100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting literatuurgeschiedenis Nederlands - Middeleeuwen, renaissance, verlichting, romantiek, de tachtigers, naturalisme, interbelleum, na WOII €5,96
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. VWO / Gymnasium
  4.  
  5. Nederlands

Samenvatting

Samenvatting literatuurgeschiedenis Nederlands - Middeleeuwen, renaissance, verlichting, romantiek, de tachtigers, naturalisme, interbelleum, na WOII
 0 keer verkocht
  • Vak
  • Nederlands
  • Niveau
  • VWO / Gymnasium

Samenvatting van de literatuurgeschiedenis over de middeleeuwen, renaissance, verlichting, romantiek, de tachtigers, naturalisme, interbelleum en na WOII.

Voorbeeld 4 van de 46  pagina's

Document informatie

  • 6 februari 2025
  • 46
  • 2024/2025
  • Samenvatting

Onderwerpen

  • literatuurgeschiedenis
  • verlichting
  • middeleeuwen
  • romantiek
  • renaissance
  • de tachtigers
  • naturalisme
  • interbellum

Geschreven voor

  • Middelbare school
  • VWO / Gymnasium
  • Nederlands
  • 6
Alle documenten voor dit vak (3207)

Verkoper

avatar-seller
ezrahulst

Voorbeeld van de inhoud

Nederlands literatuurgeschiedenis toets
De middeleeuwen – theocentrisme
De middeleeuwen:

- Vroege/lage middeleeuwen van 500-1000
- Late/hoge middeleeuwen van 1000-1500

In 1150 begon de start van de Nederlandse letterkunde. De eerste geschreven zin was in
Oudnederlands:

- hebban uolla vogula nestas bigunnan hinase hic anda tu

wat unbidan we nu (deze zin hoef je niet uit je hoofd te kennen)

deze regels werden omstreeks het jaar 1150 als pennenproef opgeschreven door een Vlaamse
monnik die in een Engels klooster verbleef. Veel middeleeuwse verhalen zijn waarschijnlijk nooit, of
pas veel later, opgeschreven. Eeuwenlang is het alleen bewaard gebleven doordat het van mond tot
mond werd doorgegeven (=orale cultuur).

Middeleeuwse maatschappij:

Sleutelwoorden van deze periode zijn

 standenmaatschappij. Je hebt dus verschillende standen:
1. geestelijkheid (monniken). Ze werden gezien als vertegenwoordigers van God en waren
daardoor machtig
2. adel (koning) en ridders
3. burgers (ongeletterde boeren, de horigen)
 hof stelsel (boeren werkten voor leenheren en kregen onderdak en eten in ruil voor het
bewerken van het land)
 feodalisme (de koning verdeelde zijn grote gebied over een aantal leenmannen/vazallen. In
ruil daarvoor zwoerden de leenmannen zijn koning trouw en hielpen ze hem bij bijvoorbeeld
oorlogen).
 theocentrisme = god wordt als middelpunt gezien/god staat centraal.. Het tegenovergestelde
is antropocentrisme (de mens staat centraal). God was boven ALLES verheven en iedereen
geloofde. Het leven stond in dienst van God en het hiernamaals
(‘’bid en werc’’ / ‘’ora et labora’’).
Je moet nu leven volgens een goed Christen en alle regels van het Christelijk geloof nastreven
om de hemel te belanden.
 hoofsheid = Dit is alleen bij de adel. Je hebt dan gecultiveerde omgangsvormen (=goede
manieren). Je bent wellevend, galant en je beheerst je driften en impulsen. Kortom: je bent
hoofs.
1. Voorhoofse ridderromans: Karelromans (Karel en de Elegast)
-trouw, moed, kracht
-vrouw onbelangrijk
-onderwerpen: strijd, veldslagen, gevechten
2. Hoofse ridderromans: Arthurromans
-gecultiveerde omgangsvormen (=goede manieren) je bent wellevend, galant en beheerst
je driften en impulsen

, -hulpvaardigheid, rechtvaardigheid, hoffelijk
-vrouw belangrijk


Wie schreef?

