,Inleiding
Afbeelding voorbeeld vereiste kennis:
1) Munt: 2 dames, nl isala van diest en marie popelin
● isala van diest: uit leuven, eerste vr dokter, mocht niet in leuven studeren dus is ze naar
zwitserland gegaan om te kunnen studeren, ze was toen ong 30, daarna is ze
teruggekeert naar Belgie, toen was het niet de gewoonte dat vrouwen zouden studeren,
ze deed het toch is terug gekomen en heeft ze een praktijk voor arme vrouwen gestart; er
was ook heel veel problematische behandelingen van vrouwen in de geneeskunde, isala
wou daar iets aan doen
● Marie popelin: uit schaarbeek, eerste vr juriste, heeft rechten gedaan in bxl, toen ze ong
30 was, want duurde heel lang omdat ze ied moest overtuigen om te mogen studeren; ze
studeerde dus rechten maar mocht niet haar beroep uitoefenen
—> 2 voornaamste g als het gaat over het bel feminisme; ze gaan toetreden tot de liga van
de rechten vd vrouw, en gaan dus strijden voor die rechten
2) japans-russische oorlog
● 1904-05 (begin 20e eeuw ook juist)
● Strijd om gebied Mantsjoerije
● Japan won
->belang?
● eerste keer Eu macht verslagen door aziatisch land
● Alternatieve vorm van moderniteit: zo werd aziatisch land gezien, als voorbeeld voor
andere aziatische volken
● Interne onrust Rusland
3. Moderniteit
3.1. De nities
● moderniteit:
impliceert verandering op pol vlak, op soc-eco vlak, op cult vlak (op alle domeinen)
En op moment dat identiteit niet meer steunt op loyauteit tegenover de vorst of een leidende
elite maar op de door volksgemeenschap gedragen waarden
fi fi
, Met andere woorden:
-gecentraliseerde staat (niet veel macht aan koning, maar verkozen door volk)
-industriële samenleving
-homogene cultuur (mensen die collectieve ident beginnen te vormen
-volkssoevereiniteit
-> ≈ moderniseringstheorie: moderniteit komt op moment dat er sociale nieuwe leiding komt,
dat er meer meritocratie is, dat jij je plaats in samenleving verdient omwille van inspanning en
niet zozeer van je afkomst, je kan het maken ongeacht je achtergrond (theorie); de staat
nanciert op meer of mindere maten, dus staatsinterventie gaat ervoor zorgen dat de eco
maar ook soc leven van een bep regio wordt bevordert; democratische instellingen; dus soc
org die gebaseerd is op belastingen en het zorgen van social bene ts (welvaartstaat)
3.2. Moderniteit = verlichtingsproject?
Kernelementen verlichting:
● vrijheid
● Vooruitgang
● Democratie
● Gelijkheid
● (V)rede
-> worden bij moderniteitstheorien gekoppeld
Moderniteit bracht veel goed: (ja verlichting en moderniteit hebben voor veel goeie dingen
gezorgd)
-technologie
-wetenschap
-onderwijs
-parken
-geneeskunde (levensverwachting)
-vrijetijdsbesteding/emancipatie
-vrouwen kunnen meer
Maar ook slechte dingen die kwamen uit die slechte dingen:
-kinderarbeid (door industr rev)
fi fi
,-kolonisering
-tijd van dictatoren: extr rechts tot extr links
-wat wetenschap/technologie kan doen: atoombom, nuceaire wapens
-vrijetijdsbesteding -> overtoerisme: slecht voor klimaat en lokale bevolking
3.3. Complexe de nitie
● verschillende vormen
● Verschillende visies (ppt)
● Inherente tegenstellingen: bv wetenschap -> goed, heeft voor heel veel pos zaken
gezocht maar ook drama’s (bv atoombom)
3.4. Bruikbaar of niet,
● moderniseringstheorie:
-=ideaal van liberale denkers ≠ realiteit
-> jean monnet: ‘modernisation is a state of mind’: moderniteit begint op een peridoe dat
mensen effectief dachten dat ze anders/modern ware; moderniteit bestaat niet, het is
geconstrueerd en betekent voor ied iets anders
-> toch nuttig!
