T1: Recht en rechtswetenschap
- Positief recht
o Syn: obj recht
o Def: = Het recht dat op een bep tijdstip en op een bep plaats geldt.
§ Het recht dat vandaag in BE v kracht is, is het BE positief recht
§ Het recht veranderd constant
• Vb: vroeger gn milieurecht
- Meta juridische benadering
o Wat? Gaat kritisch zijn over h recht
o Vb: Waarom is h zo dat vandaag plagiaat niet mag?
o Vb: Wat is het huidig recht? Waar komt dat vandaan?
- Strafrecht
o Def: het geheel v rechtsregels waardoor bep handelingen strafbaar w gesteld
o Vb: moordenaars
1. “Wat is recht?”
- Def: (= Moeilijk te definiëren)
o = Geheel v normen en regels
§ Vb: rechts rijden
- Geweldmonopolie
o Wat? 1 iemand mag in onze sml geweld gebruiken => De overheid
§ (Afdwingbaar)
o Vb: Als iemand iets nt betaald, dan mag een gerechtsdeurwaarder naar de
schuldenaaar gaan om h hem toch te doen betalen.
§ De overheid mag zomaar geld komen pakken bij u = Beslagprocedure
- => Als je h recht kan inzetten, dan zal je gelijk krijgen
o Bij beleefdheidsafspraken kan h recht er nt tss komen
§ Vb: Afspraak om naar u mama te gaan
- Enkel een juridisch probleem behoeft juridische “oplossing”
o Alleen wanneer het probleem ook effectief juridisch van aard is, moet je op zoek
naar toepasselijke rechtsregels, naar mogelijke juridische sancties, naar juridische
opl.
§ Vb: Stromae komt niet optreden wnr hij h belooft
• Juridisch probleem
• Juridische oplossing; schadeclaim of nieuw concert
o Essentiële beperking -> recht kan er niet voor zorgen dat
een concert doorgaat
§ => Recht lost dus meestal gn probleem op
§ Juridische oplossing -> vaak financiële oplossing achteraf
,- Recht
o Rechtsregel
§ Afdwingbaar via OH (geweldsmonopolie)
§ ‘Enkel een juridisch probleem heeft een juridische oplossing’
§ Mondeling of schriftelijk
o Jargon
§ Terminologie
o Methode
§ Manier van denken om tot ideale sml te komen
- Recht wil dat de regels altijd toegepast w, lukt dat niet altijd?
o Opl: schadevergoeding => financiële balans terug in evenwicht
- Nut? Om sml te ordenen
o Vb: rechts rijden
- Is recht mogelijk te definiëren?
o Nooit volledig sluitend, maar wel enkele essentialia
- Definitie recht: Een rationeel opgebouwd geheel met precies afgelijnde begrippen en
normen waaraan sancties kleven die door de overheid opgelegd zijn. Deze sancties
kunnen door instellingen afgedwongen worden met de bedoeling de orde in
samenleving te organiseren.
- 5 elementen:
o Rationeel
o Begrippen, normen en instellingen
o Middel om msch orde te regelen/ handhaven/ herstellen
§ Adhv een beleid
§ Discussie omtrendt (de)regulering
o Sanctie
§ Opgelegd door, of erkend door OH (moo handhaving)
§ Elke straf is een sanctie, maar niet elke sanctie is een straf
• Enkel ih SR bestaan er straffen
§ Dr OH opgelegd en op strafblad verschijnen
o Korreltje zout
§ Recht is vooral rationeel, maar ook emotioneel
§ Meerdere rechtssystemen
,5 Kenmerken vh recht:
A) Rationeel opgebouwd geheel van rechtsregels(=logisch).
- = afdwingbaar via overheid (geweldmonoplolie)
- MAAR: Niet puur rat
o Er komt ook gevoel aan te pas ih positief recht
o Vb: echtscheiding => rechter hoort h kind
- Recht is niet enkel rechtsregels
o ook een methode, jargon, geheel v instellingen, …
- De facto is meestal: financiële balans
o Vb dood kind: enig kind => €30000, 2e kind => €25000
- Wel/niet
o Als je wel vermoord, komt die persoon niet meer terug
§ Dus: prijs betalen = Sanctie
• Wrm? Overheid probeert via geld de schade te herstellen
=> Financiële balans
o FàS
§ S = schadevergoeding: uitvoeren bij equivalent (=dat evenveel waard is)
§ ‘Hoeveel is een kind waard?’
- Recht= tekstwet
- Juristen= tekstverwerkers
- Wetboek= de tekst
, B) Begrippen, normen, instellingen
- Strikte terminologie! (Vaktaal/ volkstaal)
- Begrippen
o Soorten misdrijven:
Overtreding Laagste (openb dronken) politieRB
Wanbedrijf Middelste (diefstal) CorrRB
Misdaad Zwaarste (moord) corrRB, Hof v Assisen
o Vb: Misdadig
§ Volksmond => Hondendrol achterlaten is misdadig
§ Juridisch => Hondendrol is een overtreding
- Normen
o =regels
- Instellingen
o Vb: rechtbank
C) Middel voor maatschappelijke orde
- Om orde te:
o 1) regelen
o 2) handhaven (controleurs)
o 3) herstellen
§ Vb: fraude = boete betalen
- (Beperkt) beleid
o Beleidskeuze: beleid w nt uitsluiten bep dr politici. Juristen h ook een pers inbreng
- !? (de)regulering!?
o Deregulering= minder wetboeken/ regels hebben en zo meer controleren
o Regulering= zoveel wetboeken/regels hebben om alles te knn controleren
§ = een discussie binnen de juridische en pol wereld
, D) “Sanctie” (door of erkend door overheid)
- Def= Elk gevolg die h recht verbindt ad toepassing van een regel
o Afh vd tak vh recht
o Manifesteert zich op versch vormen:
§ Boete ad overheid
§ Schadevergoeding ad familie Vgl: Recht is als een pattatenmes
§ Intrekkingsbewijs
§ … o Kan goed gebruikt w
(vr patatten)
- Wrm?: Met oog op handhaving o Kan ook slecht
gebruikt w (iemand
- Soort recht: Publiekrecht er mee neersteken)
o Onderdeel: strafrecht
§ Straf = sanctie die:
• ih strafrechtbank werd voorzien
• vastgelegd is
• 1 vd vormen v straffen aanneemt
ð Straf = sanctie, sanctie ¹ straf
- Juridische verhouding (het meest) tussen twee of meer particulieren:
o bv. Huwelijk, winkelaankoop, niet-betalen van een tramrit..
o wat? Overheid komt hier weinig tussen. Soms reguleert ze wel maar zal niet op
eigen initiatief sanctioneren. (kan sanctie wel afdwingen)
E) Recht en rechtsstelsels (+ Korreltje zout…)
- + Er zijn diverse rechtsstelsels:
Common law Civil law
Waar? Angelsaksische landen (VS, VK) o.a. België
De draaischijf vh Gebaseerd op rechtspraak: Algemene codificatie
rechtssysteem? obv wat een rechter beslist (wetboek) van rechtsnormen
heeft (nt obv codificatie) (wetgeving = belangrijk, w
toegepast dr de rechter)
Hoe ontwikkelt h zich? Recht ontwikkelt zich van geval /
tot geval => rechtersrecht
Soort rol? Wetten vervullen er eerder een Bouwen voort op een wettelijk
corrigerende en aanvullende systeem => De contracten
rol zullen vaak veel minder
gedetailleerd zijn en Kennen
een eerder aanvullende
regeling
Detail? De bepalingen w vaak in detail Minder detail
geregeld. Door h gebrek aan
verdere wettelijke bepalingen
Rechter kijkt naar vergelijkbare
De rechter kan de bestaande
uitspraken wet op versch manieren
interpreteren
ð Het versch tss de systemen heeft invloed op de manier waarop naar recht w gekeken
, 2. “Recht” versus…
2.1. Recht versus rechtvaardigheid
- Recht = verhouding middel/doel om sml te ordenen
o Maar is ook een wetensch (=obj) => leidt soms tot onrechtvaardige situaties
§ Vb: In Kortrijk krijg je de max straf, in Gent krijg je voor hetzelfde de min straf
• Is goed voor de versch soorten straffen
o Elk I wil zijn rechtvaardigheid realiseren
§ Links: denkt dat sml beter w als we migranten ontvangen
§ Rechts: denkt dat sml beter w als we de grenzen sluiten
- Doel blijkt oa uit:
o Eed advocaten, magistraten (=lid vd rechterl macht/ beroepsjuristen), …
§ Zij moeten een juridisch diploma hebben
o Onderzoeksrechter
§ Def: Een zittende magistraat, die oordeelt over het ond tss 2 partijen
§ Wat? MOET onafh en onpartijdig zijn
• Vb: spaghetti-arrest
o Onderzoeksrechter, Connerotte, vd zaak-Dutroux ging naar
een spaghetti benefiet vd slachtoffers. (=partijdig) Hof van
Cassatie spreekt h spaghetti-arrest uit. Connerotte w vd
zaak gehaald.
o Mensen verstonden dit “onmenselijk rechtssysteem” niet
§ Er kwam zelfs een protest (, de Witte Mars)
o => Bewijs vh rationeel paradigma
- Recht kan ingezet w vr versch doeleinden
o O.a. om tot meer rechtvaardigheid te komen
- Doel w soms nt bereikt
o Vb: toepassen v op zich goede regel kan slecht uitvallen
§ Casus: mondelinge huur
o Algemeen: rechter weinig ruimte
§ Vb: marge in strafrecht
- Rechtspositivisme versus natuurrecht
o Recht is afgeleid vd natuur vd mens
o ‘Positief recht’= enige bindende