- Monniken -> hielden zich bezig met het overschrijven (met de hand) van geestelijke teksten
in het latijn.
- Geleerde schrijvers -> werden ingehuurd door vorst of edelman om educatieve verhalen te
schrijven
- Minstreel -> reisden rond en vertelden verhalen op markten




Figuur 1 – minstreel

Voor wie werd er dan geschreven?

- Adel
- Mecenas (opdrachtgever)

Schrijvers en andere kunstenaars werden vaak financieel ondersteund door vorsten en andere
adellijke lieden en gaandeweg ook door rijke burgers. Schrijvers schreven literatuur om de mensen
aan het hof te vermaken.



Wie las er?

- Bijna niemand (men was analfabeet en kon dus niet lezen en schrijven)
- Met name de geestelijken lazen. De monniken (geestelijke) waren ook degene die geestelijke
teksten in het Latijn met de hand overschreven.



Literatuur = monnikenwerk

Kopiisten = een kopiist was een monnik die boeken overschreef, vandaar de naam kopiist

Manuscripten = een geschreven werk van voor de tijd van de boekdrukkunst (de boekdrukkunst werd
rond 1450 uitgevonden)

Incunabelen = boeken gedrukt in de beginperiode van de boekdrukkunst (ca. 1450 tot 1500) in
lettertypen die in eerste instantie imitaties waren van het schrift van professionele schrijvers.

,Middeleeuwse genres

Zoals eerder genoemd, zijn er ridderromans. Ridders zijn de belangrijkste helden van de
middeleeuwen. Vanaf ongeveer 1100 verschenen in Europa de eerste ‘’ridderromans’’.

Vanaf 1100 werd de ridderroman een populair genre in Europa. Het zijn spannende verhalen over
jonkvrouwen, koningen, tovenaars, gevechten, over goed en kwaad. Die verhalen zijn belangrijk
gebleven want anders hadden we nu geen series als Star Wars. Allemaal gebruiken ze elementen die
oorspronkelijk uit ridderromans komen.

Het ging om het vermaak en de humor. De verhalen werden vaak verteld aan het hof en luisteraars
konden luisteren naar hoe ze goed ridder moesten zijn. Er zijn verschillende ridderverhalen
geschreven:

1. Karelroman: dit zijn de verhalen die draaien rond Karel de grote (hij leefde van 742-814). In
de verhalen gaat het vaak om ruzie die een leenman van Karel heeft met een van zijn eigen
onderdanen. Het resultaat: grote veldslagen en veel doden. Vrouwen spelen een onderdanige
rol. De winnaar krijgt het meisje zonder dat ze daar iets over te zeggen heeft. Ze wordt dus
behandeld als non-existent en als een object.

De bekendste Middelnederlandse karrelroman wijkt hier overigens vanaf. In Karel en de
elegast, een verhaal waarvan we de schrijver niet kennen, is de hoofdrol weggelegd voor
Karel de Grote zelf. Aan het begin van het verhaal wordt Karel drie keer door een engel
gevraagd om uit stelen te gaan maar hij is koning en hij is rijk dus waarom zou hij gaan stelen?
Als een engel iets drie keer vraagt, want drie is een heilig getal, dan MOET het wel belangrijk
zijn. En aangezien voor de middeleeuwse burger het christelijk geloof en heilige getallen heel
belangrijk waren is het logisch dat Karel gaat stelen. Karel gaat de nacht in en ontmoet daar
een dief genaamd Elegast. Samen gaan ze eropuit. Karel pakt er weinig van en Elegast heeft al
snel door dat dit geen echte dief is. Maar via Elegast komt Karel wel achter dat er een
aanslag op hem wordt berouwd. Elegast blijkt een man te zijn die die in het verleden een keer
had weggestuurd maar is dus eigenlijk een prima kerel. In deze Karelroman geen grote
veldslagen dus maar wel bloedneus en een gevecht op leven en dood en een meisje dat niets
te vertellen heeft. (samenvatting van de video)

