COMMUNICATIETECHNOLOGIE EN INNOVATIE
Inleiding:
⇒ Grote technologie spelers: GAFA / GAMA
(google, apple, facebook - Meta, amazon, microsoft software)
Puntenverdeling:
- 70% schriftelijk examen
- 30% wekelijkse taken, deadline zaterdag 13:00
• LES 1 - Technologie onderzoeken
! Andrew Feenberg
→ Techniekfilosoof: ziet technologie als de drijvende kracht / het is bepalend voor de samenleving zonder
dat wij daar impact op kunnen hebben: negatieve visie
⇒ Maakt mensen machteloos
Elke applicatie heeft ‘default settings’
! We moeten ons niet alleen bezighouden met de media content MAAR ook met wat die content
vormgeeft: meestal technologie
‘Cultural lag’
⇒ Vaak lopen de cultuur, wetgeving en het beleid achter op de technologie: we hebben vertraging omdat
we er te weinig over weten.
Voorbeelden:
1. Uber, Deliveroo, …
→ IT-bedrijf GEEN transportbedrijf: het algoritme bepaalt het loon van de rijders
(hoe meer er in de buurt zijn, hoe hoger hun loon)
⇒ Loon bepaalt door algoritme
2. Consumer electronic beurs in Las Vegas
3. Game over met vlag van China
⇒ Het beleid zorgt ervoor dat het internet niet toegankelijk is op een bepaald uur van de dag omdat ze
willen dat ze minder tijd doorbrengen op sociale media, gamen, etc.
→ Macht over netwerk kan een grote invloed hebben
4. Gaat over het betalingssysteem van Spotify: ‘Hoe betalen ze hun artiesten?'
Hoe bepalen wanneer een liedje geluisterd wordt? → Vanaf 30 sec.
⇒ Spotify heeft de hele muziekindustrie veranderd.
5. Meta: VR-bril - nieuwe gelanceerd door Apple
6. Tiktok: bepalen zelf de post / bepalen zelf wat al dan niet invloed heeft op jouw eigen ontwikkeling
7. Character AI → Ze maken rollen waar je in gesprek mee kan gaan alsof je met de persoon zelf praat.
1
,MAAR: “Vanwaar komt de neiging om communicatietechnologie te maken?”
→ Neiging om te kunnen communiceren over communicatie en afstand: lijkt een verdubbeling van je
leven, de neiging om de wereld mee vorm te geven en de wereld meer vorm te geven.
! Vaak aan de basis van een technologie ligt een droom.
⇒ De droom van mensen die bezig zijn met technologie om een boodschap ergens sneller te laten
kunnen komen dan de methodes die vroeger werden gebruikt: “tijd en afstand overbruggen”, we leven
vaak op verschillende plaatsen tegelijkertijd.
MAAR: innovatie komt nooit alleen en gaat vaak gepaard met maatschappelijke evoluties.
!! Internet als belangrijke mijlpaal - ‘Wanneer is het internet uitgevonden?’ → December 1960
TCP/IP - protocol (B)
⇒ Staat voor Transmission Control Protocol / Internet Protocol en maakt het mogelijk dat apparaten die
zijn verbonden met internet met elkaar kunnen communiceren via netwerken.
! Software lagen tussen ons en de werkelijkheid
Bv: micro tijdens de les, computer thuis, canvas voor school, …
ICT leiden tot minstens 4 belangrijke transformaties:
1. De vervaging van het onderscheid realiteit en virtualiteit.
Bv: Wat er op sociale media wordt getoond en hoe mensen zich daadwerkelijk in het dagelijks leven
voelen, gamen, …
2. Het vervagen van het onderscheid tussen mens, machines en natuur.
Bv: Een spiraal als voorbehoedsmiddelen is een technologie die een onderdeel van de mens wordt,
zomaar verdwijnt, maar je gedrag wel aanpast.
3. De omkering VAN informatie schaarste NAAR informatie overvloed.
Bv: Informatie waar we toegang hebben via sociale media is moeilijk om onderscheid te maken wat al
dan niet belangrijk en / of echt is.
4. De verschuiving VAN op zichzelf staande dingen, eigenschappen en binaire relaties, NAAR het
primeren van interacties, processen en netwerken.
