Volledige Samenvatting Privacy en Gegevensbeschermingsrecht Vrije Universiteit Amsterdam
311 keer bekeken 12 keer verkocht
Vak
Privacy & Gegevensbeschermingsrecht (R_PRIVSEC)
Instelling
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Volledige samenvatting privacy en gegevensbeschermingsrecht, de hoorcolleges en werkcolleges zijn verwerkt. De artikelen zijn in het oranje weergegeven en de jurisprudentie in het groen.
Week 1 – de theorie en praktijk van grond en verdragsrechten
Samenvatting week 1:
-Privacy is een menselijke behoefte, erkend als maatschappelijke norm en uitgewerkt als recht
-De effectieve bescherming van het recht op privacy draagt bij aan de uitoefening van andere burgerrechten die nodig zijn voor kritisch burgerschap en
een gezonde democratie
-Het recht op privacy is uitgewerkt in de Grondwet en internationale verdragen waar de burger in een conflict met de overheid een beroep op kan doen
-Een inmenging met het recht op privacy is alleen toegestaan onder cumulatieve voorwaarden.
-Bij de toepassing van deze voorwaarden moet aansluiting worden gezocht bij relevante jurisprudentie
-Bij terminologie en jurisprudentie inzake privacy zie je veel concepten die terug komen in het gegevensbeschermingsrecht
Privacy als grondrecht= het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Privacy= ‘het recht om met rust te worden gelaten’, maar het is ook een positief recht dat beoogt de vrijheid te bieden om jezelf te ontwikkelen en
relaties met anderen aan te gaan. Het recht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Alan F. Westin deelde privacy op in vier stadia:
1. Afzondering (solitude): recht alleen zijn Epicurus gaf drie ingrediënten voor een gelukkig leven:
- Samenleven in een gemeenschap
- Je eigen voedsel kunnen verbouwen
- Ruimte om je af te zonderen: Een plek hebben waar je in je eentje kan nadenken
2. Intimiteit: iets wat jezelf doet, deel je met andere mensen. Intimiteit heb je verschillende lagen: vrienden en familie.
3. Anonimiteit: in een grote menigte ben je anoniem.
4. Emotionele gereserveerdheid: dat je niet prijsgeeft wat je op een bepaald moment voelt. Privacy is onze default modus.
Warren & Brandeis (1890)= De voortschrijdende beschaving heeft gevolgen voor de intensiteit van het leven en heeft enige terugtrekking uit de wereld
noodzakelijk gemaakt. De mens is gevoeliger voor publiciteit, zodat eenzaamheid en privacy essentiëler zijn geworden voor het individu. Door moderne
uitvindingen is invasie van privacy gemakkelijker, het gevolg is mentale pijn en angst die ernstigere gevolgen hebben dan louter lichamelijk letsel.
- Je kan dus geraakt worden in je persoon ook al vinden er geen fysieke handelingen plaats.
-Zij baseren right to privacy op common law namelijk right to life, right to enjoy life, right to be left alone= general right to privacy
-Schreven artikel na opkomst roddelpers en fotografie het privé en huiselijk leven is binnen viel: wat in kast gefluisterd daarna van daken geroepen.
Privacy en cultuur= normen en waarden inzake privacy veranderen, Romeinse toiletten waren bijvoorbeeld openbaar terwijl nu in een hokje. Mark
Zuckerburg zij in 2019 dat privacy niet langer de sociale norm is toen kreeg hij enorme backclash.
Privacy en biologie= als ratten geen ruimte krijgen terug te trekken veel mindere grote groet samenleven dan wel ruimte krijgen terug te trekken.
Dieren en mensen ervaren beide een vorm van territorialiteit. Privacy is onderdeel van ons overlevingsmechanisme onze biologie (privacy zorgt voor
veiligheid ipv inbreuk privacy).