Samenvatting Karel en de Elegast: De hoofdpersoon is Karel de Grote en zijn tegenspeler is
Elegast. Koning Karel de Grote wordt in de nacht voor zijn hofdag gewekt door een engel.
Deze engel beveelt Karel om te gaan stelen, maar Karel doet dit niet. Pas na de derde keer
gelooft Karel het en sluipt ongemerkt het kasteel uit. Drie is een heilig getal want als je iets 3
keer gevraagd wordt dan komt de boodschap van God. Op een gegeven moment komt hij een
hoofdridder tegen. Beiden willen niet zeggen wie ze zijn en er ontstaat een gevecht. Na een
hevig gevecht noemt de onbekende ridder zijn naam: Elegast, dit was een vroegere leenman
die Karel verbannen had. Samen besluiten ze om bij Eggeric (dit is de zwager van Karel) in te
breken. Elegast wilde absoluut niet ingaan op het voorstel van Karel, om bij de keizer te gaan
stelen, hieruit blijkt de onvoorwaardelijke trouw van Elegast, die ondanks dat hij verbannen
was achter de keizer blijft staan. Tijdens het inbreken gedraagt Karel zich erg onhandig. Hij
blijkt echter ook geen goede dief te zijn door te willen inbreken met een ploegijzer. Door een
wonderkruid in zijn mond te stoppen kan Elegast verstaan wat de dieren zeggen. Hij hoort dat
de keizer in de buurt is, maar gelooft hen niet. Ook Karel gelooft niet wat Elegast beweerd en
krijgt het kruid in zijn mond geduwd. Ook hij hoort de dieren zeggen dat de koning is, maar
plotseling raakt Karel het kruid kwijt. Elegast neemt een flinke buit mee uit het huis van
Eggeric maar als extraatje wil hij nog een kostbaar zadel uit de slaapkamer van Eggeric stelen.

, Eggeric en zijn vrouw worden wakker van het gerinkel van de bellen van het zadel en Elegast
verstopt zich onder het bed. De vrouw vraagt waarom Eggeric nu al een aantal dagen niet kan
slapen en eten, waarop Eggeric aan zijn vrouw vertelt dat morgen koning Karel vermoord zou
worden. Eggeric’s vrouw is Karels zuster en als zij tegen hem uitvalt omdat hij de keizer wil
vermoorden, slaat Eggeric haar in het gezicht. Ze heeft een bloedneus en ook haar mond
bloedt. Elegast vangt wat van haar bloed op in zijn handschoen als bewijs en tovert daarna op
een magische manier iedereen in slaap en vlucht het kasteel uit. Buiten het kasteel
aangkomen vertelt hij alles aan Karel. Elegast weet echter niet dat de echte keizer voor hem
staat. Karel begrijpt nu de reden dat hij van God moest gaan stelen. Karel belooft aan Elegast
dat hij de keizer zal inlichten, omdat Elegast het niet durft omdat die ruzie had met de Karel.
Zo gaan ze uit elkaar. Door deze nachtelijke tocht ontdekt Karel dat Elegast, ondanks dat hij
verbannen is, toch heel trouw aan zijn keizer is gebleven. Niet alleen Elegasts trouw maar ook
de ontrouw van Eggeric komen aan het licht (Karel heeft dus eigenlijk de vekeerde persoon
vertrouwd en juist een persoon die wél te vertrouwen is verbannen). Op de hofdag worden
alle samenzweerders gevangengenomen. Er komt een tweestrijd tussen Eggeric en Elegast.
Diegene die de waarheid spreekt zal met behulp van God de strijd winnen. Elegast wint na
een heel lang gevecht de tweestrijd. Eggeric wordt gedood en Elegast wordt in eer hersteld.
Later krijgt Elegast Karels zuster, de weduwe van Eggeric, als vrouw.

Kortom: Karel wordt vóór de dag van zijn hofdag drie keer gevraagd door een engel om te
gaan stelen. Drie is een heilig getal dus Karel deed het. Als een engel iets drie keer vraagt,
want drie is een heilig getal, dan MOET het wel belangrijk zijn. En aangezien voor de
middeleeuwse burger het christelijk geloof en heilige getallen heel belangrijk waren is het
logisch dat Karel gaat stelen. Karel deed zich voor als abeldrecht. Hij stelde aan Elegast voor
om van Karel te stelen. Elegast wees dit af omdat hij ooit trouw had gezworen aan Karel.
Abeldrecht dacht ok dan moeten we van iemand anders stelen. Deze persoon wordt eggeric.
Eggeric wilde eigenlijk Karel vermoorden en daarom was hij zo onrustig. Uiteindelijk slaat
eggeric zijn vrouw want ze wilde niet dat hij karel gaat vermoorden. Ze bloed en
bloeddruppels vallen op Elegast zijn doekje. Hij was namelijk bezig met stelen. Vervolgens
verteld Elegast alles aan karel en karel zegt dat elegast het doekje mee moet nemen op de
hofdag om aan iedereen te laten zien. vervolgens doet hij dat en ontstaat er een gevecht
tussen eggeric en elegast die elegast wint. Zijn prijs is de vrouw van eggeric.

