Deze samenvatting is gebaseerd op de leerstof voor het vak Rechtspsychologie uit de minor Forensische Criminologie. Het behandelt per week de beschreven hoofdstukken. Elk hoofdstuk is uiteindelijk in de samenvatting verwerkt.
Rechtspsychologie samenvatting
Week 1
Hoofdstuk 1 – over de rechtspsychologie
Rechtspsychologie = alle facetten van menselijk gedrag binnen de forensische
context
Verschil rechtspsychologie en rechtswetenschap
Rechtswetenschap kijkt naar de regels van het normatieve rechtssysteem
Rechtspsychologie is descriptief en kijkt naar hoe mensen zich daadwerkelijk
gedragen
Verschil rechtspsychologie en forensische psychologie
Forensische psychologie richt zich op stoornissen, toerekeningsvatbaarheid
en recidiverisico
Rechtspsychologie richt zich op algemeen menselijke functies als waarnemen,
herinneren en beslissen experimentele benadering
Geschiedenis
William Stern grondlegger rechtspsychologie
o Wirklichkeitsversuche = ruzies die door onderzoekers in de collegezaal
werden geënsceneerd en waarbij studenten als getuigen fungeerde
o Getuigenverklaringen zijn niet altijd even betrouwbaar
In NL (1909) Jan Simon van der Aa voerde dit voor het eerst in NL uit
1977: ‘Een theorie over rechterlijke beslissingen’ rode draad rechtspsychologie
Schiedammerpark moord leidde tot meer aandacht aan tunnelvisie
Deelgebieden van deskundigheid in strafzaken (NRGD)
1) Validiteit van verklaringen (vaak)
Betrouwbaarheid = mate waarin steeds hetzelfde resultaat wordt
verkregen (interne consistentie)
Validiteit = de mate waarin de verklaring overeenkomt met wat er is
gebeurd
2) Leugendetectie (vrijwel nooit)
3) Bewijs en bewijsvergaring
Recente ontwikkelingen
Rechtspsychologen worden door juristen als overbodig of als hinder ervaren 3
redenen:
1) De toon van rechtspsychologen heeft in sommige publicaties niet bepaald
bijgedragen aan een constructieve discussie tussen juristen en
rechtspsychologen (RP geven ook veel kritiek op juristen)
, 2) Juristen lijken niet altijd even goed te begrijpen hoe rechtspsychologen hun
analyse uitvoeren namelijk obv wetenschappelijke onderzoeken en
experimenten
3) Broze balans tussen het uitvoeren van een goede analyse en het risico om op
de stoel van de rechter te gaan zitten
a. Soms is het voor de analyse nodig om de manier waarop bewijs is
gepresenteerd te beoordelen, zelfs als dat bewijs an sich niet valt onder
de deskundigheid van de rechtspsycholoog
Aanbevelingen om het gat tussen juristen en rechtspsychologen te dichten
1) Een kritische ondervraging van deskundigen
2) Rechtspsychologen moeten hun analyse zo transparant en expliciet mogelijk
houden, zodat de rechter kan zien waarop de conclusies zich baseren
3) Juristen en rechtspsychologen moeten zich vaker verplaatsen in de positie
van de ander
Hoofdstuk 2 – klassieke experimenten in de rechtspsychologie
Kenmerken zuiver experimenteel ontwerp
Voormeting en nameting
Experimentele en controlegroep
Manipulatie (interventie) bij experimentele groep
Proefpersonen at random toegewezen
Interne validiteit is hoog
Externe validiteit (generaliseerbaarheid) is laag
Bij quasi-experimenten worden proefpersonen niet at random toegewezen
Klassieke experimenten
Het experiment van Loftus met botsende auto’s
Drietal experimenten door Elizabeth Loftus in Eyewitness Testimony
Experiment 1: studenten kregen een kort filmpje te zien van een aanrijding
tussen twee auto’s
o Vervolgens werd de vraag gesteld hoe hard de auto’s reden
2 condities: contacted vs smashed
o Conclusie: de vorm van een vraag kan het antwoord van getuigen
beïnvloeden
Experiment 2: een week later werd de vraag gesteld of ze gebroken glas
hadden gezien in het filmpje
o Proefpersonen die de vraag met ‘smashed’ hadden, beweerde vaker
dat zij glas hadden gezien, terwijl dit niet zo was
o Conclusie: een suggestieve vraag kan de originele herinnering
vervormen
Experiment 3: proefpersonen kregen een foto’s te zien van een ongeval
tussen een rode auto en een persoon
, o De helft kreeg foto’s te zien met een voorrangsbord, de andere helft
een stopbord
o De vraag: kwam er een andere auto voorbij toen de rode auto voor het
stop/voorrangsbord stond?