Privacy en politiek= Men kan wel de architectuur veranderen zodat nagenoeg alles wat je doet wordt vastgelegd, architectuur =politiek (smartphone):
Mark Weiser: De meest diepgaande technologieën zijn degene die verdwijnen. Ze weven zich in het weefsel van de samenleving totdat ze er niet
meer van onderscheiden zijn= belangrijkste issues is recht op privacy,
Mireille Hildebrandt = wet ontwikkeld van rule by law (general with of assistance= wet gebruikt als legitimering voor naakte machtsuitoefening), rule of
law stelt Eisen waardoor machtsuitoefening wordt voorkomen
Waarom privacy als grondrecht belangrijk Preambule EVRM= minachting voor de rechten van de mens geleid hebben tot barbaarse handelingen,
de komst van een wereld, waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloof zullen genieten, en vrij zullen zijn van vrees, is het hoogste ideaal van
iedere mens. Daarbij dat het van het grootste belang is, dat de rechten van de mens beschermd worden door de suprematie van het recht, opdat de
mens. Niet gedwongen worde om in laatste instantie zijn toevlucht te nemen tot opstand tegen tirannie en onderdrukking;
Totalitaire vs democratische samenleving= kenmerk van totalitarisme is geen scheiding tussen privé- en publieke sfeer. Alles wat individu doet wordt
geacht in belang gebeuren van de partij laat zien waarom juist in een democratische samenleving privacy belangrijk is aangezien je eigen geweten hebt
wat juist is en wat niet juist is en dat heb je dan niet meer.
Ruth Gavison: privacy bevordert de morele autonomie (chilling effect) van een burger wat centraal is voor een democratische samenleving
De Hert & Koops Privacy is een hedendaags instrument voor het in de liberale politieke theorie terecht noodzakelijke geachte
tegengewicht voor maatschappelijke actoren (bijv. de staat of het bedrijf) die in staat zijn het individu te verpletteren.
Harry surden structuur samenleving en rechten= structuur samenleving is van belang voor je rechten, je hebt minder rechten in samenleving met
slimme sensoren en deurbellen dan in een samenleving waar dat niet zo is. Kunnen we op gegeven moment niet meer vrij communiceren en niet meer
politieke tegenkracht produceren die nodig is om een gezonde democratie te hebben.
Koepelgevangenis niet weten bekennen worden= disciplinerende effect van toezicht zelfde als chilling effect. Idee dat je continue wordt
bekeken zorgt dat je niet meer vrij bent in hoe je je gedraagt.
Wat zijn de waarden die het recht op privacy beoogt te beschermen?
• autonomie • vrijheid •emotional release
• waardigheid • relaties aangaan • bescherming tegen macht van de overheid
Privacy in democratische rechtstaat
Rapport staatsscomissie uitleg privacy in democratische rechtsstaat
Definities
Privacy en democratische rechtsstaat= privacy ruimte om morele autonomie te ontwikkelen, hetgeen een noodzakelijke voorwaarde is voor zinvol
burgerschap in een democratie en ondersteunt uitoefening van andere grondrechten: recht op vereniging en het recht op vrijheid van meningsuiting.
Democratische rechtsstaat= de overheid moet zich houden aan heldere, kenbare en vooraf, door democratisch gelegitimeerde organen, vastgestelde
regels.’
Legaliteitseis= de overheid heeft slechts die bevoegdheden heeft, die haar bij of krachtens de Grondwet of de wet zijn toegekend. Haar optreden is
bovendien gebonden aan de grenzen die het recht stelt.
Verdeling van machten= de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht tot op zekere hoogte zijn gespreid over onderscheiden
overheidsinstellingen (machtenscheiding) die elkaar controleren en in evenwicht houden (evenwicht van machten; ‘checks and balances’), met als doel
absolute macht en willekeurige machtsuitoefening tegen te gaan.’
Toegang tot een onafhankelijke en onpartijdige rechter= garandeert dat de rechten van de burgers onderling en ten opzichte van de overheid worden
beschermd.’
Democratie= burgers of de instellingen die hen vertegenwoordigen zijn betrokken bij de vaststelling van de belangrijkste wettelijke regels.
Toevoegen democratische rechtstaat grondwet
Advies preambule/algemene bepaling grondwet= preambule is inleidende voorverklaring die ingaat op de overwegingen, redenen en de doelen van
grondwet voorkeur gaat echter uit naar algemene bepaling want heeft zelfde juridische status andere GW bepalingen +laat normatieve karakter zien.
Tekstvoorstel Democratische rechtsstaat grondwet:
1. Nederland is een democratische rechtsstaat. belangrijke want normerende rol en draagt bij aan toegankelijkheid
2. De overheid eerbiedigt en waarborgt de menselijke waardigheid, de grondrechten en de fundamentele rechtsbeginselen.
-toegevoegd omdat belangrijke rol speelt bij de toepassing en interpretatie van grondrechten (schending art 3 EVRM foltering)
- Leidraad vormen voor het maken van keuzes bij botsen grondrechter: hoe nauwer het verband is een grondrecht en de menselijke waardigheid,
des te meer gewicht toekomt aan dat grondrecht.
-Aspecten menselijke waardigheid: beginsel van zelfbeschikking en persoonlijke autonomie (iedere persoon binnen grenzen gerechtigd is om te
handelen op basis van zijn eigen idee van inrichting van zijn eigen leven, in plaats van op basis van de ideeën die de overheid heeft)
3. Openbaar gezag wordt alleen uitgeoefend krachtens de Grondwet of de wet.
Constitutionele toetsing
Betekenis internationale verdragen in verhouding grondwet
1.het open karakter van de Nederlandse Grondwet, waardoor toetsing aan de in de mensenrechtenverdragen opgenomen grondrechten mogelijk is (zie
artikelen 93 en 94 Grondwet= burgers rechtstreeks inroepen)
2. toetsingsverbod artikel 120 Grondwet= geen toetsing van wetten formele zin aan de in de Grondwet.
Art 94 GW= rechter kan wetgeving in formele zin echter wel toetsen aan een ieder verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten van
volkenrechtelijke organisaties= deze rechtsbescherming ten aanzien van wetgeving in formele zin groter dan die van GW.
Verklaringswet Halsema= voorziet in de mogelijkheid van rechterlijke constitutionele toetsing. Toevoeging tweede lid met een opsomming van een
aantal klassieke grondrechten en aanverwante rechten, waarvoor het toetsingsverbod niet van toepassing is
-Bevordert effectiviteit grondwet en daarna normatieve karakter
- zichtbaarheid grondwet: de wetgever wordt geprikkeld tijdens het wetgevingsproces meer aandacht te schenken aan de grondwettigheid.
, Daardoor kan de Grondwet een meer prominente plaats krijgen in het publieke debat.
-Doeltreffende manier om burgers in grondrechten beschermen omdat de grondwet soms meer bescherming biedt dan verdragen.
Tegenargument: toetsing tast het primaat van de (democratisch gelegitimeerde) wetgever aan.
Beperkingssystematiek grondwet
Huidige systematiek= Formeel beperkt door de wetgever zelf of door een ander ambt krachtens een daartoe gedelegeerde bevoegdheid, afhankelijk
van het concrete competentievoorschrift. Voor enkele grondrechten is daarnaast vereist dat de beperkingen specifieke doeleinden dienen (doelcriteria)
of dat zij geschieden met inachtneming van procedurele voorschriften.
Nadeel De huidige beperkingssystematiek bindt de wetgever slechts in geringe mate. De beperkingsclausules kunnen worden aangevuld met
limitatief opgesomde doelcriteria en verzekerd wordt dat de beperkingen in het licht van die doelcriteria noodzakelijk moeten zijn en proportioneel’.
Voordeel Democratisch goed want formele wetgever, waarvan de gekozen kamers deel uitmaken, staat centraal. Huidige grondwet laat de huidige
afweging aan de wetgever.
Aanbeveling: Uitbreiding: inhoudelijke vereisten voor de beperking van grondrechten. Een expliciete vermelding van vereisten als die van
de geschiktheid, noodzakelijkheid en evenredigheid van beperking van grondrechten (is al zo in verdragen).
