Fiscaliteit
DEEL 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN & BEGINSELEN FISCAAL RECHT
Belang belastingen
Definitie belastingen • Geen wettelijke definitie
Eigenschappen • Uit definitie van Hof van Cassatie
belastingen • Gezag
Ø Dwingend karakter
• Belastinghebbende overheid
Ø Federale staat à rijksbelastingen
Ø Gemeenschappen & gewesten à regionale belastingen
Ø Provincies, agglomeraties & gemeenten à lokale belastingen
è Aanvullende belastingen op personenbelasting (ABPB)
è Autonome belastingen à belastingen waarbij gemeenten niet
afhankelijk zijn van overheid
• Grondgebied
Ø Alle personen, verenigingen, groeperingen onderhevig aan belastingen als
ze op grondgebied gevestigd zijn of er belangen bezitten
è Territorialiteitsbeginsel à link met territorium
¨ BronstaatheIing = in bepaalde staat enkel belast op inkomen dat
in dat land gecreëerd werd
¨ WoonstaatheIing = belast op wereldwijde inkomen in land waar
men rijksinwoner is
• Diensten van openbaar nut
Ø Doel belastingen = dekken overheidsuitgaven in het algemeen à financiële
functie
Ø Bv. openbare werken, onderwijs, administratie, defensie...
Vergelijking • Voordeel belasting à er is wel een algemeen voordeel maar niet specifiek voor
eigenschappen 1 individu of een groep van individuen
• Geleverde prestatie à ook algemeen
• Soms wel specifiek financieel doel & specifieke geleverde prestatie
Ø Lokale belasting op rendez-vous-huizen
Ø Financieel doel: rendez-vous-huizen geven overlast à politie moet
patrouilleren à kost geld
Ø Geleverde prestatie politie: meer veiligheid
•
Retributie • Billijke vergoeding voor prestatie of dienst geleverd door overheid in individueel
belang of voordeel van diegene die vrijwillig gebruik maakt van die dienst of
prestatie
• Billijk = het mag meer zijn dan de kost van de prestatie maar moet redelijk
blijven
• Vb. parkeerretributies, burgerlijk trouwen...
Retributie vergunning • Nietig verklaard à geen sprake van billijke vergoeding
kansspelen • Retributie van €2500 voor vergunning à bedrag staat niet in verhouding tot
prestaties
Verhaalbelastingen • Beoogt recuperatie van kosten gemaakt voor geleverde prestatie van overheid
• Onweerlegbaar vermoeden dat een groep belastingplichtingen voordeel haalt
uit opgelegde prestatie
• Financieel doel à specifiek à hangt samen met de kost
• Vb. wegenisbelasting, belasting voor wegenwerken (bv. fietspad aanleggen)
Ø Inwoners die wonen aan het nieuwe fietspad à verhaalbelasting betalen
1
, Sociale • Apart karakter
zekerheidsbijdragen • Dienen voor financiering voor vervangen/aanvullen arbeidsinkomen
• Hebben verplichtend karakter
Functies belastingen
Financiële functie • Financiering algemene diensten van openbaar nut
• Belastingen vormen belangrijke bron van inkomsten voor Staat
• Grootste aandelen in totale belastingopbrengsten
Ø Personenbelasting, btw & vennootschapsbelasting
• Belastingdruk België (42%) à behoort tot landen met hoogste druk
Ø Belastingen verlagen à kan enkel als er ruimte is à er zijn ook andere
financiële factoren die meespelen (schuldgraad, begrotingstekort...) à in
België niet goed
Herverdelende/sociale • Verschuiven van hogere naar lagere inkomens
functie Ø Vb. progressieve belastingschalen (25%, 40%, 45%, 50%)
• Principe van draagkracht = ability-to-pay principle of taxation
Ø Meer begoeden betalen meer belastingen dan minder begoeden
• Gini-coëIiciënt = maatstaf voor loonongelijkheid
Ø Halveert als rekening houden met belastingen & sociale zekerheid transfers
Ø Hoe lager coëIiciënt à hoe minder ongelijkheid
Economische/ • Instrument van economisch beleid
instrumentele functie Ø Consumptie à bv. stijgende accijnzen op alcohol, sigaretten...
Ø Investeringen
è Maatregelen om bedrijven aan te moedigen meer te investeren
è Vb. investeringsaftrek waarbij bedrijven bovenop afschrijvingen
bepaald percentage van aanschaIingswaarde mogen aftrekken van
belastbare winst
Ø Tewerkstelling
è Onderzoekers in O&O (onderzoek & ontwikkeling) moeten bedrijfs-
voorheIing betalen à voorschot op personenbelasting
è Bedrijven die de onderzoekers aanstellen moeten deze voorheIing
doorgeven aan de staat à maar mogen 80% houden
è Interessant om onderzoekers aan te stellen
Ø Spaarwezen à bv. pensioensparen
• “tax shift”
Ø Belastingverschuiving
è Belastingen op arbeid verlagen & belastingen op vermogen, consumptie
& milieu-vervuiling verhogen
è Ontvangsten blijven ongeveer gelijk ⟹ budgetneutraal
Beginselen in het fiscaal recht
Algemene • Doel: rechtsbescherming van burgers & organisaties te vrijwaren
rechtsbeginselen Ø Kan je gebruiken bij betwisting van zaken
• Ongeschreven regels ter bescherming democratie à deze zijn
maatschappelijk aanvaard
Ø Vb. evenredigheidsbeginsel, rechtzekerheidsbeginsel...
Ø Kan wel bindend zijn
• Grondwettelijk verankerd
Ø Legaliteitsbeginsel, eenjarigheidsbeginsel, gelijkheidsbeginsel
Evenredigheidsbeginsel • Vereist dat bij invoeren van belastingwetten geen wanverhouding bestaat
tussen doel belasting & gevolgen ervan
Rechtzekerheidsbeginsel • Houdt in dat belastingwetten duidelijk verstaanbaar moeten zijn & voldoende
precies, dat ze niet zomaar gewijzigd kunnen worden zonder overgangsrecht &
dat ze niet zonder gegronde reden retroactief mogen werken (met
terugwerkende kracht)
2
,Legaliteitsbeginsel • Art. 170 GW
(zie slide 24) • Een belasting kan slechts ingevoerd worden door een wet (federaal), decreet/
ordonnantie (gewesten & gemeenschappen) of verordering/ belasting-
reglement (provincies & gemeenten)
• Bevoegdheid ligt exclusief bij wetgevende macht
• Wetgevende macht = bevoegd voor bepalen essentiële bestanddelen van bel-
asting à verbiedt delegatie naar uitvoerende macht (regering,
schepencollege)
• Minder wezenlijke bestanddelen à mogen wel door uitvoerende macht
bepaald worden voor zover machtiging nauwkeurig bepaald is & betrekking
heeft op uitvoering maatregelen
• Wet vereist strikte interpretatie (bv. omschrijving wilde dieren onduidelijk)
• Uitzonderingen: in kader van algemeen belang wel mogelijk delegatie naar
uitvoerende macht
Ø Bv. tijdens coronacrisis
Eenjarigheidsbeginsel • Fiscaal eenjarigheidsbeginsel: Art. 171 GW
Ø Wetgevende macht dient bevoegdheid van uitvoerende macht om
belastingen toe te passen jaarlijks te bevestigen à belasting blijft dus
telkens jaar verder bestaan (materialiteitsprincipe)
Ø Verder bestaan van belastingregels voor 1 jaar wordt samen met begroting
goedgekeurd via begrotingswet of specifieke financieringswet
Ø Op lokaal niveau niet van toepassing à lokale belastingen kunnen voor
meerdere jaren goedgekeurd worden
• Begrotingstechnisch eenjarigheidsbeginsel: Art. 174 GW
Ø Wetgever heeft verplichting jaarlijks budget op te maken & goed te keuren
die alle ontvangsten & uitgaven bevat
Ø Jaarlijkse goedkeuring budget noodzakelijk opdat uitvoerende macht
ontstane belastingschulden zou kunnen innen
Gelijkheidsbeginsel • Art. 10, 11, 172 GW
(zie slide 30) • 3 artikelen beschouwen als 1 geheel ⟹ ganse belasting moet voldoen aan de
regels van gelijkheid
• Art. 172 apart bekijken?