Bv: De relaties zijn complex geworden
è ICT zijn GEEN instrumenten MAAR omgevingsfactoren die steeds meer ons mens-zijn beïnvloeden:
• Ons zelfbeeld (wie we zijn)
• Onze onderlinge interacties (hoe we socialiseren)
• Onze voorstelling van de werkelijkheid (hoe we de wereld zien, onze metafysica)
• Onze interacties met de werkelijkheid (onze keuzevrijheid)
Onlife world (B)
⇒ Verwijst naar de ervaring om te leven in een wereld waar er geen onderscheid is tussen online en
offline.
MAAR: Is een neologisme (concept dat nog niet algemeen aanvaard is)
2
, • LES 2: Centrale concepten & techniekfilosofie
*Communicatietechnologie (B)
à Is een overkoepelende term die gebruikt worden om te verwijzen naar materiële objecten die ervoor
zorgen dat informatie wordt overgedragen van een bron naar een bestemming.
! De technologie medieert de communicatie, en vaak gaat dit gepaard met het overbruggen van aspecten
afstand en tijd van de communicatie en met een bepaalde vervorming van de communicatie
MAAR: Naast materiële objecten wordt er ook naar handelingen verwezen in communicatie
! Als het over communicatietechnologie gaat, dan gaat het doorgaans over een combinatie van
bovenstaande 3 aspecten: overburggen van tijd en afstand en tijd (1), materiële objecten (2), handelingen
of processen in communicatie (3).
*Techniek (B) à Verwijst naar de methode van handelen en de materiële middelen die gebruikt worden
om iets tot stand te brengen ten behoeve van praktische doeleinden (bv: problemen oplossen).
*Technologie (B) à De op wetenschap gebaseerde techniek:
- Materiële objecten: het niveau van het fysieke niveau of artefact
- Handelingen: het niveau van activiteiten en processen
- Kennis: het niveau van ontwikkeling, technologie kan verwijzen naar de kennis van
mensen met de acties die ze hiermee ondernemen.
Kenmerken van communicatietechnologieën:
• Dupliceerbaarheid: eenvoudig om te dupliceren en opnieuw te verspreiden (!)
• Many-to-many communicatie à meerdere zenders en ontvangers kunnen tegelijk communiceren.
• Interactiviteit: de gebruiker is ook producent van content
• Communicatieruimte is losgekoppeld van het lokale
• Alomtegenwoordigheid (plaats-onafhankelijkheid)
! Basis van alomtegenwoordigheid en dupliceerbaarheid: zorgde voor een belangrijke OVERGANG
VAN digitale signalen NAAR analoge signalen:
⇒ Deze conversie is nodig wanneer digitale gegevens moeten worden overgedragen, opgeslagen of
weergegeven in een analoge vorm, zoals geluid, beeld of spanning.
*“Communicatietechnologie” definiëren, 3 basisdelen:
1. De artefacten / toestellen die ons vermogen om te communiceren mogelijk te maken en uitbreiden:
materiële objecten
2. De communicatieactiviteiten en -handelingen die we bezitten / gebruiken om deze toestellen te
ontwikkelen en te gebruiken: handelingen
3. De sociale inrichting en organisaties die gevormd worden rond deze toestellen en handelingen
→ Organisaties
3
,! Typische communicatiemodellen:
- Communicatiemodel van Laswell
→ Hij was een politieke wetenschapper die geïnteresseerd was in politieke propaganda (communicatie)
(Alles begint bij een communicator die iets wilt overbrengen, doet dat binnen een bepaald medium om zo
een effect op de ontvanger te hebben, lineair proces!)
productie - inhoud - receptie
- Communicatiemodel van Shannon & Weaver
→ Op zoek naar de kleinste eenheid (de bit) van communicatie (wiskundig model GEEN politiek)
! Als we dit model toepassen op communicatietechnologie krijgen we het volgende:
Bv: Als iemand telefoneert via een GSM netwerk.
