Samenvatting

Volledige samenvatting 'Strafrechtelijk Beleid': Slides + Notities + Handboek + (Reader) (Geslaagd in eerste zit met 16/20)

0 keer verkocht

Vak
Strafrechtelijk beleid

Instelling
Universiteit Gent (UGent)

Vak: Strafrechtelijk Beleid Academiejaar: Professor: Vander Beken Inhoud: Slides + Eigen notities + Handboek (klein geel boekje) + Reader Aantal pagina’s: 74 Opmerkingen: Zeer volledige samenvatting: Heel het handboek staat er in, wat betreft de reader enkel de essentiële zaken (Reader is...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 74 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 30 januari 2025
Aantal pagina's 74
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

strafrechtelijk beleid

Volgen

jokeversteen Lid sinds 2 jaar 92 documenten verkocht

€13,66

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

HOOFDSTUK 1: Inleiding

OVERZICHT:
1. Opleidingsonderdeel en wetenschapsdiscipline
2. Een definitie
3. Handhaving van de strafwet
4. Visie op criminaliteit en strafrechtsbedeling
5. Actoren, fora en instrumenten
6. Doelstellingen en methodes

1. Opleidingsonderdeel en wetenschapsdiscipline
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Een definitie
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Strafrechtbeleid: De studie van keuzes en gedragslijnen die betrekking hebben op de handhaving van de strafwet en
andere reacties op criminaliteit.
● Noodzakelijk: Discretionaire ruimte (‘beleidsruimte’)
○ Keuzes maken, enkel mogelijk als men ruimte heeft
■ Van zodra er discretionaire ruimte is kunnen actoren aan strafrechtelijk beleid doen
○ Gevolg: Mogelijkheid tot individualisatie
■ Mogelijkheden om de ‘beste’ reactie te zoeken
■ Maar ook onzekerheid/ongelijkheid
○ Op verschillende niveaus:
■ Vervolging (legaliteit/opportuniteit)
■ Straftoemeting (vrijheid/vaste straffen of richtlijnen)
■ Srafuitvoering (minister/rechter)
○ MAAR: Niet elk strafrechtelijk beleid is juridisch denkbaar → Er zijn grenzen
■ De (wets)regel bepaalt in welke mate dit mogelijk is.
■ Beperkingen aan de beleidsruimte voor regelgevers
● Internationaal recht: men is geboden aan
○ Internationale rechtsbeginselen
○ Verdragsverplichtingen
■ o.m. schild functie van mensenrechten:
● = Mensenrechten als een middel om zich te
beschermen tegen schendingen.
● vb. Recht op leven
■ o.m. zwaard functie van mensenrechten:
● = mensenrechtenverdragen leggen staten een aantal
verplichtingen op om te reageren op aantastingen
van mensenrechten in hun jurisdictie
● Als deze mensenrechten w aangetast, dient de
overheid op te treden.
● Eigenheid van de reactie op criminaliteit:
○ Je kan geen dingen invoeren die niet bij je systeem past (common law
vs. civl law)
■ Geen legaliteitsbeginsel in Nederland
■ Geen private gevangenissen in Israël?
■ Geen plea bargaining in België?
● Handhaving van de strafwet en andere reacties op criminaliteit:
○ Eng: Strafrechtsbedeling (inclusief bestuurlijk)
○ Breed: (de)criminalisering, preventie, nazorg,...

1

, 3. Handhaving van de strafwet
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Instrumentele en rechtsbeschermende handhaving

INSTRUMENTELE handhaving RECHTSBESCHERMENDE handhaving

Centraal: Effectiviteit/efficiëntie van de handhaving Centraal: Respect voor grond- en mensenrechten
● Zowel voor dader als voor slachtoffer
● Handhaving mag, maar is beperkt tot essentiële rechten