Ø Zou impliceren dat enkel onwettig toegekende vrijstellingen niet toepasbaar
zouden zijn & de rest van de belastingwet in voege blijft
Ø Essentieel component van wet in strijd met gelijkheid à volledige wet nietig
verklaard
• Beoogt juridische gelijkheid, geen feitelijke gelijkheid
Ø Feitelijke = met alle mogelijke omstandigheden rekening houden ⟹ alles
moet gelijk zijn
Ø Juridisch = belastingplichtingen die zich in eenzelfde toestand bevinden
moeten op zelfde manier belast worden
è Ongelijkheden moeten kennelijk & rederlijkerwijze verantwoord zijn in
licht van aard & doel belasting
Toetsing • Adhv criteria ingestelde ongelijkheid
gelijkheidsbeginsel • Objectief à niet gebaseerd op gevoelens of vooroordelen
• Kennelijk & rederlijkerwijze relevant
Ø Kennelijk à wordt er motivering gegeven waarom belasting eruit ziet hoe ze
eruit ziet (verantwoording diIerentiatie)
Ø Er moet aansluiting zijn tussen doel belasting & ingestelde diIerentiatie à
er moet geen absolute overeenstemming zijn & vereenvoudigde categorieën
zijn toegestaan
Ø Verantwoording diIerentiatie moet blijken uit belastingwet
• in functie van aard & doel belasting
Ø Ingestelde diIerentiatie moet relevant zijn
3
, Non- • Art. 1.2 BW
retroactiviteitsbeginsel • Garandeert juridische zekerheid in die zin dat recht voorzienbaar is zodat
rechtzoekende in redelijke mate gevolgen bepaalde handelingen kan
inschatten op tijdstip dat handeling zich voordoet
• Geen feiten belasten voordat wet in werking gesteld is
• Niet absoluut à uitzonderingen mogelijk (retroactieve wet)
Ø Mogelijk als terugwerkende bepaling onontbeerlijk is voor verwezelijking
doelstelling van algemeen belang
Ø Vb. ABPB
• 2 zaken essentieel om draagwijdte beginsel te kennen
Ø Tijdstip inwerkingtreding belastingnorm (BN)
è Publicatie is constitutief element zonder hetwelk norm niet in werking
kan treden
Ø Tijdstip voltrekking belastbaar feit (BF)
è Onmiddelijke voltrekking BF
¨ Belastingen kunnen pas geheven worden op korstondige feiten &
handelingen nadat belastingsnorm al in werking getreden is
¨ Vb. btw
è Voltrekking BF na referentieperiode (= resultaatbelastingen)
¨ Belastbaar feit doet zich voor op moment dat referentieperiode of
belastbare tijdperk wordt afgesloten
¨ Men kan wijzigingen aan belastingnorm brengen zonder beginsel te
schenden op voorwaarde dat de wijziging plaatsvonden voor
afsluiten referentieperiode
¨ Vb. inkomstenbelasting
¨ Als het gaat om BF met duurzaam karakter ipv kortstondig BF à
belasting kan retroactieve werking hebben (bv. aanpalende
eigenaar wegenwerken)
Belastingontwijking • Brepolsdoctrine (Art. 170 GW)
Ø “recht van minst belaste weg”
è Je mag wet niet overtreden -> letter wet volgen
è Geen simulatie/veinzing à belastingplichtigen aanvaarden alle
gevolgen van gesloten overeenkomst
• Keuzevrijheid à vindt oorsprong in fiscaal legaliteitsprincipe & vrijheid van
overeenkomst
Belastingontduiking • Inbreuk fiscale wet
• Hier wel sprake van veinzing/simulatie (bv. zwart geld creëren...)
Algemene anti-misbruik- • Art. 344 WIB (wetboek van inkomstenbelastingen)
bepaling (WIB) • Om belastingontwijking tegen te gaan à laatste redmiddel bij extremere
gevallen belastingontwijking
• Fiscaal misbruik
Ø Objectief element à materieel
è Belastingplichtige stelt rechtshandeling strijdig met doelstellingen van
wetbepaling
è Bv. juridische vormkeuze nemen om zich buiten toepassingsgebied van
belastingvermeerderende bepaling te stellen
Ø Subjectief element à intentioneel
è Belastingplichtige streeft doelbewust een belastingvoordeel na
• Fiscus moet objectief & subjectief element van fiscaal misbruik aantonen
Ø Aangetoond? à belastingplichtige kan aantonen dat andere motieven dan
ontwijken belastingen rechtshandelingen verantwoorden
Ø Belastingplichtige geen tegenbewijs? à belastingheIing alsof er geen
misbruik plaatsgevonden heeft
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mauddepermentier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.