Aanneming
§1. Kenmerken
1. Omschrijving
- Huur van goederen en huur van werk
1710: Huur van werk. Binnen de overeenkomst tot huur van werk wordt een onderscheid gemaakt
tussen de arbeidsovereenkomst en de aannemingsovereenkomst (= een consensueel wederkerige
overeenkomst onder bezwarende titel waarbij de ene partij, aannemer, zich verbindt om in volle
onafhankelijkheid en tegen een prijs, voor de andere partij, de opdrachtgever, een bepaald werk of
dienst te presteren).
- Bestanddelen
1. Verrichten van een materieel of 2.Onafhankelijkheid van de 3. Essentieel onder bezwarende
intellectueel werk: aannemer: titel:
De aannemer verbindt zich tot het De aannemer staat niet onder het De aanneming geschiedt tegen
maken van een materieel of gezag van zijn opdrachtgever. Hij een vergoeding. De vergoeding
intellectueel werk of tot het is geen arbeider of bediende, hoeft niet noodzakelijk in de vorm
presteren van een of meerdere maar een zelfstandige. De van geld te gebeuren; zij kan ook
diensten bv. schrijven muziekstuk, opdrachtgever kan echter wel bestaan in een wederdienst. Het
juridisch advies verlenen, uurwerk richtlijnen en instructies over het is een contract ten bezwarende
herstellen, ... Hierna wordt uit te voeren werk geven. Deze titel. Het is niet vereist dat de prijs
grotendeels uitgegaan van de instructies mogen enkel niet te op het ogenblik van
aanneming in de bouwsector. De verregaand zijn. De aannemer contractsluiting wordt
meeste van deze regels kunnen blijft principieel vrij in de keuze vastgesteld. Het volstaat dat een
per analogie op andere van middelen en kan het werk prijs wordt bedongen. De prijs kan
aannemingsovereenkomsten naar eigen inzicht uitvoeren. dus onbepaald zijn, vast of op
worden toegepast. bestek (zie §3).
Voor het moeilijke onderscheid
tussen een zelfstandige en een
werknemer, zie cursus p. 400.
2. Onderscheid met andere benoemde overeenkomsten
- Aanneming en verkoop
Er is geen discussie als de opdrachtgever zelf het materiaal levert. Dan is er een aannemingscontract,
want de aannemer levert alleen zijn werk. Het wordt minder evident wanneer de aannemer tegelijk
het materiaal levert en het werk presteert. Is dit aanneming of verkoop van een toekomstig goed?
Mogelijke oplossingen?
Automatische kwalificatie als koop: 1711 a contrario gelezen.
Automatische kwalificatie als aanneming: Deze opvatting legt de nadruk op het werk. Ook
wanneer de grondstof wordt geleverd door de aannemer, blijft het determinerende
1
, voorwerp van de overeenkomst de vervaardiging van een voorwerp, en niet de levering van
de grondstof. Dat lijkt te worden ondersteund door 1787.
Complexe overeenkomst: Of is er sprake van een gemengd contract, waarbij de elementen
van zowel verkoop als aanneming worden vermengd? Deze opvatting wordt momenteel het
meest gevolgd. Het is echter niet zo dat men dan per se tegelijk de regels inzake koop als
aanneming gaat toepassen (cumulatietheorie). Meestal gaat men na welk element het
belangrijkste is (absorptietheorie).
De kwalificatie als koop of aanneming is van belang voor volgende kwesties:
Koop Aanneming
Omvang van de prijs Essentieel. Mag bepaald worden na de
contractsluiting.
Eigendom en risico Gaat over bij de contract- Gaat over bij de aanvaarding.
sluiting.
Verborgen gebreken 1641 e.v. Korte termijn voor 1792. Termijn van 10 jaar voor
vordering (1648). vordering voor de gebreken die
de stevigheid van het gebouw
in het gedrang brengen.
Aannemingsovereenkomsten in
een B2C-context vallen onder
de Wet Consumentenkoop
(1649bis, §3).
Voorrecht Voor onroerende goederen Voor onroerende goederen
geldt 27, 1° Hyp.W. De geldt 27, 5° Hyp.W. De
verkoper heeft bovendien ook aannemer heeft geen roerend
een roerend voorrecht (20, 5° voorrecht, behalve de
Hyp.W.). onderaannemer (20, 12°
Hyp.W.).
Opzeg Kan niet eenzijdig opzeggen. Kan eenzijdig worden opgezegd
(1794).
Interesten Koper is van rechtswege De onbetaald gebleven
verplicht om interesten te aannemer moet zijn
betalen op de koopprijs indien opdrachtgever in gebreke
de verkochte zaak vruchten of stellen (1153).
andere inkomsten oplevert
(1652).
Benadeling De verkoop van een onroerend De aannemer kan dit niet
goed kan worden vernietigd inroepen.
wegens benadeling (1674).
- Aanneming en lastgeving
Lastgeving heeft duidelijk iets aannemings-achtigs. De lasthebber wordt belast met een bepaald werk
of dienst, met name het stellen van rechtshandelingen. Maar bij aanneming gaat het in principe over
het stellen van materiële handelingen. Het essentiële verschil ligt dus hierin dat de aannemer de
opdrachtgever niet vertegenwoordigt. De aanneming kan echter wel worden gecombineerd met een
lastgeving. Bezorgd om de listige knepen van sommige bouwpromotoren, die wensten als
lasthebbers te worden beschouwd om zo te ontsnappen aan elke aansprakelijkheid wegens
vertraging of slechte uitvoering, heeft Woningbouwwet bepaald dat een algemene aannemer of een
bouwpromotor niet als een lasthebber maar als aannemer beschouwd wordt (zie §8).
2
, Het onderscheid is van belang voor:
Aanneming Lastgeving
De opdrachtgever is niet gebonden t.o.v. derden De lastgever is wel gebonden (2000).
waarmee de aannemer overeenkomsten sloot in
verband met het opgedragen werk.
De opdrachtgever moet niet instaan voor schade De lastgever moet er wel voor instaan.
die de aannemer opliep bij de uitvoering van het
werk.
De aannemer draagt het risico tot aan de De lastgever draagt alle risico: Alles gebeurt in
oplevering. zijn naam en voor zijn rekening.
De rechter kan niet het loon overeengekomen De rechter kan de vergoeding van een
tussen opdrachtgever en aannemer lasthebber eventueel verminderen.
verminderen.
3. Beperkingen van de vrije keuze van de medecontractant
Zoals bij alle contracten geldt ook voor aanneming het principe van de vrije keuze van de
medecontractant. Toch zijn er een aantal gevallen waarin deze keuzevrijheid aan beperkingen wordt
onderworpen. Zie cursus p. 403-407.
§2. Verbintenissen van de aannemer
De aannemer moet (1) het werk goed uitvoeren, (2) tijdig uitvoeren, en (3) de zaak leveren en de
grondstof teruggeven.
1. Goede uitvoering van het werk
- Aannemer - Algemeen
De verplichting om het werk goed uit te voeren, betekent (1) dat hij de werken moet uitvoeren
volgens wat de partijen uitdrukkelijk zijn overeengekomen, en (2) volgens de regels van de kunst.
Of de verbintenis van de aannemer om het werk goed uit te voeren een inspannings- of
resultaatsverbintenis inhoudt, hangt af van; geval tot geval, de hoedanigheid van de
dienstverstrekker, de aleatoire aard van het werk en de afspraken tussen partijen. Er moet dus in
concreto geoordeeld worden. Overigens is het eigenlijk vaak niet wenselijk de overeenkomst in zijn
geheel als het een of ander te kwalificeren, aangezien deze meestal meerdere verbintenissen omvat,
waaronder sommige inspannings- en andere resultaatsverbintenissen kunnen zijn.
Is de aannemer gehouden tot een resultaatsverbintenis, dan moet de opdrachtgever enkel
bewijzen dat het beloofde resultaat niet werd bereikt opdat de aannemer aansprakelijk zou
zijn. De aannemer kan zich enkel bevrijden door het bewijs van overmacht.
Is de aannemer daarentegen gehouden tot een middelenverbintenis, dan moet de
opdrachtgever niet alleen bewijzen dat het beloofde resultaat niet werd bereikt, maar ook
dat de aannemer een fout heeft gemaakt m.a.w. dat de aannemer de regels van de kunst
niet heeft gerespecteerd.
De aannemer is verplicht om de opdrachtgever op de hoogte te stellen van conceptiefouten of hem
te wijzen op de nadelen van bepaalde procedés. Eventueel moet de aannemer strikt voorbehoud
maken. Doet hij dat niet, dan kan hij aansprakelijk worden gesteld. De aannemer is immers een
3