Interveniërende overheid: Sterkere Interveniërende overheid: Zwakkere

Discretionaire ruimte: Groot Discretionaire ruimte: Klein

Populariteit: Populairder Populariteit: Minder populair
● MAAR: niet afwezig

2. Doelstellingen strafrechtsbedeling (Damaška)

1. Achtergrond
⇒ Study “2 faces of justice”
● = Onderzoek naar en vergelijking van diverse rechtssystemen
● Vaststelling:
○ Er w een onderscheid gemaakt tss 2 soorten systemen:
■ Common law (vb. angelsaksische landen: VK, VS)
■ Continental, civil law (vb. BE)
○ Kritiek: Geen duidelijk onderscheid, systemen lopen door elkaar
■ vb. In BE (civil law) heeft men het concept van guilty plea (common law)
● Voorstel:
○ NIET: Onderscheid in systemen
○ WEL: Onderscheid in doelstellingen
■ Policy implementing
■ Conflict solving
2. Doelstellingen

Policy implementing Conflict solving
Misdrijf is een conflict tss dader en slachtoffer (eventueel ook
maatschappij)

= Keuzes gemaakt dr het beleid implementeren = Conflict beëindigen en oplossen

⇒ Top down: ⇒ Horizontaal
● Duidelijke hiërarchie ● Geen hiërarchie
● Staat / strafrechterlijk systeem treed op van bovenaf ● Equality of arms

⇒ Bureaucratie: Systeem functioneert volgens duidelijke, strikte ⇒ Minder bureaucratisch
procedures en regels ● Lichte structuren
● Men moet altijd handhaven volgens die regels en ● Minder strikte procedures en regels
procedures ● Zie: Hof van Assissen
● We moeten juist reageren, desnoods met systeem van ○ Beroep en cassatie zijn niet noodzakelijk of
beroep en cassatie voor de hand liggend.
● Weinig discretionaire ruimte ● Veel discretionaire ruimte
○ Men kan onderhandelen
○ vb. Als iemand bekend, kan men straf
aanpassen

⇒ Ontdekking van ‘de’ waarheid m.b.t. overtreding regel: Focus ligt op ⇒ Forum over waarheid
het vinden v. ‘de’ objectieve waarheid m.b.t. het overtreden vd regels ● NIET: 1 objectieve waarheid vinden
● WEL: Een dialoog tss partijen over wat waar is
○ Wat de echte echte waarheid is, doet er niet
toe

⇒ Overtreders als voorwerp van het autonome systeem: Overtreders ⇒ Overtreders participeren en geven richting
participeren niet actief in het proces

2

, 4. Visie op criminaliteit en strafrechtsbedeling
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Beleid gericht op daden uit het VERLEDEN Beleid gericht op personen en maatschappij in de TOEKOMST
In België gegroeid naar deze visie

⇒ Handhaving met focus op inbreuk richt zich op de daad ⇒ Interventies met focus op de persoon (dader / slachtoffer)

⇒ Efficiëntie / effectiviteit/ rechtsbescherming van het systeem ⇒ Rechtsbescherming in functie van herstel en rehabilitatie

⇒ Mens (overtreder, slachtoffer) in abstracto: mens als abstracte, ⇒ Mens (overtreder, slachtoffer) in concreto: mens als individu met
generieke entiteit unieke eigenschappen en omstandigheden

⇒ Beleidsruimte in functie van ernst en utilitaire overwegingen ⇒ Beleidsruimte in functie van ‘wat is geschikt voor individu / groep?

⇒ Gelijkheid, proportionaliteit, legaliteit, voorspelbaarheid ⇒ Individualisering

⇒ Achterliggend mensbeeld: Eerder conservatief ⇒ Achterliggend mensbeeld: Eerder progressief
● Reactie op het verleden ● Reactie met oog voor verandering en toekomst

5. Actoren, fora en instrumenten (voorbeelden)
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
⇒ Naargelang de visie op/definitie van strafrechtelijk beleid andere (meer) actoren, fora en instrumenten.

Actoren = Wetgevers, regeringen, ministers, college procureur-generaal, parketten, provincies, gemeenten,
politiediensten, controle-organen,...
● Parlementaire onderzoekscommissies als bijzondere actor:
○ Vaak opgericht nr aanleiding van schandalen
■ vb. Bendecommissie
■ vb. Commissie Dutroux
■ vb. Commissie Mensenhandel
○ Voor en na wetgevend werk
■ Voor: Onderzoek doen
● Katalysator van beleidsverandering → sterke invloed
■ Na: Analyseren van bestaande wetgeving
○ Controle op uitvoerende en rechterlijke macht
○ Onderzoek maatschappelijke ontwikkelingen.

Fora = Ministerraad, kernkabinet, interkabinettenwerkgroep, nationale veiligheidsraad, arrondissementeel
rechercheoverleg, zonale veiligheidsraad, lokale integrale veiligheidscel,...

Instrumenten = Wetten, decreten, ordonnanties, uitvoeringsbesluiten, kadernota integrale veiligheid, nationaal, zonaal
veiligheidsplan,..

6. Doelstellingen en methodes
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
● Vooral sociaal-wetenschappelijk onderzoek.
● Beschrijvende analyses
○ Wat en hoe-vragen
○ Via onderzoek van geschreven bronnen, eigen verzamelde kwantitatieve of kwalitatieve data (interviews,
focus groep,...).
○ Eerder inductief.
● Theoretische analyses
○ → Waarom-vragen
○ Met gelijkaardige methoden
○ Eerder deductief.
● Normatieve analyses
○ Goed of slecht-vragen
○ Via evaluatiestudies met kwantitatieve en kwalitatieve methoden.
○ Evidence-based.
● Beleidsanalyse als beleidsvoorbereiding
○ via iteratief proces dat het begrijpen van oorzaken en gevolgen van een probleem inhoudt en oplossingen
uitwerkt waarbij rekening gehouden wordt met stakeholders en voorop gezette doelstellingen van het
beleid

3

, HOOFDSTUK 2: Historiek en achtergronden

1. Een eigen strafwet en handhavingsapparaat (1830 - 1875)
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Context

1. Maatschappij
⇒ 1830: Belgische onafhankelijkheid
● Beginjaren van België: ‘Een land in de steigers’ → Woelige, niet-zo-welvarende periode
○ Problemen:
■ Extern: Het land moest zich nog positioneren ten aanzien van het buitenland
● België moest beducht z vr allerlei vormen van revolutionaire interventies
■ Intern: Sociaaleconomische problemen
● Hongerwinters
● Economische crisis
○ Resultaat: België zet in op veiligheid (formeel kader vr reactie op criminaliteit)
■ Extern: Externe veiligheid
● Doel: Problemen van buiten(land) afweren, Ongewenste activiteiten van buitenlanders aan banden
leggen
● Initiatieven: Legislatieve activiteiten
○ 1832: Wetten op de uitlevering van vreemdelingen
○ 1835: Wetten op de uitwijzing van vreemdelingen
■ Intern: Interne veiligheid
● Doel: Veel (orde) handhaving
● Initiatieven:
○ Nieuwe instituties (diensten, overheden) creëren
■ Gendarmerie, leger, rijkswacht, openbare veiligheid w opgebouwd
○ Nieuwe wetboeken handhaven:
■ Wetboek van strafrecht
● 1791: Code Lepeletier
● 1795: Code Merlin: vaste straffen
● 1810: Code Pénal
○ Auteur: Napoleon
○ Inhoud:
■ Vaste straffen
■ Beoordelingsruimte rechter (minimum-
en maximumstraf)
■ Herinvoering van een aantal wrede
straffen (vb. doodstraf vr bepaalde
groep)
● In 1867: Herziening van het strafwetboek, met andere accenten
○ Auteurs: Nypels en Hauss
○ Reden: Belgische onafhankelijkheid
○ Inhoud:
■ Minder vergelding (minder
‘afschrikwekkende functie)
■ Geen lijfstraffen, wel nog doodstraf
■ Verzachtende omstandigheden
■ Wetboek van strafvordering → Wetboek van strafvordering van 1808 w
behouden met minimale aanpassingen
⇒ Belgische overheid = Nachtwakerstaat
● Minimale overheidsinterventie
○ → non-interventionisme
● Economisch liberalisme
● Laissez faire

2. Mensbeeld
⇒ Mens: “Rationele mens” / “Homo economicus” / “Vrije mens”
● = De mens kan een rationele afweging maken tss kosten en baten, vrije / bewuste keuzes maken
● Verantwoordelijk? JA
● Schuld? JA

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jokeversteen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,66. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 66902 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Samenvatting

Volledige samenvatting 'Strafrechtelijk Beleid': Slides + Notities + Handboek + (Reader) (Geslaagd in eerste zit met 16/20)

Document informatie

Onderwerpen

Geschreven voor

Verkoper

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud