenteel als theoretisch
➢ Kan ook klinisch zijn
➢ Voorbeelden:
o Waarom vallen mensen van een klif bij het nemen van een selfie?
o Bestaat multitasking?
o Sterke emoties = betere herinneringen?
➢ Verschillende domeinen:
o Perceptie
o Aandacht
o Geheugen
o Taal
o Redeneren en probleem oplossen
o ...
→ Klassieke deelgebieden, elk gebied is anders en
meer specifiek geëvolueerd
→ Heel gespecialiseerd
1.1.1 Andere wetenschappen
➢ Inspiratie uit:
o Neurowetenschappen
▪ Neurale netwerken betrokken bij aandacht
▪ = biologische aspect van de cognitieve psychologie
o Linguïstiek
▪ Veel hierop gebaseerd
o Computerwetenschappen
o Filosofie
▪ Kan men nog spreken over een vrije wil als men weet hoeveel prikkels ons
beïnvloeden?
o ….
➢ Interdisciplinair onderzoek cognitie is wetenschap op zich geworden = cognitieve wetenschappen
≠ cognitieve psychologie en is groter dan het psychologisch aspect
1.2 Wetenschappelijke methode
➢ In cognitieve psychologie: experimentele methode
o Hierdoor kan men de storende variabele controleren
➢ Onderzoeksvragen beantwoorden a.d.h.v. experimenten:
o Manipulatie onafhankelijke variabelen
o Effect op afhankelijke variabelen
o Controlevariabelen
▪ Storende variabelen onder controle houden a.d.h.v.:
• Randomisatie
• Counterbalancing: Moment 1 = Groep 1 krijgt medicatie, groep 2 krijgt
placebo; moment 2: groep 1 krijgt placebo, groep 2 krijgt medicatie
• Matching: de 2 groepen moeten “goed genoeg” overeenkomen qua leeftijd,
geslacht, achtergrond…)
1.2.1 Afhankelijke variabelen
➢ Meestal:
o Reactietijden (heel veel uit af te leiden) (meest gebruikt)
1
, o Nauwkeurigheid
➢ Andere:
o Vragenlijsten
o Oogbewegingen
o Breinactivatie (ERP, fMRI, PET)
o Verbale rapportage (interviews)
o ...
1.2.2 Populaties
➢ Meestal:
o Gezonde volwassenen, meestal studenten
➢ Maar ook:
o Patiënten met laesies
o Kinderen en baby’s
o Ouderen
o Dieren
o ...
1.3 Theorie
➢ O.b.v. experimenteel onderzoek tracht de cognitieve psychologie theorieën te ontwikkelen
o Wisselwerking tussen theorievorming en (experimenteel) onderzoek
➢ Waarom zijn theorieën nodig?
➢ Samenvatting data:
o Jaarlijks duizenden experimenten
o Soms mathematische wetmatigheden, bv. power law of learning
➢ Verklaring data
o Experimentele methode causaliteit!
➢ Voorspelling data
➢ Zonder goede theorie is zelfs de beste data waardeloos:
o Verband onderzoek – theorievorming
1.3.1 Power law of practice
➢ Gaat om vaardigheden
➢ 1. Nog nooit gekookt
o Heeft veel vragen en veel tijd nodig voor die
kan beginnen…
➢ 2. Kookt al heel lang
o Alles gaat snel en quasi automatisch 3
o Minder vragen
➢ 3. Power law of practice
o Verbeteringen zijn vooral in het begin
o +/- in de 1e 5 jaar 1 2
1.3.2 Onderzoek – theorievorming
➢ Data kunnen enkel verklaard worden door theorieën
➢ Theorieën kunnen enkel tot stand komen via data
→ Onderzoekscyclus
Verzamelen Onderzoek
➢ Wetenschappelijk denken:
o Vereist goed begrip verband onderzoek - theorievorming
2
,o Geen wit-zwart denken, maar standpunt ondersteunen door zoveel mogelijk
onderzoeksevidentie te verzamelen
o Scherpt aan door oefenen binnen de cognitieve psychologie
o Vraagt veel oefening, maar kan aangeleerd worden
o Practicum is een oefening
o Ga o.m. na:
▪ Wat is achterliggende rationale van onderzoek?
▪ Leg in eigen woorden uit waarom specifiek experiment vraagstelling kan
beantwoorden
▪ Is andere verklaring data mogelijk?
▪ Beperkingen onderzoek?
3
, 2. Geschiedenis
2.1 Inleiding
➢ Interesse mentale processen eeuwenoud
➢ Psychologische wortels in de filosofie
➢ Filosofische studie bewustzijn, de geest
o Aristoteles
“Ons geheugen is als een kleitablet waarop we informatie
kunnen schrijven”
o Socrates
“Kennis is aangeboren, men kan deze verzamelen, maar
niet verwerven”
➢ Psychologische ontwikkeling loopt parallel met die van de
cognitieve ontwikkeling
2.2 Eerste cognitieve psychologen
➢ Cognitief psychologisch onderzoek reeds in 19de eeuw
➢ Cognitieve psychologie start voor de psychologie als academische ontwikkeling (1879 Wundt)
➢ Vb.:
o Eerste experimenten psychofysica: zie HS perceptie
o De psychologische scholen
➢ Pioniers:
o Franciscus Donders
o Hermann Ebbinghaus
2.2.1 Psychologische scholen
➢ Onderzoek naar ‘het bewustzijn’
o Structuralisme: D
▪ Welke delen dragen hiertoe bij?
Bouwt verder op
o Functionalisme: VS
onderzoek dat al bestond
▪ Omgeving zodanig gaan aanpassen zodat
iedereen zich maximaal kon ontwikkelen
➢ Wat is hét studiegebied van de psychologie?
➢ Wat is de ‘juiste’ wetenschappelijke methode?
2.2.2 Franciscus Donders
➢ 1868
➢ Vader mentale chronometrie:
o Hoeveel tijd nemen mentale processen in beslag?
o Bestudeerde dit a.d.h.v. reactietijdtaken
➢ Grijs bolletje = prikkel afwezig
➢ Rood bolletje = prikkel aanwezig
➢ Reactietijd = moment wanneer de prikkel wordt
aangeboden tot de reactie erop
➢ Belangrijk idee!
➢ Mentale processen kunnen niet rechtstreeks waargenomen worden, maar dienen afgeleid te worden
uit gedrag
➢ Grondslag psychologisch onderzoek
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Flo321. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,98. Je zit daarna nergens aan vast.
