TEKST 1: INFORMELE ZELFREGULERING VAN ILLEGAAL DURUGSGEBRUIK
INLEIDING
Drugsgebruik is een universeel en tijdloos fenomeen dat niet alleen in menselijke
samenlevingen, maar ook bij dieren voorkomt. Decorte stelt dat de samenleving moet leren
omgaan met drugsgebruik, schade moet beperken en voordelen moet benutten. Echter, er
wordt een strikte scheiding gemaakt tussen legale (bijvoorbeeld alcohol, tabak) en illegale
drugs (zoals cocaïne, heroïne, en XTC). Terwijl het gebruik van legale drugs grotendeels
informeel wordt gereguleerd door sociale normen en gewoonten, worden illegale drugs zwaar
gereguleerd via repressieve wetten.
Probleemstelling: Waarom wordt illegaal drugsgebruik vaak als afwijkend, immoreel of
pathologisch beschouwd, ondanks overeenkomsten met het gebruik van legale middelen?
PARADIGMA’S OVER DRUGSGEBRUIK EN VERSLAVING
Decorte identificeert drie dominante denkwijzen over drugsgebruik:
1. Moralistische visie:
o Drugsgebruik wordt gezien als moreel verkeerd en wordt geassocieerd met
zwakte of slechte karaktereigenschappen.
o Illegale drugs worden als inherent schadelijk beschouwd. Abstinentie is het enige
juiste antwoord.
o Verslaving wordt hier geclassificeerd als een ondeugd die met strenge wetten
moet worden bestreden.
2. Medisch model:
o Drugsgebruikers worden gezien als chronisch zieken, vaak zonder hoop op
volledige genezing.
o Dit model is sterk vertegenwoordigd in de hulpverlening, omdat veel kennis over
drugsgebruik afkomstig is van problematische gebruikers binnen klinische
contexten.
o Verslaafden worden eerder als hulpbehoevend en ongelukkig beschouwd dan als
immoreel, maar ook hier is abstinentie het doel.
3. Zelfcontrole-model:
o Dit model erkent dat verslavingsgedrag voortkomt uit keuzes en dat gebruikers
controle over hun gedrag behouden.
o Drugs worden niet als inherent slecht of gevaarlijk beschouwd; de context van
gebruik speelt een grotere rol.
o Het concept van "verslaving" kan leiden tot "learned helplessness," waarbij
gebruikers zichzelf machteloos voelen door het dominante idee dat controle
onmogelijk is.
1
,REGULERINGSREGIMES
Drugsgebruik wordt sociaal gecontroleerd via formele en informele mechanismen:
1. Formele controlemechanismen:
o Overheidsbeleid, wetgeving en hulpverlening zijn gericht op repressie. Dit omvat
sancties tegen zowel de productie als het gebruik van illegale drugs.
o Kritiekpunten:
De "War on Drugs" is historisch ineffectief gebleken en heeft vaak
onbedoelde negatieve gevolgen, zoals criminaliteit en sociale
marginalisering.
Media en beleidsmakers richten zich op de meest extreme gevallen,
waardoor een vertekend beeld ontstaat van drugsgebruik.
Er wordt zelden onderscheid gemaakt tussen "gebruik" en "misbruik," wat
leidt tot overgeneralisaties.
2. Informele controlemechanismen:
o Sociale normen, rituelen en persoonlijke controle spelen een belangrijke rol.
o Voorbeelden:
Alcoholgebruik wordt gereguleerd door informele regels, zoals drinken
tijdens sociale gelegenheden of specifieke rituelen (bijvoorbeeld een
aperitief).
Gebruikers internaliseren vaak deze regels, waardoor ze niet ervaren
worden als opgelegd maar als onderdeel van hun persoonlijkheid.
GECONTROLEERD DRUGSGEBRUIK EN SPONTAAN HERSTEL
Decorte verwijst naar wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat gecontroleerd gebruik van
illegale drugs mogelijk is.
1. Gecontroleerd gebruik:
o Tot in de jaren ‘80 werd aangenomen dat heroïne en andere opiaten
onvermijdelijk leiden tot verslaving. Later onderzoek toonde echter aan dat een
aanzienlijk deel van de gebruikers drugs op een gecontroleerde en niet-
problematische manier kan gebruiken.
o Voorbeelden:
Vietnamveteranen die heroïne gebruikten tijdens hun dienst, stopten
vaak spontaan na hun terugkeer zonder professionele hulp.
o Conclusie: Het onderscheid tussen "soft" en "hard" drugs is niet zozeer
gebaseerd op de stof zelf, maar op de manier van gebruik.
2. Spontaan herstel:
2
, o Veel gebruikers stoppen uit zichzelf ("maturing out") zonder hulpverlening.
o Winick’s "maturing out"-hypothese stelt dat gebruikers stoppen wanneer drugs
geen betekenis meer hebben in hun levensstijl.
o Onderzoek toont aan dat spontaan herstel vaak even effectief is als
professionele hulpverlening.