Waarom zo bijzonder?!:
-Karel zelf in de hoofdrol en oorspronkelijk in het Nederlands geschreven
+Anoniem werk
-Karel de Grote heeft de hoofdrol. Karel de Elegast wijkt dus iets af van de Karelromans.
-!!!Karel en de Elegast zit tussen de Voorhoofse en Hoofse ridderromans (want de koning
staat centraal, dit is een kenmerk van een Arthurromans, maar de vrouw wordt behandeld als
een non-existent die geen eigen wil en mening heeft, dit is een kenmerk van de Karelroman
waar vrouwen onbelangrijk zijn.




2. De tweede soort ridderroman is de Arthurromans. Net zoals bij de Karelroman staat hier een
koning centraal. De Engelse King Arthur. Deze koning heeft waarschijnlijk niet echt bestaan en
die met zijn ridders aan de ronde tafel zit. In deze verhalen gaan individuele ridders erop uit.
Wat volgt is een queeste. Een zoektocht in de vorm van een levenstaak die altijd weer eindigt
in het kasteel van Arthur. Vrouwen zijn hier de edele jonkvrouwen die gewonnen moeten

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ezrahulst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,96. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 65646 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Laatst bekeken door jou

Tentamen (uitwerkingen) ·

(1)

Court Reporting Texas Csr Written |2024 UPDATE |REAL EXAM QUESTIONS AND VERIFIED ANSWERS/ACCURATE SOLUTIONS |GET IT 100% CORRECT!! ALREADY GRADED A+

Tentamen (uitwerkingen) ·

(3)

BIO 251 EXAM 1, 2, AND 3 | ACTUAL EXAM QUESTIONS AND CORRECT ANSWERS | VERIFIED ANSWERS | ALREADY GRADED A+ | LATEST VERSIONS | WASHINGTON STATE UNIVERSITY WSU

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

PEREGRINE EXAM, PEREGRINE EXIT EXAM AND PEREGRINE PRACTICE EXAM LATEST 2023-2024 ACTUAL EXAM COMPILATION 253 QUESTIONS AND CORRECT DETAILED ANSWERS

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

TEST BANK ABNORMAL CHILD PSYCHOLOGY 7TH EDITION MASH EXAM NEWEST ACTUAL EXAM WITH QUESTIONS AND DETAILED ANSWERS GRADED A+|2024 UPDATE |LATEST UPDATE!!!

Voordeelbundel ·

(0)

ALLES van PL 4 | Portfolio + NP| gem. 8.3 | inc. beoordelingen |Praktijkleren| GVE-4.PL4-17 | Leiderschap | Klinisch redeneren | Normatieve Professionalisering

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

MIDWIFERY BUNDLED EXAM QUESTIONS AND ANSWERS WITH VERIFIED SOLUTIONS (GRADED A+) GUARANTEED SUCCESS ALL INCLUSIVE EXAM GUIDE ||NEWLY UPDATED 2025

Tentamen (uitwerkingen) ·

(1)

Porth’s Pathophysiology 10th Edition Norris Test Bank Questions A nd Answers Updated 2025Porth’s Pathophysiology 10th Edition Norris Test Bank

Tentamen (uitwerkingen) ·

(8)

FLORENCE BLACKMAN I HUMAN CASE STUDY 66 YEARS OLD FEMALE DIAGONISED WITH CHEST PAIN 2 DIFFERENT VERSION FROM EXPERT FEEDBACK LATEST REVIEWED 2024.

Tentamen (uitwerkingen) ·

(0)

NLN PAX MATH |2025 Update|Complete Frequently Tested Questions And Verified Answers With Rationales|100% Accurate Answers | Already Graded A+|Get it right!!

€5,96
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd