Praktisch
Examen: 18 vragen meerkeuze, 2 open vragen (woord invullen, opsomming)
Geen giscorrectie/hogere secuur, wel meerdere antwoorden mogelijk
Belangrijk: werkingsmechanismen en (on)gewenste effecten kennen!
Inleiding
1. Anatomie en functie van de hersenen (minder belangrijk)
1.1 Hersenen
1.1.1 Cerebrum (grote hersenen)
Frontaalkwab
Pariëtaalkwab
Temporaalkwab
Occipetaalkwab
De oorzaak van het feit dat de mens zich qua intellectuele vermogens onderscheidt van andere
diersoorten is door een grote totale oppervlakte van de grote hersenen van de mens, oa door de sulci
(instulpingen) en gyri (windingen)
Cortex cerebri (corticale buitenlaag)
De hersenschors bestaat uit grijze stof = opeenhoping van cellichamen en dendrieten
In ieder van de kwabben van de cortex liggen gebieden met gespecialiseerde functies = functionele
schorsgebieden:
- Primaire en secundaire motorische schors
- Primaire en secundaire sensorische schors
- Primaire en secundaire visuele schors
- Primaire en secundaire auditieve schors
- Prefrontale schors
Prefrontale cortex (belangrijk!)
Betrokken bij de vorming van:
- Persoonlijkheid, volharding, concentratie, initiatief
- Logisch redeneren, intelligentie, planningsvaardigheden en decision making, kritisch denken
1
,- Sociaal gedrag, rekening houden met anderen, geweten
Sterke connecties met het limbisch systeem, bijgevolg belangrijk voor: emoties en stemming, controle
van impulsen en seksueel gedrag
Ook van belang voor integreren van reukzin
Primaire motorische cortex
Verzorgt de willekeurige bewegingen
Voor het uitvoeren van fijnere motoriek zijn meer zenuwcellen betrokken dan voor het uitvoeren van
grovere bewegingen
Bepaalde lichaamsdelen (tong, lippen, duim) nemen bijgevolg relatief grote delen in van de primaire
motorische cortex van de frontaalkwab
Secundaire motorische schors
Regelt aangeleerde motorische vaardigheden met een repeterend karakter (bv. typen, autorijden,
veters knopen)
Bij uitval in dit gebied kunnen er geen bewegingen worden gemaakt en verdwijnen de automatismen
Gebied van Broca = motorisch spraakcentrum (taalgebruik)
Primaire sensorische cortex
Deze regio van de patiëtaalkwab ontvangt signalen uit de omgeving ivm de tastzin (voelen)
Signalen afkomstig van receptoren in de huid door warmte, koude, druk, tast en pijn
Deze regio is in staat de juiste locatie van de prikkel vast te stellen
De gevoeligste delen van het lichaam (mond, genitaliën) nemen representatief de grootste
oppervlakte in
Secundaire sensorische schors
Dorsaal van de primaire sensorische schors
Hier wordt alle informatie die de primaire sensorische schors binnenkomt geanalyseerd en
vergeleken -> hierdoor ontstaat er begrip van wat men voelt (bv. iets zoeken in het donker)
Gebied van Wernicke = sensorisch spraakcentrum (taalbegrip)
Visuele cortex
Ter hoogte van de occipitaalkwab
2
,De primaire visuele cortex ontvangt de impulsen van het netvlies via de nervus opticus
De secundaire visuele cortex = visuele databank, laat ons begrijpen wat we zien -> alle beelden die
we kennen worden bewaard, vergeleken en er wordt door associatie een betekenis aan gegeven
Auditieve cortex
De primaire auditieve cortex bevindt zich thv de bovenste winding van de temporaalkwab en
verwerkt rechtstreeks informatie van het gehoorszintuig
De secundaire auditieve cortex = auditieve databank -> laat ons begrijpen wat we horen door
vergelijking en associatie
Gnostisch centrum
Bevindt zich in het overgangsgebied tussen temporaal-, pariëtaal- en occipetaalkwab
Het is de plaats waar alle zintuiglijke input wordt geïntegreerd tot 1 beeld van de werkelijkheid ->
signaal doorsturen naar hogere schorsgebieden + nemen van gepaste beslissingen
Cerebrum
Binnenin het cerebrum zit de witte stof = axonen van de zenuwcellen
Verschillende banen in het cerebrum:
- Associatiebanen binnen hemisferen = verbindingen tussen schorsgebieden
- Tussen hemisferen (bv. corpus callosum)
- Tussen het cerebrum en het ruggenmerg (bv. via thalamus)
- Tussen cerebrum en cerebellum
2 laterale ventrikels
Subcorticale kernen van grijze stof, zoals basale kernen, amygdala, hippocampus…!!!
1.1.2 Diencephalon
Thalamus = gepaarde structuur van grijze stof thv 3de ventrikel, het is een belangrijk relais centrum
voor alle sensorische en motorische inputverwerking naar de cortex (behalve reukzin) -> filteren van
relevante informatie
Hypothalamus & hypofyse = primaire regelcentrum van het autonoom zenuwstelstel voor: hormonale
secreties, lichaamstemperatuur, honger- en verzadigingscentrum, dorstcentrum, als deel van het
limbisch systeem speelt het een rol bij interpretatie van gevoelens
Epithalamus & epifyse (pijnappelklier): productie melatonine, regeling slaap-waakritme
3
, 1.1.3 Hersenstam
10 van de 12 hersenzenuwen ontspringen in de hersenstam
Reticulaire formatie: diffuus netwerk van zenuwcellen met uitlopers naar ruggenmerg en thalamus,
descenderend (naar beneden) en ascenderend (naar boven) reticulair activerend systeem
-> reguleert het bewustzijnsniveau, alertheid
-> maar ook nog andere functies zoals controle van de skeletspieren, autonome cardiovasculaire en
respiratoire controle en pijnmodulatie
Pons, 4de ventrikel
Verlengde merg: regulatie van levensfuncties (ademen, hartritme, bloeddruk, temperatuur), alsook
aantal reflexen (hoesten, braken)
1.1.4 Cerebellum
Voortdurende coördinatie en correctie van lichaamshouding en beweging -> geen initiatie van
beweging maar coördinatie, precisie en exacte timing van beweging reguleren (bv. gestoord wanneer
dronken)
Staat in contact met cerebrum (info aard van bedoeling van beweging), hersenstam (info over stand
van lichaam in omgeving) en ruggenmerg (info vanuit spieren, gewrichten, pezen)
1.2 Ruggenmerg
Sensibel systeem voor zintuiglijke waarnemingen
A) projecties voor vitale sensibiliteit
Voor grove tast, temperatuur en pijn -> waarschuwingsfunctie
Vezels kruisen bij intrede in het ruggenmerg naar de andere laterale zijde
B) projecties voor epikritische sensibiliteit
Zeer nauwkeurige discriminatieve sensibiliteit voor fijne tastzin, houdings-, bewegings- en
bewegingsrichtinggevoel (bv. zandkorreltje op rug)
Vezels gaan aan de ipsilaterale kant van binnenkomst in het ruggenmerg in de achterstrengen van het
ruggenmerg omhoog, pas in medulla oblongata kruisen de zenuwvezels
Motorisch systeem voor beweging
A) Piramidale systeem voor willekeurige motoriek
Corticospinale verbindingen vanuit de motorische schors via de piramiden van de medulla oblongata
naar de motorische voorhoorn van het ruggenmerg
Bv. je strekt je arm omdat je dit zelf wilt (willekeurig)
4
