VERZEKERINGSRECHT
PRAKTISCH EN INLEIDING
EXAMEN
- Mix van open vragen en casussen
o Niet de intentie van buizen, maar ook geen makkelijk examen
- Grote vraag (bv. op 6 punten) – peilen naar vermogen om bepaald terugkerend thema te kunnen
bespreken doorheen de verschillende stukken in de cursus OF bepaald stuk in de cursus (lang stuk),
bespreek regeling X
- Kleine casussen: in welke mate ben je in staat om de issues te spotten
o Verzekeringsrecht is technisch gereglementeerd, daaronder algemene gemeenrechtelijke
principes => link ontdekken zodat je het erna beter begrijpt
- Waarvoor staat deze afkorting/ leg volgend begrip uit
- Grote casus die zal gaan over de WAM of familiale verzekering of brandverzekering of combinatie in
feitelijk verhaal – wordt geoefend in de laatste les !
- Toegelaten om eenvoudige rekenmachine te gebruiken
CURSUSMATERIAAL
- Slides zijn redelijk uitgebreid want geen handboek (handboek kan je wel kopen maar is meer
achtergrond)
- Codex verzekeringsrecht 2024
ALGEMEEN OPZET
DOEL VAN DE CURSUS
- Overzicht geven van verzekeringsrecht
- Inzicht geven in logica achter de techniciteit – heel veel wetten maar puur juridisch is dit een contract
(bv. bij koop-verkoop beperkt aantal artikelen). Waarom is dit zo technisch gereglementeerd?
DEFINITIE VERZEKERINGSOVEREENKOMST
“een overeenkomst, waarbij […] de verzekeraar, zich er[toe] verbindt een […] prestatie te leveren in het geval
zich een onzekere gebeurtenis voordoet” (art. 5, 14° W.Verz.)
VERZEKERING = KANSCONTRACT (ART. 5.8 BW)
"Een contract is vergeldend wanneer, bij zijn totstandkoming, de wederkerige prestaties als gelijkwaardig
worden beschouwd.”
- De meeste zijn vergeldende contracten
o Bv. koop-verkoop van schoenen – gelijkwaardige prestatie van bij het begin
“Een contract is een kanscontract wanneer de gelijkwaardigheid van de wederkerige prestaties waartoe de
partijen zich verbonden hebben, onzeker is doordat het bestaan of de omvang van één van de prestaties
afhangt van een onzekere gebeurtenis. Het veronderstelt het bestaan van een kans op winst of een risico op
verlies.”
- Kans op winst of risico op verlies bij beide kanten
1
, - Als verzekeringsnemer betaal je een premie = zekere uitgave aan het begin
- Soort van onzekerheid: langs beide kanten incentives/ prikkels voor speculatie
o Onzekerheid wordt omgezet in zekerheid, gaan misleiden (niet per se opzettelijk) zodat er
onzorgvuldig gedrag ontstaat => meer kans op winst
o Tegenstrijdige impulsen gaan kanaliseren, scherpe kanten eraf rijden om zo ervoor te zorgen
dat de verzekering als sociaal fenomeen zijn functies kan blijven vervullen
- Levensverzekeringen (zie later)
OMGEKEERDE PRODUCTIECYCLUS
Normaal gezien in een productieproces (bv. koekjesfabriek) moet producent eerst allemaal kosten maken
(personeel, fabriek,…) vooraleer de producten effectief aan de man worden gebracht. Als de
marktomstandigheden gunstig zijn kan hij de producten gaan verkopen en eventueel winst gaan maken = eerst
kosten maken voor productie product of dienst en daarna geld ontvangen bij verzekeringen is het
omgekeerd: hij ontvangt voorafgaand een premie, maar kan dat er nooit iets tegenover staat. Zij kunnen hun
kosten dus financieren met de premies zonder dat er soms iets tegenover staat. Goeie bonusstructuur, uitkeren
aan aandeelhouders… maar als verzekerden dan effectief dekking willen is het geld misschien op =>
mogelijkheid tot misbruik dus nood aan regulering evenwicht
- Verzekeringnemers betalen vandaag premies in ruil voor toekomstige, onzekere prestaties vanwege
de verzekeraar
- Verzekeraars kunnen hun activiteiten financieren a.d.h.v. premiebetalingen
o Geld kan dus weg zijn als het nodig is om de schades te dekken (of bv. jaren later 20/30 jaar
voor uitkeren levensverzekering)
- Maar:
o Verzekeringnemers =/= aandeelhouders
Bv. investeren in onderneming is ook onzeker, maar als aandeelhouder kan je wel
gaan wegen op het beleid (indien voldoende percentage) verzekeringsnemers zijn
geen aandeelhouders
o Verzekeringnemers =/= schuldeisers
Bv. architect maakt plannen voor uw huis, je betaalt voorschot maar die moet
daarna wel gaan werken voor u. indien de schuldenaar dit niet doet dan kan je naar
de rechter gaan om dit af te dwingen.
