1
SAMENVATTING ANTHROPOLOGY
HFD1: inleiding in antropologische concepten en basis
Wat is antropologie?
Antropologie is een interdisciplinaire studie van de mens in al z’n aspecten: biologisch als cultureel ➔ het
onderzoekt hoe divers de mens is en evolueert en men gebruikt verschillende methoden zoals veldwerk,
etnografie, archeologie, genetische analyse, taalkundig OZ
Wat is antropologie van liefde en intimiteit?
Het is de studie van mens, interdisciplinair OZ naar diversiteit in biologie, culturele verschillen en bestudeert:
- culturele variaties van relaties bv liefdeshuwelijken/gearrangeerde huwelijken, verschillende
relatievormen (monogamie, polygamie, polyamorie)
- Sociale constructies van liefde: hoe wordt liefde begrepen, invloed van cultuur, sociale normen, tradities,
genderrollen
- Welke rituelen en symbolen horen erbij: huwelijk, verloving, liefdesliedjes, geschenken (bruidschat)
- Seksualiteit en intimiteit: opvattingen, genderrollen, machtsdynamieken
- Netwerken: plaats van liefde in familierelaties en sociale netwerken
Welke 9 thema’s behandelt deze cursus? Vul nadien aan met kernwoorden!
1. Flirten
2. Wantrouwen
3. Liefdeshuwelijk VS gearrangeerd huwelijk
4. Liefdesethiek en romantische utopie
5. Geïnstitionaliseerde verschillen
6. Toerisme en exotisme
7. Naming
8. Rouw
9. Mediated love
Hoe werd liefde bestudeerd vroeger en later?
- Voor 1980: onderdeel van sociale antropologie: focus op verwantschap(erfenis), rituelen, bruidsschat
- Midden 1980: zag men subjectiviteit in liefde/relaties => universele categorie/Europese constructie?
Discoursen over liefde en seksualiteit? Ook sanguïsme (overerven van mama), groep=>individu
- Jaren ’90: globalisering en transnationalisme: liefde en relaties bestuderen in mondiale context: hoe
culturele overdracht plaatsvond en ideeën zich verspreiden over verschillende culturen bv via
massamedia zoals liedjes films, maar ook vragen stellen over invloed van externe zaken en hoe het werd
opgenomen.
Waarom past antropologie binnen kwalitatief OZ?
Antropologie is een interdisciplinair onderzoeksveld (evolutie/veranderingen/diversiteit in cultuur, biologie) en
deze discipline probeert gedrag, ervaringen, cultuur te begrijpen ➔ het begrijpt dat een culturele context, sociale
structuur door menselijke ervaringen worden vormgegeven. Dit onderzoeken kan met verschillende
onderzoeksmethoden:
- Etnografisch OZ: onderdompelen in leven van mensen en bestuderen: subtiliteiten/nuances OZ
- Participant observaties: actief als OZ deelnemen aan het leven: info niet v ia standaard/kwant OZ
- Emic perspectief: begrijpen van ervaringen, logica, betekenissen in een cultuur (via interviews)
- Narratieve analyse: OZ van verhalen, legendes, mythen om info over patronen, thema’s
- Kwalitatieve interviews: info verzamelen over betekenis van ervaringen
Wat bedoelt men dat men in antropologie eigen onderzoeksvragen en -concepten kan vormen?
- Concept: je ziet een prayers mark: houdt dit teken met een cultuur/relatie?
- OZ-vraag: wie is de “Egyptian familie?”
, 2
Kan je uitleggen hoe het komt dat liefde vaak nog een taboe is?
- Culturele normen en waarden: wat is sociaal acceptabel ➔ afh religie, genderrollen (bv mannen spreken
daar vaak over in koffieshops, overtuigingen cultuur die schaamte/moraliteit inhoudt)
- Macht: onderdrukking kan bv praten over eigen verlangens/behoeften beïnvloeden
Welke 3 items kan je aanhalen die te maken hebben met macht en Foucault?
Michel Foucault= Franse filosoof die veel geschreven heeft over hoe macht werkt in sociale structuren, complex
is door zowel individuen als instituties:
- Biopolitiek: macht wil niet alleen individuen beheersen, beheerst ook collectief: disciplinair macht bv
instituten zoals gevangenis, school, ziekenhuis, militairen kunnen individuen onderwerpen aan hun
normen en regels door fysieke dwang, maar ook internalisatie en vormen van subjectieve identiteiten(=
een persoon vormt zijn identiteit door inwerking van sociale normen en waarden die invloed uitoefenen
op een persoon -> bv carrièremaker is een succesvol persoon omdat SL waarde hecht aan materie en
gaat zichzelf ook zo zien als een waardevol persoon wov materiele waarde)
- Discours: hoe kennis wordt verspreid en gereproduceerd in een cultuur: de manier van kennis
verspreiden en reproduceren zorgt ervoor dat je met kennis ook macht uitoefenend => SL die huidskleur
minderwaardig aanziet kan bv via media, onderwijs, politiek stereotypen ophangen dat ze lui zijn, niet
werken, in onderwijs bv eenzijdig afschilderen enz. Zo wordt die inferioriteit van zwarte mensen bv niet
alleen gediscrimineerd, gemarginaliseerd, maar ook geïnternaliseerd!
Hoe kan je liefde definiëren?
- Vladimir Yanko: liefde omvat exclusieve relaties die situatie gebonden zijn
- Een duidelijke definitie helpt om te vgl, co-construeren: hoe ga je liefde/intimiteit begrijpen, welke
uitdagingen zijn er (bv Yanko Vladimir: exclusieve relaties: gesitueerde kennis, specifieke definitie,
uitsluiting staat niet centraal)
Overzicht liefde bestuderen:
Algemeen Antropologie
1) Bestudeert liefde in verschillende vormen 1) Voor 1980
2) We krijgen er allemaal mee te maken 2) Midden 1980
3) Intellectuele nieuwsgierigheid 3) Vanaf 1990
Geef 3 redenen waarom liefde algemeen en specifiek in antropologie te bestuderen:
Liefde algemeen bestuderen Liefde in antropologie bestuderen
1. BESTUURT LIEFDE IN VERSCHILLENDE VORMEN Voor 1980:
1) Subjectiviteit/positionaliteit: waarneming onderdeel van sociale antropologie: focus
= subjectieve beleving/positie waaruit 1 persoon de op instituties, verwantschap(erfenis),
samenleving/wereld ervaart: gevorm door ervaringen, sociale rituelen, bruidsschat
en culturele achtergrond, opvoeding, interacties met anderen
➔ is niet objectief, maar subjectief, persoonlijk=> bv persoon Midden 1980:
A en B kijken elk naar hetzelfde schilderij voor A is het mooi zag men subjectiviteit in liefde/relaties =>
werk en B ziet het als een belachelijk stuk => ervaringen zijn universele categorie/Europese constructie?
uniek en persoonlijk Discoursen over liefde en seksualiteit? Ook
sanguïsme (overerven van mama),
2) Subjectivering(Foucault): externe vorming identiteit groep=>individu
Mensen gaan hun identiteit ook laten mee vormen door macht,
normen, waarden => dus niet alleen interne vorming, maar ook
externe vorming door bv idee dat een man succesvol is bij goeie Jaren ’90:
job globalisering en transnationalisme: liefde en
relaties bestuderen in mondiale context: hoe
3) Altijd met anderen verbonden (D&G: individu->devidu) culturele overdracht plaatsvond en ideeën
We zijn geen afgesloten en autonoom persoon, maar fluïde, we zich verspreiden over verschillende culturen
versmelten met verschillende krachten, invloeden door bv via massamedia zoals liedjes films, maar
buitenwereld, dat maakt dat een identiteit nooit vastligt, maar
, 3
continu in beweging is en niet te definiëren is=> bv foto’s posten ook vragen stellen over invloed van externe
lijkt individuele actie, maar is ingebed in een sociale context en zaken en hoe het werd opgenomen.
beïnvloed door reacties van anderen: men wil likes,
zelfvertrouwen bevestigd worden
2. WE KRIJGEN ER ALLEMAAL MEE TE MAKEN Liefde uit antropologie kent 3
- Iedereen heeft familie, verliefdheid,… benaderingen
- Triggers voor academisch OZ 1. Universele benadering: Jankowiak
- Eigen onderwerpen bestuderen, eigen interesse Liefde is overal, universeel kenmerk
Vrij brede definitie: alles waarvan je hart
3. INTELLECTUELE NIEUWSGIERIGHEID snelle kopt (vnl fysiologie, lgt niet uit hoe
- niet alleen vertrouwen op OZ, maar ook in verschillende interpreteren)
fenomenen bv gebedsteken: nieuwsgierig , beertje met Negeert complexiteiten: meer dan binair
Valentijn, anekdote kan leiden tot dieper OZ fan sociale M/V!
fenomenen of theoretische kaders
Jean-Claude Goldman: indeling van huishoudelijke taken: als 2. Classificatie SL: Lindholm
je dieper navraagt blijkt dat de man totaal niet weet hoe de was Functie liefde: sociale structuren: huwen
te doen SL als iets statisch, hiërarchisch (huwelijk
geen vrijheid meer)
3. Mobilisatie discoursen: Cole, Thomas
Hirsch-Wardlow
Denkt na over hoe liefde ervaren, begrepen
wordt, hoe kennis en reproductie ontstaat
van liefde: complex
Categorie=
Indeling in bepaalde groepen: bv volgens klasse, geloof, … Dit kan mensen helpen plekje geven in diveristeit, maar
ook reduceren/vereenvoudigen
Waarom is flirten subversief?
- Flirten kan normen/waarden bevestigen of te verwachten gedrag uitlokken: speels/seksueel
- Flirten kan ook gebruikt worden om macht uit te dagen: flirten met iemand buiten je religie/stand als
protest tegen opgelegde regels vanuit familie, geloof,…
Hoe kan flirten ook invloed hebben op instituties? Luc Boltanksi!