Vertrokken vanuit de telefoon → ‘gemedieerde communicatie’
⇒ Achtergrond situeert in computerwetenschappen ( + technische laag )
!! Ze waren degene die met het concept 'noise' afkomen + hebben het begrip ‘ruis’ geïntroduceerd.
vb: Je belt iemand
Voorbeeld toegepast in een schema:
De communicator beslist in dit model welke informatie verstuurd
wordt, die boodschap wordt omgezet in signalen (encodering via
een transmitter) en verzonden via een kanaal (of medium)
→ De signalen worden door een ontvanger (receiver) weer
omgezet (decoding) naar een boodschap die dan aankomt op de
uiteindelijke bestemming
! Mogelijke ruis
4
,“Bemiddeling door technologie”
! Bemiddeling door technologie in communicatie verwijst naar het proces waarbij technologische middelen
worden gebruikt om communicatie tussen mensen te faciliteren, dit omvat:
1. Zorgt voor overbrugging van tijd en afstand
à Communicatietechnologieën maken het mogelijk om informatie te verzenden en ontvangen
zonder dat de deelnemers zich op dezelfde locatie hoeven te bevinden of tegelijkertijd
beschikbaar hoeven te zijn.
Bv: e-mails worden verzonden en ontvangen op verschillende tijdstippen en vanaf verschillende
locaties waardoor communicatie asynchroon en plaats onafhankelijk wordt.
2. Komt vaak samen met bepaalde vervorming
à Het gebruikt van communicatietechnologie kan soms leiden tot vervorming van de
communicatie.
Bv: Dit kan optreden door vertragingen in het verzenden of ontvangen van berichten, …
Overbrugging van TIJD en AFSTAND (plaats) - Volgende voorbeelden passen in volgende segmenten:
Tijd: Onbeperkt → asynchroon x Beperkt → synchroon
Afstand: Onbeperkt → mobiel x Beperkt → Vast
5
, • De oorsprong van communicatietechnologie
bv: Afrikaanse trommels + vuursignalen waren een van de eerste vormen om afstand te overbruggen
→ Je kan toonhoogtes gebruiken: er werd een specifieke trommeltaal ontwikkeld door het maken van
bepaalde klanken.
(er werd een tussentaal gecreëerd: taal tussen trommel x stem)
bv: Paarden was de eerste goede techniek om tijd te overbruggen
! Pony Express (USA): Amerikaanse expres postdienst met ruiters en paarden.
! De eerste technologieën hadden weinig *bandbreedte (B)
⇒ De hoeveelheid gegevens die u per tijdseenheid over een netwerk kunt verzenden.
+ Het vlaggensysteem wordt nog altijd gebruikt om op afstand te communiceren + rooksignalen (zoals op
de foto: als ze een nieuwe paus hebben komt er witte rook uit het gebouw)
!! De EERSTE communicatietechnologie: “De machine om in de lucht te schijven” (FR): De
Semafoor - ontwikkelt door de broers Chappe
à De signalen worden doorgestuurd via verschillende posities van de benen (vormde letters)
⇒ De bandbreedte was heel smal en traag om de hele boodschap door te sturen.
(in die tijd wisten ze zelf niet wat ze doorstuurde, geen kennis over de inhoud van de
boodschap)
+ Er waren wel beperkingen (ruis):
• Bij slecht weer was boodschap onduidelijk en niet zichtbaar ⇒ Efficiëntie → ⅓ van de
boodschappen kwam correct toe
• Enkel over een beperkte afstand want optisch → Doordat het optisch was (mensen moesten het
kunnen zien) moest er veel ruimte zijn op de plaatsen waar zo een telegraaf stond.
• Duurde lang om een boodschap door te geven: Snelheid ⇒ 3 signalen per minuut (zeer traag)
• Er werden vaak fouten overgebracht
Dit was een systeem in de tijd van Napoleon Bonaparte (hij hield het een beetje geheim)
à Drijvende kracht & onderdrukker van adoptie van de telegraaf uitgevonden door de broers Chappe:
Napoleon Bonaparte (1769-1821)
⇒ Het werd vaak gebruikt om militaire berichten door te sturen: daarom is het niet doorbroken als adoptie
voor normale mensen.
Reden? Andere berichten doorsturen die niet militair waren, was strikt verboden.
! Wat was de competitie van deze uitvinding? ⇒ De koerier op zijn paard
(geografisch: Europa, Rusland, Indië, Rusland, …)
Semafoor = Chappe telegraaf = optische telegraaf
6