● term moderniteit staat voor:
-snelle verandering
-breuk met ancien regime
4. Kenmerken moderne wereld (c. 1600)
-> boek: ‘the birth of the modern world’
● ‘great domestication’:
-sedentarisme: voor 1600 waren mensen voortdurend in beweging (migratie), vanaf nu
beginnen ze zich te settelen, waardoor veel meer dat idee van ident versterkt gaat worden
● ‘industrious revolutions’ (niet indus revolutie): proces dat wereldwijd zich voordoet, die
voor een verhoogde huiselijke productiviteit zorgde, families prod vaak voor zichzelf,
maar beginnen meer te prod waardoor ze beginnen te handelen en meer en meer
exotische goederen met elkaar beginnen te ruilen; strakke tijdsindeling: concept ontbijt,
opstaan, werken,.. livhaam gaat zich meer disciplineren naar een bep tijdstructuur
fi
,Geen toeval dat in meeste dorpen er een klok komt te staan (in kerktoren) zodat ze weten
hoe laat het is en wisten wanneer het tijd was voor iets -> zorgde voor die discipline die nodig
is voor de indus rev die later zou komen; dus:
-verhoofde productiviteit
-vraag exotische goederen
-strakke tijdsindeling
● het lichaam
-klok (eerst kerk dan in zak), kledij (begon er gelijkaardig uit te zien over hele wereld),
voeding, ziektes
-uniformisering: mensen beginnen er gelijkaardig uit te zien
● globale communicatie: mensen voortdurend in contact; moment dat post ontstond
4.1. Moderniteit in de westerse wereld
3
henmecken cop witly
t
● secularisering en individualisering ex mee
●
●
Economische reorganisatie en expansie
Staatsvorming
/
4.1.1. Secularisering en individualisering
● renaissance en humanisme
-late middeleeuwen — vroegmoderne periode
-> fenomeen ontstaan waarbij de mens centraal staat (daarvoor stond god centraal); hoe is
dat gekomen? De pest: zoveel horror/leed, hoe is dit mogelijk en waar is god? Wat kunnen
wij als mens doen? Wat is lot van de mensheid?; ging verder in:
● verlichting (17e — 18eE)
—> culturele en wetenschappelijke revoluties
Invloeden:
-3 relig die bekend waren in china (Taoisme, buddhisme en confucianisme)
-griekse losofen
-eerste univ wereldwijd: 1) tunesie, 2) marokko, 3) cairo
-> waar islami geleerden extreem invloedrijk waren bv: Averroes
-martin luther: protestantisme -> het woord is belangrijk (=denken)
fi
,-zera yacob: etiopische verlichting; hij beschouwde realiteit vanuit onderzoek (bewijzen om
iets te kunnen beweren); hij was ook invloedrijke g bij relig en gendergelijkheid
er komt nieuwe mindset
‘Ik kan bepalen/we kunnen zelf lot bepalen’
↓
Maakbaarheid vd wereld
Mentaliteitswijziging —> wetenschap/technologie —> pol + eco hervormingen
4.1.2. Economische reorganisatie en expansie
● begonnen in ENG — eind 17eE
● Agrarische en industriële revolutie: ene kon niet zonder ander
● Eng? Voorwaarden (die ervoor zorgden dat dit kon plaatsvinden in eng; toeval dus)
-uitgebreide markt: industrie kan niet groeien zonder vraag (markt en consumptie
-bevolkingsgroei: meer mensen konden werken (voedt die markt)
-nieuwe productie methoden (ef cienter, konden meer produceren)
-kapitaalaccumulatie: veel geld in handen van elites (gekoppeld aan kolonisering), konden ze
investeren in die industrieen
-beschikbare arbeidskrachten:
—> great divergence: proces waar het westen een take off krijgt en veel sneller begint te
groeien dan de rest vd wereld; europa wordt dominant op alle vlakken in 19eE, zorgt voor
grote kloof tss westen en rest vd wereld
4.1.3. Staatsvorming
Mensen beginnen in termen van regios en collectieve identiteiten te denken
● liberale theorieën (Locke, Smith, Kant,..): begon met pol ideologieën
-staatsrecht, relig tolerantie —> scheiding der machten (pol)
-laissez-faire, vrije handel; beperkte inmenging staat (eco)
● impact veranderingen
-> interventie/regulering nodig
-> zorgen over veiligheid
fi fi
,Moderne legers en bureaucratie
● prive milities —> modernisering (werden aan autoriteiten gegeven, werden publiek)
● Bevolkingsgroei —> nood aan controle (data verzamelen over bevolking)
Controlesysteem
-> wie werkt waar, wie woont waar, wie doet wat?
● begonnen in Firenze — 15eE (soort proto-bureaucratisering)
-model china (uitvinders papier, ambtenarij -> wisten precies wat het volk deed)
-registers: namen, adressen
-belastingscontrole
● na franse revolutie: (door napoleon)
-code civil (geperfectioniseerd; rijksegisternummers)
-bevolkingsregisters
Disciplinering
-> hoe meer volk, hoe groter gevaar voor opstanden (niet ied was blij met veranderingen)
● onderwijs
● Regulering vrije tijd: wanneer niet op school/fabriek -> sporten, jeugdbeweging,..
● Medicalisering: (periode waar god/priester/pastoor vanalles konden verklaren over jou)
met ontwikkeling wetenschap wordt dokter belangrijke guur, verklaren allerlei problemen
● Criminalisering afwijkend gedrag: mensen die niet willen werken = landlopers (opluiten
landbouwkolonie)
—> uniformisering (≠gelijkheid)
Conclusie?
Verleden en moderniteit = complex verhaal
fi
,Les 2
1. De verlichting (+/- 18eE -> geen speci eke data, wel eind 17eE)
1.1 verlichtingsidealen
● tegen standenmaatschappij: orde waarbij 3 dominante groepen (adel-kerk-derde stand ->
kleine elite die alle macht in hande had)
● Individuele vrijheid: vaak link gelegd met verlichting en politieke liberalisme, het individu
kwam recht te staan, men kon zijn of haar eigen keuzes maken
● Vooruitgang: toekomst gericht
● Maakbaarheid van de wereld: houdt een plan in, tegen het idee van het bestaan van god
(niet veel atheïsten maar wel mensen die begonnen te twijfelen aan macht/idee
almachtige god die alles bepaalde)
● Focus op heden en toekomst: je kan plannen maken
1.2 Algemene kenmerken
Centraal stond kennis: encyclopedie (product verlichting): kennis ordenen, in categorieën
zetten
● rede
● Wetenschap
● Idee Europees ‘exceptionalism’
1.3 politieke gevolgen
● glorious revolution (1688-89): in ENG waar macht koning ingeperkt wordt
● Constitutionele monarchie: koning mag aan troon blijven maar moet bepaalde regels
respecteren
● Verlicht despotisme: ze waren voorstanders van monarch maar noemde die verlichte
monarch of verlichte despo, nog steeds iemand die niet verkozen was die aan het hoofd
van het gebied stond, die mocht blijven zitten maar moest verlicht zijn en die
verlichtingsidealen verpersoonlijken (bv: Catharina de grote) (vul nog aan video 19:00)
1.3.1 Amerikaanse revolutie (1775-83)
● Begon als revolte tegen de gevestigde orde: ze waren niet van plan om zich af te
scheuren van ENG, ze wouden niet onafhankelijk worden (niet hun oorspronkelijke doel)
ze protesteerden aanvankelijk tegen de hogere belastingen zonder vertegenwoordigd te
zijn in het Britse parlement, ze waren op de hoogte dat het systeem in Engeland intussen
was vera
fi
,Was verandert (glorious revolution was al een beetje daar, al bijna een eeuw) maar die
onderdanen, de gekoloniseerden In het gebied dat vandaag VS is, hadden geen
vertegenwoordiging, du gaan ze een beweging lanceren die zeggen “als we niet
vertegenwoordigt zijn, gaan we ook geen belastingen betalen” (no taxation without
representation) de Britten willen niet toegeven, dan pas is het moment dat de Amerikanen
ook gesteund worden door de verlichte denkers, heel veel Fransen, en dan pas, aangezien
de Britten heel hardnekkig bleven aan hun idee om die Amerikanen te belasten, zonder hen
het recht te geven om vertegenwoordigt te zijn in het parlement, dan gaat er een
onafhankelijkheidsverklaring komen in 1776
De fransen waren niet blij dus gaan ze protesteren en gaan die Amerikaanse
onafhankelijkheid oorspronkelijk niet erkennen maar het is op het moment dat de
Amerikaanse revolutionairen steun krijgen van de fransen, dat de Britten ook die erkenning
gaan zien
De fransen deden dat niet omdat ze goede vriendjes waren van die Amerikaanse
revolutionairen, sommigen wel, maar ze dachten aan de voordelen die ze hadden door de
Amerikaanse revolutionairen te steunen
Waarom? Op het moment dat Engeland zo een grote kolonie, belangrijke kolonies zouden
verliezen, de macht van het Britse imperium zal dalen,(fransen en Engelsen waren nooit
goede vrienden) ook puur opportunisten gaan ze die Amerikanen dus steunen
1.3.2 impact Amerikaanse revolutie
● radicale hervorming:
● Monarchie afschaffen en republiek installeren: heel revolutionair, koningshuizen in Europa
begonnen te beven van de gevolgen die de Amerikaanse revolutie kon hebben
● Federaal systeem: centraal gezag wordt afgezwakt, niet alleen de koning wordt afgezet
maar de macht kan niet helemaal in handen van 1 instituut of persoon (president) staat
● Vrije verkiezingen: nog helemaal niet voltooid/democratisch, veel groepen van de
samenleving hadden geen kiesrecht, veel hing af van vermogen (mensen met genoeg
middelen konden stemmen), de wortels van de democratisering worden verdergezet
● Scheiden der machten (Locke, Montesquieu): die denkers gaan zeggen “op het moment
dat die verschillende machten, al die domeinen, in de handen van dezelfde personen
staan, dan komt er een probleem want dat is een belangenvermenging, dus de machten
worden gescheiden
●
, ● scheiding burgerlijke rechten: hier opnieuw het individu staat centraal maar ook belangrijk
is de bescherming van privé bezit, vrije meningsuiting -> de kiemen worden gelegd maar
tot op de dag van vandaag weten we niet waar de grenzen liggen of zijn er geen grenzen
bv godslaster
1.3.3 Franse revolutie (1789-99)
Tweede belangrijke revolutie van die periode
Heel veel denkers, revolutionairen zien wat er gebeurd in de Amerikaanse kolonies en
worden geïnspireerd door wat er daar gebeurd, heel veel mensen reizen ook naar VS om
mee te vechten met de revolutionairen, heel veel Fransen gaan ze steunen, dit heeft
gevolgen voor Frankrijk zelf:
● einde ancien regime: doen hetzelfde als de Amerikanen:
● Monarchie -> republiek: serieuze revolte, koning wordt onthoofd
● Déclaration des droits de ‘hommel te du citoyen: (geïnspireerd door dec of ind)
● Invloed op kolonies: wat er gebeurd in Frankrijk heeft invloed op Franse kolonies
1.3.4 Haïtiaanse revolutie (1791-1804)
● Slavenopstand: guren als Toussaint louverture waarbij die Haïtianen gaan zeggen “als
we dat letterlijk nemen wat de principes zijn van Amerikaanse en Franse revolutie, dan
hebben we ook recht om vrij te zijn” ze gaan dus de opstand organiseren en Haïti wordt
onafhankelijk verklaard begin van 19e E, Frankrijk kan niets anders dan dit te erkennen
maar snel komt napoleon en gaat de slavernij terug installeren, nog erger: Frankrijk gaat
eisen aan Haïti dat ze herstelbetalingen moeten geven, ze moesten hun vrijheid kopen
● Eerst zwart onafhankelijk land: ondanks het feit dat Haïti in die tijd niet in staat is
gekomen om een volwaardig democratie te vormen, symbolisch van enorm belang,
enorme impact andere zwarte samenlevingen, enorme invloed abolitionistische beweging
● Invloed sociale bewegingen: periode waar slavernij heel courant was wereldwijd, er kot
beweging dat zegt dit is onmenselijk en onrechtvaardig en we ogen dus vrij zijn, waardoor
de Haïtianen de basis leggen va de abolitionistische beweging en die gaan tegelijkertijd
van enorme invloed zijn voor de mensenrechtenbeweging, die we in 20e E gaan hebben
dus dit is een enorm belangrijk moment voor een groot deel van de bevolking
Deze 3 revoluties zijn van enorm belang voor wat er zal koen in de loop van 19/20e E
fi