Bv. bepaalde financieringssituatie, je geeft geld aan iets en je moet geld terugzien. In
slechtste geval kan je ervoor zorgen dat het bedrijf failliet gaat => einde bij
faillissement en alles wat er is wordt verdeeld
Verzekeringsnemer heeft geen enkele schuldvordering ten aanzien van de
verzekeraar zolang het risico zich niet heeft voorgedaan (bv. brand)
- Nood aan regulering van dit evenwicht
o Zorgen dat verzekeraars goed omgaan met de premies
DE KEUZE OM TE VERZEKEREN: VERZEKERING ALS TECHNIEK VAN RISICOMANAGEMENT
UITGANGSPUNT: WE LOPEN ALLEMAAL RISICO’S
Risico = onzekere negatieve uitkomst in de toekomst (ziekte, horecapandemie, geen inkomsten…) = zeer
algemeen omschreven
- In wetgeving is terminologie niet zo precies
2
, - Soms verwijst risico naar voorwerp van bescherming bv. het huis is verzekerd tegen brand, huis is dan
risico
o Zie bijv. art. 121, § 2 W.Verz. j° art. 5 KB uitv. WLVO 1992
- Voorbeelden:
o Persoon: ziekte, letsel na ongeval, arbeidsongeschiktheid, geen inkomen
o Zaak: schade na brand, ongeval, overstroming fabriek, gsm kwijt, auto gestolen
o Vermogen: aansprakelijkheid voor verkeersongeval, beroepsfout, reddingskosten,
productaansprakelijkheid, vervuiling van naburig erf, omzetverlies na brand,
aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door kinderen, kosten advocaat
HOE RISICO MANAGEN?
- (1) Activiteit niet uitvoeren: risico’s kunnen zodanig groot zijn dat je het niet aandurft, is vragen om
problemen
o Bv. geen kinderen krijgen, niet fietsen op openbare weg, niet bouwen in
overstromingsgebied, product niet op de markt brengen, geen arts worden…
- (2) Activiteitenniveau terugschroeven tot niveau waar baten hoger zijn dan kosten
o Bv. enkel fietsen als het echt moet, enkel chalet aan waterkant bouwen als je hem duur kan
verhuren, verwachte kost (product)aansprakelijkheid incalculeren in prijszetting (hogere prijs
=> verminderde vraag naar product/ dienst)
- (3) Preventiemaatregelen
o Bv. helm dragen, automatische remsystemen, brandmelders, hygiëne in voedselfabrieken,
processen optimaliseren om fouten te vermijden,…
- (4)Met een vennootschap werken
o Zorgen dat je het zelf niet doet, maar zorgen dat een vennootschap dit doet (aparte
rechtspersoon met eigen vermogen en juridisch gezien ben je zelf dan enkel aandeelhouder)
Is nu minder relevant door afschaffing quasi-immuniteit
- (5) contractuele beheersing van aansprakelijkheidsrisico
o Exoneratiebedingen
Bv. 1 ton aardappelen aankopen van broer, als ze niet dienen voor beoogde doel dan
is de boer enkel aansprakelijk tot bedrag X = plafond van uw aansprakelijkheid
restricties: niet voor fouten die lichamelijk letsel veroorzaken
Voor bovenliggende : aansprakelijkheidsverzekering
o Vrijwaringsbedingen
Bv. je hebt een rijhuis die moet worden gerenoveerd, zelfs als niemand fout heeft
begaan en er komen scheuren in muur van uw buur => je bent als eigenaar
aansprakelijk op basis van burenhinder, aannemer kan eigenaar vrijwaren en instaan
voor de schade veroorzaakt hierdoor
Bv. koop-verkoop, gsm die u hebt gekocht gaat binnen 2 jaar kapot, dan geven we u
een nieuwe = vrijwaring, waarom is dit geen verzekering?
Verschil tussen vrijwaringsbeding en verzekering? Cf. mededeling FSMA
(2015/13 dd. 28/08/2015)
o Vrijwaringsbeding is deel van risicoverdeling binnen bepaalde
economische activiteit (bv. bouwen huis in straat, aannemer maakt
hier deel van uit en neemt risico op zich)
verzekeringsovereenkomst: verzekeraar staat er volledig buiten, is
niet betrokken bij bv. bouwproject
o Vrijwaringsbeding hangt aan bv. de koop = bijkomstigheid, koop =
activiteit waarbinnen de risico’s worden verdeel
verzekeringsovereenkomst: verzekeraar staat daar los van
3
, o Waarom houdt de FSMA zich hiermee bezig? FSMA moet weten
wat verzekeringsovereenkomst is om te weten wat ze moeten
controleren (1) (ze houden hier toezicht op + gedragsplichten) =
toezicht op distributie verzekeringsovereenkomsten +
bevoegdheid FSMA, hoe ver mogen ze gaan (2)
Verzekeraar volgens de wetgeving = iedereen die
verzekeringsovereenkomsten afsluit (zelfs indien geen professionele
verzekeraar)
Bv. je bent autoverhuurbedrijf en je zegt aan klanten “wij verzekeren u voor schade aan wagen” => geen
verzekering, wel exoneratiebeding (je moet niet betalen, zelfs al ben je aansprakelijk) => dus niet altijd even
duidelijk onderscheid !!
- (6) hulp van anderen
o Vrijwaring in natura, bv. als je getrouwd bent moet uw partner u verzorgen als je ziek bent
o Familie: mantelzorg, samenwonen en allebei uit werken gaan
o Vrienden: lenen auto van huisgenoot
o Aandeelhouders: kapitaalverhoging na brand fabriek
- (7) financiële buffer aanleggen
o Sparen
o Provisies aanleggen
o Beleggen in aandelen, obligaties, vastgoed,…
- (8) risicoretentie = je zorgt ervoor dat je zo georganiseerd bent zodat je het makkelijk kan betalen
o Een nieuwe smartphone kopen bij verlies oude (hier ga je meestal geen verzekering voor
aangaan)
o Cf. Artikel 10 WAM: geen verplichte WAM-verzekering voor Staat, NMBS, …
Verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen
Hele grote ondernemingen zijn in staat zichzelf te verzekeren, dus geldt niet voor de
Staat bv. => die hebben zelf genoeg geld, vertrouwen we en zijn groot genoeg (zelfs
als dit ongeval is van bv. 1 miljoen euro)
o Captive Insurance (art. 15, 21° Toezichtswet 2016): “een verzekerings-onderneming die […]
eigendom is [van een niet-verzekeringsonderneming], en die tot doel heeft uitsluitend voor de
risico's van de onderneming of de ondernemingen waartoe zij behoort of voor de risico's van
een of meer andere ondernemingen van de groep waarvan zij deel uitmaakt,
verzekeringsdekking te bieden;”
Wet regelt alles waarvoor banken bevoegd zijn
Interne verzekeringsmaatschappij, vennootschap neemt risico’s over van al haar
broers en zussen, moeders/ vaders, dochters en zonen => bundelt deze risico’s en
plaatst deze op de herverzekeringsmarkt (verzekeraar van de verzekeraar) =>
premies zijn lager om op deze manier te werk te gaan = goedkopere premies
herverzekeringsmarkt (a)
Ander voorbeeld captive insurance: de activiteiten van een bepaalde onderneming
zijn zeer specifiek, niet elke verzekeraar zal dit willen verzekeren (je wil als
verzekeraar de risico’s kunnen spreiden) => intern gaan regelen (b)
Fiscaal aspect: degene die zich laat verzekeren door de captive, kan premies die zij
betalen aftrekken als kost => captive onderneming is vaak gevestigd in landen waar
de premies die ze ontvangen niet als belastbare omzet moeten registreren (bv.
Luxemburg) => dit creëert fiscaal voordeel en cash blijft ook in de groep (c )
Nadeel: is zeer duur, moet over grote groep van ondernemingen gaan, gaat ook
gepaard met veel risico’s (a)
4
