Concepten anthropology - Pagina 1 van 7
CONCEPTEN Uitleg
Samenleving - Grammar of society: elke SL heeft eigen regels en bepaalt wat eervol of goed is
1. Durkheim: sociale feiten en collectief BWZ sociale orde bepalen (welke normen en
waarden deelt men) → bv hard werken= goed, niet werken= lui, ook religie is een
voobeeld van riteule die in het collectieve BWZ ziten en sociale orde handhaven bv
naar de mis gaan geeft sociale cohesie en bv scheiden is iets waar taboe op ligt
2. Foucault: hoe bepalen discoursen en machtsstructuren wat normaal en afwijkend is
(bv discours over homoseksualiteit met verbod op door overheid)
3. Giddens: structuration theory: sociale structuren en menselijke acties gaan elkaar
wederzijds beïnvloeden: bv vroeger waren er duidelijke genderrollen binnen een
traditioneel huwelijk waarbij man ging werken en vrouw ging thuis voor kinderen
zorgen en huishouden, nu is dat door individuele acties (bv empancipatie) verandert:
kunnen vrouwen gaan werken, kan man ook zorgtaken opnemen,…
4. Honor-Shame theory: door Julian Pitt-Rivers en Pierre Bourdieu: schaamte en eer
gaan de samenleving gaan reguleren (grammar/society) om zich aan sociale normen
te houden en orde te handhaven bv in Oost-Aziatische SL: belangrijk om eer te
behouden (beleefdheid, respect voor hiërarchie, vermijden van confrontaties) en de
angst om te falen in sociale verwachtingen (bv geen goed diploma, slechte job) zorgt
voor schaamte kan leiden tot sociale isolatie, zelfmoord; of in Arabische SL waarbij
eer samenhangt met kuisheid van de vrouw als zij overspel pleegt ontstaat schaamte
omdat ze de normen van kuisheid heeft overtreden en sociaal wordt uitgesloten,
eerwraak, geweld om de eer van de familie terug te herstellen.
5. Respectability: wat is gepast en eerbaar binnen een SL.
▪ Foucault respect wordt verkregen doordat het individu zichzelf disciplineert
om maatschappelijke normen te volgen (bv door je als man niet vrouwelijk te
uiten),
▪ Beverly Skeggs: arbeidersvrouwen proberen zich te schikken naar gedrag,
uiterlijk en levensstijl van de middenklasse om zo betere sociale mobiliteit en
erkenning te verkrijgen.
▪ in VSA respectability door monogamie en gelijkheid in relatie; Japan door
traditionele genderrollen en discreet affectie te uiten in publiek
▪ Liza Wynn/Lila Abu-Lughod: moslimvrouwen die zich specifiek gaan kleden
om respect te krijgen, danseres in Caïro die ambivalente rol heeft -> dookt
soms ok aan betaalde seks terwijl dat niet strookt met respectabele
verwachtingen van de dominante cultuur
- Kolonialisme: dringen westerse normen en waarden op (bv hoe een relatie er moet uitzien
→ schept utopie, die daarom niet klopt met sociale en culturele verschillen van bv in Afrika =
reflexiviteit is nodig: wat is mijn aandeel hoe ik communicatie open om
misverstanden/interluctors and difficulties to adjust; te vermijden); bv zij hebben de utopie
om het patriarchaat op te dringen en bv polygamie/gearrangeerde huwelijken te veroordelen
(outsiders perspectief: etic)
- Confucinaisme: Conficus (Chinese filosoof) die collectieve/gemeenschapswaarden voorop
stelt (utopie) zoals bv respect voor ouderen, bescheidenheid, traditionele genderrollen ➔ dit
kan voor problemen zorgen als de samenleving oiv neoliberalisme de economie verandert (bv
in Ho Chi Minh; artikel van Allen Tran) EN de manier hoe mensen er relaties aangaan: men
ging van liefde laten bepalen door ouders, gemeenschap naar autonoom liefde kiezen; wat
maakt dat men meer moet nadenken/reflecteren over wat ze willen, maar ook angst geeft
omdat het onzekerheid schept en mogelijks conflict met die collectieve/confuciaanse
samenleving . In die tussenfase (liminaliteit) kan een persoon dus tussen single en relatie
zitten of tussen collectieve structuren en neoliberalistische invloeden waarin zelfreflectie,
communicatie en mogelijkse afwijzing door structuren en partner reëel zijn!
, Concepten anthropology - Pagina 2 van 7
Samenleving - Harold Garfinkel: internaliseren van normen/waarden vanuit een cultuur of SL en dit
toepassen in het dagelijks leven stellen we niet meer in vraag, gebeurt automatisch en
lijkt spontaan
- Mahmood: het lijkt alsof vrouwen geen agency hebben in Caïro waar zij actief deelnemen
aan Islam die door mannen werd gedomineerd, maar zij hebben zelfdiscipline om dagelijks
te bidden, Koran te bestuderen, naleven van deugden (nederigheid, bescheidenheid); dus die
spiritualiteit zit niet in het beleven, maar ook agency die ze opnemen om publiek sociale
handelingen te doen die hun identiteit en morele subjectiviteit helpt vormgeven! → sluit aan
bij visie van James Laidlaw: je moet vrijheid hebben om ethiek te cultiveren en om te
reflecteren waardoor men persoonlijk en autonoom ook iets als moreel o deugdzaam kan
zien ipv enkel regels te volgen bv monniken in India kiezen ZELF voor een ascetische
levensstijl (ethiek: vrijheid, agency)
- Sociale problemen: als ze invloed hebben op SL/gemeenschap dan grijpen beleidsmakers
in bv dronken rijden (gevaarlijk, schaadt mensen en ontneemt geld uit SL),
klimaatsverandering (migratie, GHZproblemen door hittegolven, schaarste), patriarchie
(stimuleren genderongelijkheid, beperken onderwijs, GHZ,…)
- Geïnstitutionaliseerde verschillen: ongelijkheden in maatschappelijke systemen,
organisaties, regels, normen ➔ goed onderwijs alleen voor rijken, genderkloof in
arbeidsmarkt, gearrangeerde huwelijken die door immigratiediensten gezien worden als niet-
oprecht omdat ze eigen westerse waarden en normen (etic) als maatstaf nemen en argwaan
krijgen als ze weinig homogamie zien (bv verschil in SES, nationaliteit) waardoor ze eerder
geweigerd worden en zo systemische discriminatie gaan versterken!
- Staten als constructies: sociale constructie (man/made) ipv natuurlijke scheidingslijnen
(zie maar naar koloniale overheersing), niet goed te definiëren (verschillende onderdelen
zoals weten, regeringen, geen monolithische eenheid), soort geloofssysteem (Scott &
Taussing)/theologische fictie: mensen geloven in de normen en waarden die ze gaan naleven
(zoals priester hoofd), heeft rituelen en symbolen (bv Vlaamse feestdag, leeuw)
- Burgerschap: lid van een gemeenschap/staat, geeft identiteit (hoort erbij), dominante
symbolen en rituelen, maar kan ook uitsluiten ➔ civic myths (Suad Joseph): ideologieën die
een politieke gemeenschap oplegt om te bepalen wie deel uitmaakt van de politieke
gemeenschap en wie niet: american dream (alleen door hard werken kom je er; kijken niet
naar systemische ongelijkheid), secularisme (uitsluiten van hoofddoeken omdat men geen
religie in openbaar wil zien), white man’s burden (UK ging kolonialisme legitimeren om er de
barbaren te beschaven). Burgermythen zitten ook verankerd (anchoring civic myths in
practise/affect) in dagelijkse handelingen en emoties/affecten zoals bv bij nationale
feestdag de vlag van de Vlaamse leeuw uithangen.
- Shift by influence: veranderingen door externe invloeden van personen of instituties: zoals
bv economie, cultuur, politiek, sociale factoren bv door globalisering gaat economie en
politiek veranderen bv nieuwe regels of ICT, dor migratie gaan normen en waarden veranderen
bv OKAN-onderwijs inrichten, door gendergelijkheid ontstaan meer gelijke lonen of ZW met
recht op inkomen
- Meta-narratief over moderniteit volgens Lyotard: meta-narratief is dat er zogezegd een
overkoepelend verhaal is, dat men naar moderniteit kijkt als iets universeel, maar Lyotard
zegt dat dat niet klopt, we moeten oog hebben voor diversiteit, complexiteit, meerdere
verhalen (pluralistisch) bv democratie is niet zomaar goed is vaak beperkt voor bepaald
groepen (bv eerst mannen, dan vrouwen met voorwaarden, burgers), verlichting ziet men als
bloei van wetenschappelijke analyse, maar gaat ook vaak andere beschavingen neerzetten
als inferieur,…
- Wie verdient zorg en wie niet is bepaald door instituties, es en gender: bv ongehuwde
moeders in Marokko worden uitgesloten van formele zorgstructuren en sociale steun (Irene
Cappeli)