Een deel kreeg een misleidende vraag (andere foto dan de
vraag) slechts de helft kon juist antwoord geven
Veranderingsblindheid: de deurstudie
Experiment door Daniel Simons en Daniel Levins waarbij een persoon een
voorbijganger vroeg om de weg zij werden gestoord door een tweetal
mannen die een deur droeg ondertussen verwisselde de personen zonder
dat de voorbijganger dit doorhad (veranderingsblindheid)
Dit onderzoek werd later gereconstrueerd bij een balie waar studenten zich
konden aanmelden voor deelname aan een onderzoek tijdens het pakken
van de formulieren wisselde de man bij de balie 3 kwart had dit niet door
Dit kan ook optreden bij ooggetuigen van een delict
o Graham Davies en Sarah Hine deden hetzelfde experiment bij een
filmpje over inbraak, waarbij de inbreker halverwege van identiteit
wisselde
Veranderingsblindheid komt vooral voor als mensen informatie op een
oppervlakkige wijze encoderen
Inattentional blindness = we kunnen dingen die zich voor onze neus afspelen
in zijn geheel over het hoofd zien
Valse bekentenissen: het Alt-toets-experiment van Kassin en Kiechel
Onderzoeken in welke mate mensen iets bekennen dat zij niet hebben gedaan
ten gevolge van de confrontatie met vals bewijs en in welke mate zij deze
bekentenis internaliseren (zelf gaan geloven)
Proefpersonen en confederates (medewerkers aan het onderzoek) werden in
koppels van twee gevraagd om letters voor te lezen en snel te typen. Wanneer
er op de Alt-toets werd geklikt zou het systeem crashen. Bij de beurt van de
proefpersonen crashte het systeem. Bij de helft meldde de confederate dat hij
had gezien dat er op de Alt-toets werd gedrukt.
o Bijna 70% bekende via een schriftelijke ondertekening
o 28% geloofde het daadwerkelijk zelf en 9% wist alle details te verzinnen
o Het effect van vals bewijs (door de confederate) was heel sterk
Conclusie: het confronteren van vals belastend ooggetuigenbewijs kan leiden
tot enorme toename in valse bekentenissen
Kritiek: niet generaliseerbaar (bekennen alt-toets is anders dan misdrijf)
Commissies in het geheugen: crashing memories en het probleem van source
monitoring
Door Hans Crombag, Willem Albert Wagenaar en Peter van Koppen
Aan proefpersonen werd gevraagd of zij niet-bestaande beelden hadden
gezien van een belangrijke gebeurtenis: een vliegtuigcrash + hoelang het
duurde voordat het vuur begon
, Meer dan de helft van de mensen rapporteert dat zij de niet-bestaande
beelden hebben waargenomen (zelfs met details)
Dit kan komen door:
o Inferentie van kennis (algemeen beeld verkregen uit bijv films)
o Source monitoring error = er wordt een foutieve afweging gemaakt als
wordt beslist of de beelden zijn gebaseerd op fantasie of op
waarneming
Simpele pseudoherinneringen: het Deese-Roediger-McDermott-paradigma
(DRM)
Het DRM-paradigma: het aanleren door proefpersonen van een lijst van
woorden. Deze woorden zijn sterk geassocieerd met het zogenoemde critical
lure (lokwoord), dat niet in de lijst staat. Als je mensen later vraagt welke
woorden ze zich kunnen herinneren, noemen ze vaak het lokwoord
Het vermelden van het lokwoord is een pseudoherinnering
2 verklaringen
o Activation/monitoring-theorie door de sterke associatie is het
lokwoord geactiveerd, vervolgens vindt sourde monitoring error plaats
o Fuzzy-trace theorie van alle ervaringen blijven twee
geheugensporen achter: het letterlijke spoor (verbatim-herinnering) en
een algemeen geheugenspoor (de gist)
Algemene sporen blijven staan, letterlijke sporen verdwijnen
Compliance: het experiment van Asch naar groepsconformiteit bij het schatten
van lijnlengtes
Compliance (groepsconformiteit) = mensen zijn geneigd zich aan een
meerderheidsstandpunt aan te passen, zelfs als het glashelder is dat dat
standpunt onjuist is (contrary to the fact)
Asch liet 1 proefpersoon met meerdere confederates een lijnlengte schatten
de confederates gaven in de experimentele conditie unaniem het verkeerde
antwoord in een derde van de gevallen conformeerde de proefpersoon
Veel individuele verschillen: invloed van groepsdruk en individuele
geneigdheid tot compliance meetbaar met de Gudjonsson Compliance
Scale
Relevant in zaken met tunnelvisie
Gehoorzaamheid: het Milgram-experiment met elektrische schokken
Proefpersoon dient schokken toe aan een leerling (confederate) bij een foutief
antwoord. Wanneer de proefpersoon wilde stoppen werd hij aangemoedigd
door de experimentator. 65% ging door tot het einde
Twee verklaringen
o Conformisme
o Het wegvallen van de verantwoordelijkheid
Effect van dossierkennis vooraf op het bewijsoordeel van rechters: het
onderzoek van Schünemann
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper demibakker56. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,94. Je zit daarna nergens aan vast.
