Samenvatting
Samenvatting recht en criminologie 2024
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting van 147 pagina's voor het vak Recht en Criminologie aan de VUB (Alle lessen)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 147 pagina's
Voorbeeld 4 van de 147 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Recht en criminologie:....................................................................................4Introductie:...................................................................................................................... 5
Les 1................................................................................................................................ 7
Module 1: basisbeginselen van het straf(proces)recht..................................................7
1. strafrecht is publiek recht, geen privaat recht.......................................................7
1.1 Publiek vs Privaat............................................................................................. 7
Casussen: oefenen..............................................................................................8
1.2 Takken van het publieke strafrecht:.................................................................9
1.3 Het strafrecht moet legaal zijn.......................................................................10
1.4 Definitie misdrijf en belang legaliteit..............................................................12
1.5 de 4 belangrijke gevolgen van legaliteitsbeginsel..........................................12
1.6 Straf is lijden ter vergelding van schuld= ‘leedtoevoeging’............................15
1.7 Strafrecht is “straf” en “recht” tegelijkertijd..................................................18
Epiloog.................................................................................................................... 19
Oefeningen.............................................................................................................. 20
Begrippen................................................................................................................ 21
Les 2.............................................................................................................................. 22
2. Definitie en (constitutionele) finaliteit van het strafproces:.................................22
2.1 DUBBELE FINALITEIT STRAFPROCESRECHT...................................................23
2.2 het verloop van het strafprocesrecht.............................................................24
2.3 Schema strafprocedure..................................................................................26
2.4 Actoren........................................................................................................... 30
2.5 Oefenen (geen lesopname)............................................................................37
Begrippen............................................................................................................. 38
Les 3.............................................................................................................................. 39
Module 2: Historisch perspectief.................................................................................39
3. Historisch en strafrechtstheoretisch....................................................................40
3.1 De oudheid: Goddelijke oorsprong & gewoonte als legitimatie om te straffen
............................................................................................................................. 40
3.2 Romeinse strafrecht.......................................................................................41
3.3 vroege middeleeuwen....................................................................................42
3.4 Late middeleeuwen........................................................................................44
3.4.1 De ontwikkeling van de inquisitierechtbanken zorgt voor 4 gevolgen......46
3.4.2 Folteren en bekennen..............................................................................46
3.4.3 Openbare, ongelijke, wrede & vernederende lijfstraffen..........................47
3.4.4 De opkomst van het constitutionalisme en het parlementarisme............48
3.4.5 The Bill of Rights......................................................................................49
Les 4.............................................................................................................................. 49
4. Absolute macht versus scheiding der machten................................................49
4.1 Vorstelijk absolutisme.................................................................................49
4.2 “Wet”boeken & ordonnanties......................................................................50
4.3 “Straffen” in tijden van absolutisme............................................................50
4.4 Lettres de cachet........................................................................................50
4.5 Vanaf 16de-17de E: Natuurrecht.................................................................51
5. De Verlichting en het onstaan van de grondwet en het (constitutioneel)
klassiek strafrecht................................................................................................ 51
5.1 Joseph II (Oostenrijk) - Verlicht despotisme.................................................52
5.2 Cesare Beccaria (1764) ) - Humaniseer het strafrecht................................52
5.3 Immanuel Kant - Het recht/de grondwet regeert.........................................52
1
, 5.4 Charles de Montesquieu - Scheiding der machten.......................................52
5.5 Jean Jacques Rousseau - Sociaal contract....................................................53
5.6 John Locke - Sociaal contract.......................................................................53
5.7 Locke - A letter concerning toleration (1689)..............................................53
5.8 Ontstaan “klassiek (constitutioneel) strafrecht” (eind 18de E)....................54
5.9 Focus op de eerste grondwet......................................................................54
5.9.1 US (united states) Constitution (1787) - De eerste “moderne” grondwet.54
5.9.2 We the people.......................................................................................... 54
