Kosmografie: de structuur van
het heelal
1: Samenstelling van het heelal
1.1: Huidige voorstelling van het heelal vanaf de Melkweg
Elektromagnetisch spectrum
De verzamelnaam voor alle mogelijke frequenties van de elektromagnetische straling en dit is dan op
zijn beurt weer de verzamelnaam voor de voortplanting van elektrische en magnetische trillingen
door de ruimte
Telescopen zoals de spiegel- en radiotelescoop, Hubble Space Telescoop, Kepler Telescoop en de
James-Webb telescoop gebruiken het elektromagnetisch spectrum, verschillende soorten
stralingen (licht, radiogolven en röntgenstralen) om informatie te verzamelen
De huidige voorstelling van het heelal vanaf de aarde (Begrippen in begrippenlijst)
Aarde
Telescopen, elektromagnetisch spectrum
Sterrenstelsels
Melkwegstelsel Melkweg, diam van 100.000 lj
Galaxie
Groep/cluster Lokale Groep, diam van 2 miljoen lj
Supercluster Lokale supercluster, diam van 100 miljoen lj
Grote muur Grote Muur van Sloan, 500 miljoen lj lang
300 miljoen lj breed
Heelal?
1.2: Afstanden in het heelal
Astronomische eenheid (AE)
De gemiddelde afstand tussen de Aarde en de Zon
1AE = 150.000.000 km
Lichtjaar
De afstand die het licht aflegt in 1 jaar tegen 300.000 km/s
1 lj = 9.46 x 1012 km en 1 ls = 300.000 km
Parsec
De afstand die vanaf de Zon de ruimte moet ingaan om de gemiddelde afstand aarde-zon onder een
hoek van 1 boogseconde te zien
1 pc = 3.3 lj
,1.2.1: Afstanden tegenover de aarde
- Maan: 384.000 km = 1.28 ls
- Zon: 150.000.000 km = 8.33 lm = 500 ls
- Andromedagalaxie: 2.5 miljoen lichtjaar
- Verste galaxieën: 13.8 miljard lichtjaar
1.2.2: Toepassingen
1) Lichtjaar
Getal/ 9.46 x 1012 km = … lj
2) Lichtminuten
Getal/ 300.000 km = … seconden => omzetten naar minuten (getal/60)
3) Astronomische eenheid
Getal/ 150.000.000 km = … AE
2: Hoe groot is nu het waarneembare heelal
Het waarneembare heelal is het deel van het universum dat we kunnen zien vanaf de aarde. Het
omvat alles wat we kunnen observeren met telescopen en andere waarnemingsmethoden, zoals
sterrenstelsels, sterren en planeten. Omdat licht tijd nodig heeft om te reizen, kunnen we alleen
objecten zien waarvan het licht ons heeft bereikt sinds het begin van het universum. Momenteel is
dat 13,8 miljard lichtjaar, op basis van wat we ‘nu’ waarnemen.
,3: Ons melkwegstelsel
3.1: Ons melkwegstelsel is een spiraalstelsel
Spiraalstelsel
Een type sterrenstelsel dat wordt gekenmerkt door zijn herkenbare spiraalvormige structuur. Het
stelsel bestaat uit een platte, roterende schijf van sterren, gas en stof, waarin zich vaak een heldere
kern bevindt. De spiraalarmen strekken zich uit vanuit de kern en wikkelen zich om de schijf heen.
Deze spiraalarmen zijn gebieden waar nieuwe sterren worden gevormd en waar vaak stof en gas
aanwezig zijn.
Kenmerken:
- 200 miljard sterren
- Diameter van 120.000 lichtjaar
- Dikte van de centrale verdikking van 6000 lichtjaar
- Diameter van de centrale verdikking van 20.000 lichtjaar
- Zon staat 30.000 lichtjaar van het centrum en beweegt 250 km/s rond het centrum
Andromeda heeft een diameter van 250.000 lichtjaar en staat op 2,5 miljoen lichtjaar van
onze Melkweg
De kleine en grote Magellaanse wolken
Kleine satellietsterrenstelses die sterrenstelsels begeleiden
4: Het Zonnestelsel
, 4.1: De Zon
Kenmerken:
- Ster
- 1,4 miljoen km doorsnede
- 99% van het heelal en bestaat uit H en He
- 150.000.000 km van de aarde = 1AE
- Kernfusie: 4 waterstofatomen worden omgezet tot helium, waarbij veel energie vrijkomt die
een ster uitstraalt, een deel van deze uitgestraalde energie nemen we waar als licht.
Figuur (begrippen hiervan in de begrippenlijst)
Ontstaan van poollicht
Het magnetisch veld van de Aarde beschermt ons tegen zonnewinden. Enkel in de polaire gordel,
aurora borealis aan de noordpool en aurora australis aan de zuidpool, waar de magnetische
veldlijnen kunnen de zonnewinden onze atmosfeer binnendringen. Deze winden vol met radioactief
geladen deeltjes botsen met zuurstof en stikstof atomen en daarbij komt energie vrij die onze
atmosfeer doet oplichten.
Bij intenste zonnewinden krijgen we verstoringen van bepaalde frequenties
Welke effecten heeft de hevige zonneactiviteit voor het leven op aarde?
- Stroomuitval
- Radio, tv, … signalen vallen uit
- Vogels raken gedesoriënteerd
- Schade aan de satellieten
- Het vliegverkeer kan verstoord worden
- Communicatie kan ook verstoord worden
- …
4.2: De planeten