-Draagt bij normativiteit grondwet
-biedt wetgever houvast bij aanvaardbaarheid kenmerken
-Geeft rechter houvast bij toetsing niet formele wetgeving.
Toevoeging van een algemene aanvullende beperkingsclausule
1. Beperkingen van grondrechten gaan niet verder dan het doel van de beperking vereist. proportionaliteit (noodzakelijk gestelde doel)
2. De kern van grondrechten wordt niet aangetast. Waarborgen kernrecht (onaantastbaarheid wezenlijke kern recht, uiterste grens aan)
specifieke eisen die nu al in een aantal grondwetsbepalingen zijn opgenomen (competentievoorschriften, doelcriteria, procedurevoorschriften).
Grondrechten in het digitale tijdperk
Europees niveau actualisering en harmonisering van de bescherming van grondrechten zoals nadere invulling en uitwerking van het (grond)recht
bescherming persoonsgegevens en het recht op elektronische communicatie enerzijds, en anderzijds bestuurlijke, politiële en justitiële samenwerking.
Is grondwet nog wel bij de tijd nu drukpers en brieven etc. noemt
Artikel 10 Grondwet (eerbiediging persoonlijke levenssfeer en bescherming persoonsgegevens)
Aanbeveling: om te splitsen in apart eerbiediging levenssfeer en bescherming persoonsgegevens
-verwoord beter generieke recht op persoonlijke levenssfeer: beschermt aspecten die geen bescherming vinden specifiekere privacygrondrechten
-huidige grondwet alleen persoonsgegevens die de privacy raken door relatie persoonlijke levenssfeer maar ook andere grondrechten (mening)
- gevolg van de technologische ontwikkelingen, Europese samenwerking en globalisering – de omvang van de uitwisseling en verwerking van
persoonsgegevens de laatste jaren explosief is gestegen daarom recht verzelfstandiging want grotere betekenis.
Aanbeveling nieuw artikel:
1. Ieder heeft recht op bescherming van zijn persoonsgegevens.
2. Persoonsgegevens worden alleen verwerkt voor welbepaalde doeleinden,doelbinding vanaf moment zender tot ontvangst
a. hetzij met toestemming van de betrokkene,
b. hetzij op grond van bij de wet te stellen regels.
3. Ieder heeft recht op inzage in de over hem verzamelde gegevens, op kennisneming van de verwerking van die gegevens, en op de verbetering van die
gegevens, behoudens bij de wet gestelde beperkingen.
Artikel 11 Integriteit lichaam
Grondwet: Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.
EVRM= Niet in artikel 8 genoemd maar in de rechtspraak wel gezien als onderdeel van de privésfeer.
Artikel 12 Respect woning
1. Het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner is alleen geoorloofd in de gevallen bij of krachtens de wet bepaald, door hen
die daartoe bij of krachtens de wet zijn aangewezen.
EVRM= nog steeds huis als lange tijd niet bent geweest maar wel banden met huis houdt. Kantoor soms ook thuis.
Artikel 8
1. Een ieder heeft recht op respect voor zijn woning.
•Onteigening;
•Vergunningen;
•Overlast;
•Vernietiging;
•EHRM vraagt om een minimum niveau van ernst van de inmenging.
Artikel 13 Grondwet (vertrouwelijke communicatie)= briefgeheim
Aanbeveling: Techniek neutrale communicatie gebruiken omdat er ook nieuwe communicatiemiddelen zijn.
1. Ieder heeft recht op vertrouwelijke communicatie. ongeacht middel
2. Beperking van dit recht is alleen mogelijk
a. in gevallen bij de wet bepaald, met machtiging van de rechter of
b. in het belang van de nationale veiligheid door of met machtiging van hen die daartoe bij de wet zijn aangewezen
Verkeersgegevens= de bescherming van verkeersgegevens , moet worden ondergebracht onder het recht op bescherming van de persoonlijke
levenssfeer of onder het recht op bescherming van persoonsgegevens). Acht het niet noodzakelijk en praktisch onwerkbaar om voor opvraging van
verkeersgegevens steeds een rechterlijke machtiging te vereisen, wat wel nodig zou zijn voor beperking van het recht op vertrouwelijke communicatie.
Overkleeft-Verburg: ‘Kenmerk van het (grond)recht op privacy is, dat de werking ervan onderwerp van publiek debat is en blijft. Privacy is geen rustig
bezit, maar lokt uit tot polemiek. Het is recht in beweging.’
Verschil 8 EVRM en grondwet: grondwet extra recht op lichamelijke integriteit en telefoon- en telegraafgeheim, verdrags het gezinsleven expliciteert
Art. 8 EVRM als privacy-grondrecht
Eerbiediging= positieve (regelings)plicht van verdragsstaat, gericht op actieve en doeltreffende bescherming van burger in zijn persoonlijke levenssfeer
grenzen van de positieve en negatieve verplichtingen zijn niet precies aangegeven er moet een "fair" evenwicht worden gevonden tussen de
strijdende belangen van het individu en die van de samenleving.
opvallend dat het Hof in het kader van de beoordeling op positieve verplichtingen steeds meer procedurele waarborgen formuleert betreffende
de (bestuurlijke) besluitvorming in concreto
Reikwijdte Beperkingssystematiek 8 EVRM en 10 GW verschilt aanzienlijk met toepassing van Ursala Kilkelly
Privéleven= Wat is de reikwijdte van dit recht? (Grondwet, EVRM, Handvest)
Artikel 8 EVRM : Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie-en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie
Niet vatbaar voor uitputtende definiëring
Voorbeelden: Registratie geheim politieregister, Toegang tot je dossier bij de jeugdzorg aan de je pleeggezin, De opslag van je DNA nadat je bent
vrijgesproken, Je internet-geschiedenis op de computer van je werkgever , Niet worden gefilmd door een academicus die college geeft , De instelling
van wetgeving waarmee je kan optreden om je privéleven te beschermingen, Geslachtsregistratie transsexuelen, Relaties die buiten de toepassing van
familieleven vallen: relatie pleegouderen en kinderen, partijen die nog niet getrouwd zijn, Gegevensverzameling zonder toestemming, Verplichte
medische behandeling
Gegevensbescherming op basis artikel 8 EVRM: Opnemen zonder opslaan in een publieke omgeving geen inmenging maar zodra opgeslagen wel.
Artikel 10 Grondwet: Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.
Persoonlijke levenssfeer= individuele burger met al zijn hoedanigheden, gedragingen en andere kenmerken, welke zijn persoon en leven vormen
Von Hannover v. Germany= Fotos publiek figuur gepupliceerd in blad. Het Hof zegt het begrip privéleven zich uitstrekt tot aspecten die verband
houden met de persoonlijke identiteit, zoals de naam, de foto of de lichamelijke en morele integriteit van een persoon; de garantie die wordt geboden
door artikel 8 van het Verdrag is in de eerste plaats bedoeld om de ontwikkeling, zonder externe inmenging, van de persoonlijkheid van elk individu in
zijn relaties met andere mensen te waarborgen. Er is dus een zone van interactie van een persoon met anderen, zelfs in een openbare context, die
privéleven kan vallen zelfs als publiek figuur is.
Gegegevensbecherming Hoge Raad: inbreuken op eerbiediging van de privésfeer wanneer een min of meer compleet beeld te verkrijgen van
bepaalde aspecten van het persoonlijk leven van de betrokkene’
-waarbij het complete beeld het criterium ‘hoeveelheid’ representeert
-criterium ‘intimiteit’ de bepaalde aspecten beheerst.”
De Grondwet en de internationale verdragen stellen randvoorwaarden vast voor regelgeving, maar laten ruimte aan de wetgever om regels te stellen op
basis waarvan inmengingen met een grondrecht zijn toegestaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roos222. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
