Samenvatting Publieke Economie

Fien Wouters

SAMENVATTING: ECONOMIE
DEEL 1: DE CONSUMENT EN DE PRODUCENT

DOEL ECONOMISCHE WETENSCHAP

Economie:

 Afkomstig van Griekse woord ‘iemand die huishouden leidt’
 Studie van welvaartstreven van de mens:
o Productie van goederen en diensten
o Verdeling
 Worden geconditioneerd door:
 Politieke systeem
 Socio-economische systeem
 Geldende maatschappelijke waarden
 Machtsverhoudingen

Keuzeprobleem:

 Met de gegeven middelen een maximale behoeftebevrediging bereiken = economisch principe
 Behoefte = aanvoelen van tekort en streven dit tekort te bevredigen
 Verschillende behoeften:
o Primaire/levensnoodzakelijke behoeften: voeding, kleding, huisvesting
o Immateriële behoeften: onderwijs, ontspanning, verzorging
o Collectieve/maatschappelijke behoeften: onderwijs, wegen, ouderenzorg, recreatiezones

Schaarste:

 Goederen en diensten zijn in beperkte mate beschikbaar
 Samenleving beschikt over beperkt aantal bronnen, hierdoor kan ze niet alle goederen en diensten produceren die
mensen zouden willen hebben
 Allocatievraagstuk: wie beslist er in een land over het verdelen van de productiefactoren over de verschillende
productiemogelijkheden?
 Economie = manier waarop samenleving omgaat met zijn schaarse bronnen
 Schaars = zeldzaam
 Schaars middel = middel waarvan verlangde hoeveelheid beschikbare hoeveelheid zou overtreffen indien het gratis ter
beschikking zou staan
 Schaarsheid ≠ hoeveelheid goederen en diensten maar beperktheid van ons inkomen

ECONOMIE = studie van het menselijk streven naar bevrediging van behoeften met behulp van schaarse middelen (schaarste
hypothese)

Goederen en diensten:

 Nuttig
 Bevredigen behoeften
 Mens tracht met beschikbare middelen te kiezen, dat hij volgens zijn schatting een maximale behoeftebevrediging
bereikt

Keuze samenleving:

 Efficiëntie:
o Samenleving haalt maximale uit haar schaarse middelen
o Grootte
 Rechtvaardigheid:

, o Voordelen bronnen worden eerlijk verdeeld onder leden samenleving
o Verdeling
 Maatregelen die gericht zijn op eerlijke verdeling van economische welvaart kunnen tegenstrijdig zijn:
o Inkomensverdeling van de rijken ten gunste armen:
 Mensen gaan minder werken en produceren
o Overheid kan niet aan ontwikkelingshulp uitgeven wat ze aan defensie heeft besteed:
 Overheid probeert ‘taart’ gelijk te verdelen  taart wordt kleiner
 Kiezen = verliezen
 Wat we verliezen = opportuniteitskosten
 Opportuniteitskosten van een goed = waarde van het best mogelijke alternatief waaraan men
veroorzaakt door de productiemiddelen er niet voor aan te wenden

WELVAART EN WELZIJN

Welvaart:

 Mate waarin mensen met beschikbare schaarse middelen in hun behoeften kunnen voorzien
 Als men er in slaagt de schaarste te verminderen = welvaart gestegen
 Gaat om geld, inkomen, vrije tijd, kwaliteit leefmilieu, humanisering arbeid, opheffing allerlei vormen discriminatie, …

Welzijn:

 Gevoel van welbevinden
 Bevrediging van verlangens die geen beslag leggen op schaarse middelen

Levensstandaard:

 Van land hangt af van mate waarin land producten en diensten kan produceren
 Verschillen in levensstandaard van landen:
o Verschillen in productiviteit
o Hoeveelheid producten en diensten die ieder uur door werknemer worden geproduceerd

Welstand:

 Persoonlijke voorspoed: gezondheid en bemiddeld zijn



CETERIS PARIBUS-CLAUSULE

= verschijnsel afhankelijk van één variabele, terwijl alle andere factoren waarvan het economisch verschijnsel afhankelijk is,
veronderstelt wordt als constant.
= overige omstandigheden gelijkblijvend

Voorbeeld: bij onderzoek naar samenhang tussen prijs en gevraagde hoeveelheid worden andere variabelen constant
verondersteld (prijs andere producten, individuele voorkeuren, inkomen).

ECONOMISCHE PRINCIPES

4 principes individuele beslissingen:

 Keuzes maken
 Vergelijken van kosten en opbrengsten, opportuniteitskosten
 Vergelijken marginale kosten met marginale voordelen
 Prikkels: kosten of opbrengsten veranderen, beslissingen veranderen

3 principes hoe mensen met elkaar omgaan:
2

,  Handel kan in ieders belang: door zich te specialiseren in activiteiten waar men het beste in is  grote verscheidenheid
aan producten en diensten tegen lagere prijs
 Markteconomie: een economie waarin de middelen worden verdeeld door de gedecentraliseerde besluiten van een
groot aantal bedrijven en huishoudens die samenwerken in markten voor producten en diensten. Eigen welzijn en
algemeen economisch welzijn worden hiermee bereikt.
“The invisible hand” van Adam Smith leidt de huishoudens en bedrijven naar de gewenste marktresultaten. De
overheid kan de prijzen niet coördineren. Belastingen vervormen de prijzen, controle op de huurprijzen.
 Overheden kunnen resultaten markt verbeteren:
o Regels en wetten beschermen
o Efficiëntie en rechtvaardigheid bereiken

Marktfalen = situatie waarin markt zonder inmenging van buitenaf, er niet in slaagt beschikbare middelen efficiënt te
verdelen
Overheidsbeleid is vaak gericht op gelijke verdeling van economisch welzijn te bereiken (bv. Inkomensbelasting en
sociale zekerheid).

3 principes hoe economie als geheel werkt:

 Levensstandaard van land afhankelijk van mate waarin land producten en diensten kan produceren: productiviteit is de
hoeveelheid producten en diensten die iedere arbeider/uur kan leveren. Vakbonden of wetten bepalen het
minimumloon.
 Prijzen stijgen als overheid te veel geld drukt: toename van geld, waarde daalt  inflatie is stijging totale prijsniveau in
de economie
 Samenleving staat voor een korte termijn afweging tussen inflatie en werkloosheid: grotere hoeveelheid geld 
inflatie, op korte termijn is een lager werkloosheidcijfer.

 curve die deze korte termijn relatie weergeeft: Philipscurve (helpt de conjunctuurcyclus begrijpen)  geeft
bewegingen in economische bedrijvigheid weer (werkgelegenheid en productie)




 combinatie inflatie en werkloosheid kan beïnvloed worden door ingrijpen overheid: wanneer beleidsmakers
hoeveelheid geld uitgegeven door de overheid, de hoeveelheid belasting en de hoeveelheid geld die wordt gedrukt,
aanpassen



VRAAG EN AANBOD


MARKTEN

VRAAG EN AANBOD: HOE MARKTEN WERKEN:
 Vraag en aanbod = krachten die markteconomieën sturen

3