Instituties ziet men als stabiele praktijken die zowel formeel (wetten) als informele structuren verzorgen (bv
instituties die normen/waarden vanuit religie op volk uitbrengen), daardoor lijken instituties en de
gereproduceerde normen/warden natuurlijk en tijdloos (naturalisatie), maar is dat wel zo? Bv instituties kan
formeel een huwelijk vastleggen met wetgeving enz, en informeel kunnen waarden daar ook doodringen op het
individu zoals bv genderrollen waarin vrouw huismoeder wordt en vader enige kostwinner, kijk op relaties vanuit
monogamie/polyamorie,…
Tijdens een ontmoeting/interactie ontstaan 2 benaderingen, structuralistische/interactionstische-pragm:
1. Structuralistische benadering 2. Interactionistische/pragm. benadering
Is gericht op regels en normen die vanuit structuren Komt overeen het symbolisch interactionisme door
zoals intsutties voortkomen zoals Erving Goffman & Mead: dit gaat om welke
betekenis gaan individuen geven aan sociale
Bv huwelijksceremonie: hierbij heb je een situaties, hun sociale werkelijkheid begrijpen
samenkomst met officiëlen (tekenen huwelijksakte,
verkrijgen van huwelijksvergunning), met ook Bv dagelijkse gesprekken bv begroeten van vreemd
informele aspecten bv huwelijkstraditie persoon, interpreteren van lichaamstaal
, 4
Flirten kan ook voor 5 uitdagingen zorgen zoals:
1. Test 2 gaan zich positioneren, rol in SL opnemen: testen hun aantrekkingskracht door
grapjes te maken of hard-to-get te spelen
2. Gaze Osella: groep mannen spreken vrouwen aan op straat: tonen daarmee hun
mannelijkheid via opmerkingen waarbij het tonen aan de groep dat ze opmerkingen
belangrijker wordt (instrumenteel) dan die vrouw zelf
3. Carnaval Bahktin: carnaval = omgekeerde hiërarchieën en sociale chaos toepassen op flirten als
een moment waarop sociale normen en conventies opgeschort worden tijdelijk EN
tegelijk gaat het de bestaande hiërarchieën ook bevestigen! Het toont de chaos als men
hiërarchieën afschaft.
4. Schadecontrole Met flirten kan men ook schade proberen te beperken bv flirten tss etnische gropeen
in Bosnië na oorloog (Hroadzic: power of the weak)
5. Anomie Het concept van Durkheim over anomie als gevolg van sociale desintegratie en het
verlies van sociale cohesie kan worden toegepast op situaties waarin traditionele
sociale normen en structuren worden verstoord, zoals na het einde van een
onderdrukkend regime. Flirten kan in deze context een bron van zowel vernieuwing als
angst zijn, omdat het kan leiden tot zowel sociale herstel als onzekerheid over de
toekomst.
4 strategieën die men kan inzetten bij bedreiging om hiërarchie te behouden?
1. Dwang= coercion Orde behouden door geweld/dwang, nooit effectief (bv homoseksualiteit=>blijft
bestaan, liefde die niet mag: blijft)
2. Compartimentalisatie Zaken scheiden van elkaar bv werk/privé vermijden om meer professionaliteit
behouden en controlegevoel te verhogen:
- Bourdieu: flirtgedrag enkel voor de jeugd, nadien is volwassenheid met het
volgen van regels,
- Cheikh: jongere vrouwen zeggen dat ze wel nog mogen uitgaan en als ze
ouder worden zich wel zullen settelen in traditionele rollen.
3. Formalisering Vaststellen van regels/grenzen en ruimte voor interactie
- Abu-Lughod: via poëzie gaan Bedoeïenen hun leed uiten: gaan daarmee
orde bevestigen als uitdagen
- Zweedse polkadans analyse door Kaminski: traditionele dans ts genders
waarin man leidt en vrouw kan weigeren/accepteren: flirten binnen grenzen
4. Ontkennen Men ontkent de ernst van de situatie: deflection by ridiculing it: door belachelijk te
ernst/deny seriousness maken gaan ze spanning minderen of gevolgen van flirten te vermijden bv
solidariteitsprincipe bij Osella waarbij jongens met verschillende achtergrond
samenkomen en flirten niet zo serieus nemen maar als ze ouder worden meer
respect krijgen voor hiërarchie
De relatie tss normen, interactie met speciale aandacht voor subversie van normen hoe flirtgedrag hier een
intrinsieke ambiguïteit vertoont, leg uit!
- Flirten is subversief= als het buiten normen/waarden is bv flirten buiten religieuze klasse
- Flirten is intrinsiek ambiguïteit: kan zowel in norm zijn bv flirten tot aan volw (Bourdieu), maar ook buiten
norm zijn
Leg de relatie uit tss stereotypen en verlangens:
Dit wil zeggen dat er aan stereotypen ook verlangens worden gekoppeld
- Bv verlangen als man om aan culturele normen/verwachtingen te voldoen bv man stoer
- Verlangen van het individu dat verlangt dat het erkent wordt als man en daardoor bv stoer gedrag uit =>
dit kan ook afgestraft worden bv als hun gedrag niet voldoet aan stereotype normen/waarden bv te
vrouwelijk in vgl met heersende types.
