Dit is een samenvatting van plantkunde en inleiding tot de farmacognosie - hoofdstuk 3. Het vak werd gegeven door K. Demeyer. Het is geschreven o.b.v. zowel het boek als notities bij de slides. Er staan ook nog andere samenvattingen van hoofdstuk 1/4 online op mijn profiel. Ik behaalde hiermee een ...
Hoofdstuk 3: kwaliteitscontrole van plantaardige grondstoffen
1. Definitie van kwaliteit
farmaceutische kwaliteit: eigenschappen en activiteit van een geneesmiddel die door
identiteit, gehalte en overeenkomstige chemische, fysische, biologische eigenschappen en
door de bereidingswijze bepaald worden
→ veiligheid en activiteit
kwaliteit bepaald door: identificatie, zuiverheid, gehalte aan en samenstelling van de
actieve inhoudsstoffen
2. Organoleptische controle
= controle m.b.v. de zintuigen. Deze is van belang naar identificatie van het plantenmateriaal
maar ook voor een algemeen beeld naar aan/afwezigheid van specifieke inhoudsstoffen.
• Uitzicht – macroscopische beschrijving
o plant is vaak zo karakteristiek dat ze op basis van een beschrijving van de
algemene vorm en uitwendige karakteristieken geïdentificeerd kan worden.
▪ toegelaten verpakkingsmateriaal
▪ transportschade
▪ vochtschade
▪ aanwezigheid van insecten en schimmels
▪ kleur van plantenmateriaal (groen blijft groen, geel blijft geel → tint
kun je wel verliezen maar GEEN kleurverandering)
• Aanvoelen
o vastheid en structuur van uitgangsmateriaal
▪ gemakkelijk afbrokkelen = insectenvraat of te ver doorgedreven
droging
▪ voldoende water onttrekken (maar niet verder dan aanbevolen niveau)
• Geur
o van belang bij etherische oliën
o Te sterke geur kan wijzen op bedorven plantenmateriaal
o Zwakke/ontbrekende geur = laag gehalte van stoffen
• Smaak
o 4 basissmaken: bitter, zoet, zuur en zout
o smaakgewordingen:
▪ “adstringerend”
o tannines: in contact met slijmvliezen in mond → binden met
eiwitten (=colageen) → zeer grote structuren vormen → gaat
neerslaan → droog gevoel ervaren
▪ “slijmachtig”: verzachtend, gaat irritatie tegen (in cosmetica:
hoofdcomponent = slijm/gel)
▪ koelend (Mentha piperita): subjectief koude gevoel, T daalt niet
▪ olieachtig (Linum ussitatissium - vlaszaad)
▪ kruidig (Crocus sativus - safraan)
▪ aromatisch (Pimpinella anisum - anijs)
smaak en geur-ervaringen kunnen elkaar overlappen (bittere geur)
1
, 3. Microscopische analyse
Macroscopische controle niet meer mogelijk bij verpoederd materiaal.
Microscopische analyse = waarnemen van kleinere, microscopische structuren, en op zoek
gaan naar microscopische onzuiverheden (schimmels, insecten, vreemd plantenmateriaal).
Gehalte aan vreemde bestandsdelen < 2% (beschrijving en limietwaarden: Pharmacopoeia)
Doel:
o Identificatie
o Nagaan van onzuiverheden
4. Microbiële analyse
= onderzoek naar schimmels, bacteriën en gisten
• schimmels → risico op aanwezigheid toxines (zeker bij vetrijk
plantenmateriaal)
• bacteriën → richten op zowel totaal # bacteriën als specifieke pathogene
vormen
• steriel plantenmateriaal = niet vereist want onmogelijk
• maximale waarden worden vastgelegd die niet overgeschreden mogen
worden (Pharmacopoeia)
• plantaardige grondstoffen worden niet op deze manier door eindverbruiker
ingenomen, maar onder vorm van aftreksel
• kruidendragees (= fijnste kruidenpoeder) en drogerijen die als koude
vloeistof worden gedronken: verhoogde eisen aan microbiologische analyse
• microbiële analyse in laboratoria m.b.v. gevalideerde methoden
5. Fysicochemische analyse
a) Toxische metalen
▪ controle op de lichaamsvreemde elementen (As/Cd/Hg/Pb = 4 meest
toxische metalen)
▪ te hoge gehaltes van metaal = toxisch (dosis bepaalt het vergif)
b) Asbepalingen
▪ as = alles wat na volledige verbranding overblijft als niet vluchtige
bestanddelen → alle H & C verdwenen
▪ as = voornamelijk alkali + aardalkali (carbonaten, fosfaten, chloriden en
sulfaten) → bijna volledig zuuroplosbaar
▪ zuur onoplosbaar asgehalte = belangrijke parameter voor detectie van
anorganische verontreinigingen
o bv. silicaten (komen voor in bodempartikels)
o belangrijk voor plant waar grond/stof aankleeft/opgenomen is
▪ voor planten die van nature wel silicium opnemen worden hogere
waarden toegelaten
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julietteringoir. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,16. Je zit daarna nergens aan vast.