RITUELEN EN SANCTIES
Drugsgebruik wordt vaak omgeven door rituelen en sociale regels die het gedrag sturen:
Rituelen: Gestileerde gedragspatronen, zoals het kiezen van een specifieke setting,
tijdstip of methode voor gebruik.
Sancties: Sociale normen bepalen acceptabel gebruik, zoals "gebruik niet alleen" of
"gebruik niet als je depressief bent."
Decorte benadrukt dat rituelen en sancties, vaak aangeleerd via peer-groepen, helpen bij het
reguleren van gebruik. Dit sluit aan bij de theorie van Zinberg ("Drug, Set and Setting") die
stelt dat het sociale milieu (setting) cruciaal is voor gecontroleerd gebruik.
CONCLUSIES EN BELEIDSIMPLICATIES
Het dominante repressieve drugsbeleid en de medicalisering van drugsgebruik versterken
vaak problematisch gedrag in plaats van het te verminderen.
Decorte pleit voor een verschuiving naar een beleid dat:
1. Zelfcontrole benadrukt: Gebruikers moeten verantwoordelijkheid krijgen voor hun
gedrag.
2. Informele controlemechanismen ondersteunt: Sociale rituelen en sancties moeten
worden versterkt.
3. Ruimte biedt voor experimenten: Het huidige beleid sluit experimenteren en leren
van gebruikspatronen uit, wat leidt tot een verstarring van het debat.
PRAKTISCHE AANBEVELINGEN
Ontwikkel preventieboodschappen die niet alleen wijzen op de gevaren van
drugsgebruik, maar ook op manieren om risico’s te beperken.
Erken het bestaan van gecontroleerd drugsgebruik en richt hulpverlening niet alleen op
abstinentie maar ook op harm reduction.
Betrek gebruikers in het beleidsdebat en erken hun ervaring en kennis.
Ethisch argument: Het huidige verbod op drugs schendt fundamentele rechten van
individuen om zelf te beslissen over hun lichaam en gedrag. Beleid moet gebaseerd zijn op
respect voor mensenrechten en wetenschappelijke inzichten.
TEKST 2: DRUGS USERS’ PERCEPTIONS OF ‘CONTROLLED’ AND UNCONTROLLED’ USE
INLEIDING
3
, Deze tekst onderzoekt hoe sommige gebruikers controle verliezen over drugsgebruik, terwijl
anderen erin slagen controle te behouden. Decorte baseert zich op een etnografische studie
onder 111 cocaïnegebruikers in Antwerpen. Het onderzoek richt zich op de percepties van
gebruikers over gecontroleerd en ongecontroleerd gebruik en hoe sociale en culturele factoren
deze controle beïnvloeden.
Belangrijk uitgangspunt: De controle over drugsgebruik wordt niet alleen bepaald door de
farmacologische eigenschappen van de stof, maar ook door persoonlijke en sociale factoren
(set en setting).
Doel:
Begrijpen welke mechanismen (rituelen, regels) gebruikers in staat stellen om controle
te behouden.
Illustreer hoe gebruikers leren van eigen ervaringen en die van anderen.
THEORETISCHE PERSPECTIEVEN OP GECONTROLEERD GEBRBUIK
Decorte positioneert zijn onderzoek binnen een kritische reflectie op het dominante paradigma
van verslaving.
1. Verslaving als farmacologisch gedreven:
o Het populaire idee dat drugsgebruik onvermijdelijk leidt tot verlies van controle
wordt in twijfel getrokken.
o Onderzoek naar alcohol en nicotine toont aan dat gecontroleerd gebruik van
deze middelen mogelijk is.
2. Gecontroleerd gebruik van illegale drugs:
o Wetenschappelijke studies tonen aan dat ook illegale drugs zoals heroïne en
cocaïne gecontroleerd kunnen worden gebruikt.
o Voorbeeld: Zinberg’s model van Drug, Set en Setting, dat stelt dat sociale
rituelen en sancties essentieel zijn voor zelfregulatie.
3. Aanvullende inzichten:
o Grund (1993) wijst op twee aanvullende factoren:
Beschikbaarheid van drugs: Als drugs makkelijk beschikbaar zijn,
kunnen gebruikers stabiele patronen ontwikkelen zonder zich volledig op
de drugs te richten.
Levensstructuur: Een stabiel dagelijks leven (bijvoorbeeld werk,
relaties) biedt een ankerpunt om controle te behouden.
4. Gecontroleerd gebruik als dynamisch proces:
o Gebruikers ontwikkelen regels en rituelen die hun gebruik reguleren.
o Sociale interacties binnen subculturen spelen een cruciale rol in het overdragen
van deze informele regels.
METHODOLOGIE
Het onderzoek is gebaseerd op een kwalitatieve etnografische studie:
4