5.9.3 Checks & balances (onze scheiding der machten)...................................55
5.9.4 Supreme Court - (Roe v Wade, 2022).......................................................55
5.9.5 First Amendment (Bill of rights)................................................................55
5.9.6 Second amendment.................................................................................56
5.9.7 Fourth amendment...................................................................................56
5.9.8 Fifth amendment......................................................................................56
5.9.9 Sixth amendment.....................................................................................57
5.9.10 Eigth amendment...................................................................................57
5.9.11 13th amendment....................................................................................57
5.10 Slavernij en de Amerikaanse Grondwet.....................................................58
5.11 Trans-Atlantische slavenhandel (ca. 1525-1867).......................................58
5.12 Burgeroorlog en “afschaffing slavernij”.....................................................59
5.13 Ida B. Wells-Barnett (1862-1931)..............................................................59
5.14 Harriet Jacobs............................................................................................ 60
5.15 Against “full citizenship” & “constitutional criminal law”: criminalising
people............................................................................................................... 60
5.16 De grondwet lost dus niet alles op….........................................................60
Les 5.............................................................................................................................. 61
6. Van Frans revolutionair strafrecht naar de wetboeken van Keizer Napoleon, naar
het Belgische klassieke strafrecht..............................................................................61
6.1 Franse revolutie................................................................................................. 61
6.1.1 Déclaration des droits de l’homme, 1789....................................................61
6.1.2 Napoleontische codificatiegolf (Franse tijd 1794-1815)...............................62
6.1.3 Verenigd Konikrijk der Nederlanden (1815-1830)........................................62
6.1.4 Belgische grondwet 1831............................................................................63
6.1.5 Klassiek strafrecht.......................................................................................63
7. Totalitarisme: crisis van het strafrecht...................................................................65
7.1 De eerste criminologen, het “sociale vraagstuk” en het “rassenvraagstuk”.....65
7.2 Opkomst sociaal verweer..................................................................................66
7.3 Het joodse vraagstuk......................................................................................... 67
7.4 Nazi-Duitsland................................................................................................... 68
7.5 Hoe de GW & grondrechten omzeilen?..............................................................70
7.6 Totalitarisme..................................................................................................... 71
8. Reacties op de Tweede Wereldoorlog.....................................................................71
8.1 Internationalisering van het constitutionele (straf)recht....................................72
8.1.1 Interbellum – volkenbond- league of nations (LN).......................................72
8.1.2 Rechtsinstrumenten en toezicht..................................................................72
8.1.3 Handvest van de VN (1945).........................................................................73
8.1.4 Doelstellingen (art. 1, VN Handvest): Internationale vrede, veiligheid en
samenwerking...................................................................................................... 74
8.1.5 Organisatie (art. 7 en verder, VN Handvest, 1945)......................................74
8.2 Nüremberg & legaliteit......................................................................................75
8.3 Nieuw sociaal verweer.......................................................................................76
2
, Les 6.............................................................................................................................. 77
Module 3: Europees mensenrechtelijk perspectief......................................................77
9. De Europees grondwettelijke verankering van het straf(proces)recht.................77
9.1 Vijf vragen centraal........................................................................................77
9.2 Waarom en hoe is het straf(proces)recht “grondwettelijk verankerd”?..........78
9.3 Historisch perspectief grondwet.....................................................................78
9.4 Functies “GW”:............................................................................................... 78
9.5 GW: Materiële en formele “verankering”........................................................79
9.6 Terminologie.................................................................................................. 80
9.7 Grond/mensenrechten....................................................................................82
9.8 Codificeren van grondrechten?.......................................................................85
9.9 Hoe de grondwet de grondrechten formeel beschermt..................................86
9.10 Belang mensenrechten.................................................................................87
9.11 Grond/mensenrechtencodificaties: voorbeelden..........................................89
9.12 Waarom een raad van Europa en een Europees Verdrag voor de Rechten van
de Mens?.............................................................................................................. 89
9.13 Internationalisering van het (straf)recht en de grondrechten.......................90
Les 7.............................................................................................................................. 96
10. Europees menselijk perspectief............................................................................96
10.1 De Europees grondwettelijke verankering van het straf(proces)recht.............96
10.2 Rangorde in mensenrechten...........................................................................97
10.2.1 Oefenen:.................................................................................................... 98
10.3 “Relatieve mensenrechten” (met bijkomende beperkingen):..........................98
10.4 De zoektocht naar evenwicht..........................................................................99
10.5 Impact case-law............................................................................................... 99
10.5.1 Oefening.................................................................................................. 100
10.6 Straffen strijdig met EVRM.............................................................................100
10.6.1 oefening.................................................................................................. 101
10.7 European Court: judicial decision “by majority”............................................103
10.8 Strafbaarstellingen strijdig met EVRM?..........................................................104
10.8.1 oefening.................................................................................................. 104
10.8.2 Strafbaarstellingen strijdig met EVRM?...................................................108
10.8.3 Strafbaarstellingen strijdig met EVRM: een gevoelige kwestie soms…....109
10.8.4 “Gouvernement des juges”/ “judicial activism”.......................................109
Les 8............................................................................................................................ 110
11. Belgisch constituioneel perspectief....................................................................110
11.1 Onstaan Belgische Grondwet en fundamentele wijzigingen..........................110
11.1.1 Historisch................................................................................................ 110
11.1.2 Ontstaan Belgische GrondWet.................................................................111
11.1.3 Grote GW-wijzigingen:.............................................................................111
11.2 Formele grondwet......................................................................................... 112
11.2.1 Herziening grondwet...............................................................................113
11.3 Materiële grondwet en het “constitutionele straf(proces)recht”....................114
11.4 Scheiding der machten..................................................................................114
11.4.1 Gevolgen scheiding der machten voor SR...............................................114
11.4.2 Grondwettdlijke verankering S(P)R: de machten.....................................115
11.4.3 Scheiding der machten, bevoegdheidsverdeling in België… en het
strafrecht............................................................................................................ 115
11.4.4 Onafhankelijkheid rechterlijke macht:.....................................................116
11.5 Rechten en vrijheden van burgers.................................................................116
11.5.1 Grondwettelijke verankering SR: rechten en vrijheden............................116
3
, 11.5.2 Grondwettelijke indeling van de misdrijven <-> wettelijke indeling........117
11.5.3 Politieke en persmisdrijven......................................................................118
11.5.4 Trapsgewijze verantwoordelijkheid.........................................................119
11.5.6 Grondwettelijke verankering SR: rechten en vrijheden............................120
11.6 het grondwettelijk Hof en de constituionele toetsing.....................................122
11.6.1 Historiek constitutionele toetsing............................................................122
11.6.2 Van Arbitragehof naar Grondwettelijk Hof...............................................123
11.6.3 Bevoegdheid GH (lees arts. 141-142 GW)...............................................124
11.6.4 Samenstelling GW Hof.............................................................................125
11.6.5 Procedures GH......................................................................................... 126
11.6.6 Beperking grondrechten in Belgische GW...............................................127
11.6.7 Art. 53 EVRM........................................................................................... 129
11.6.8 Voorbeeld................................................................................................ 129
11.6.9 Casus GH:................................................................................................ 131
11.6.10 Waardering van het GH.........................................................................133
11.7 Epiloog: andere vormen van constitutionele toetsingen................................134
Les 9............................................................................................................................ 135
Module 4: Belgisch grondwettelijk/ grondwettelijk perspectief.................................135
12. Bevoegdheidsverdeling inzake materieel en formeel strafrecht......................135
12.1 De zes staatshervormingen........................................................................136
12.2 Bijzondere meerderheidswetten: wat en waarom?........................................137
12.3 De zes beleidsniveaus in België en het verschil tussen strafrechtelijke en
bestuurlijke handhaving........................................................................................139
12.4 Epiloog: De (strafrechtelijke) bevoegdheden van de centrale beleidsniveaus in
België.................................................................................................................... 143
Uitleg examen:......................................................................................................... 145
RECHT EN CRIMINOLOGIE:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper astridvlaeminck1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,46. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50155 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen