Samenvatting

SAMENVATTING Systeemgericht werken

0 keer verkocht

Instelling
Thomas More Hogeschool (tmhs)

Boek
Systemisch werken

Een volledige samenvatting van het OPO Systeemgericht werken. Dit is een complete samenvatting van het boek, de PowerPoints en eigen notities. Ik heb enkel deze samenvatting samen met mijn begrippenlijst geleerd, en ik ben geslaagd in eerste zit met 18/20. Mijn samenvatting is zodanig geschreven da...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 40 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Ja
Geupload op 28 maart 2025
Aantal pagina's 40
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

Volgen

robbevera Lid sinds 1 jaar 7 documenten verkocht

€9,99

Ook beschikbaar in voordeelbundel v.a. €9,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Ook beschikbaar in voordeelbundel (1)

SAMENVATTING EN BEGRIPPENLIJST Systeemgericht werken

€ 12,98 € 9,99 2 items

1. Samenvatting - Samenvatting systeemgericht werken
2. Samenvatting - Begrippenlijst systeemgericht werken
Meer zien

H1: Bestaat het gezin?
Van kerngezin naar verschillende
gezinsvariëteiten
Doorheen de tijd zijn we van een kerngezin (vaak een wit middenklassengezin
(=vader, moeder en twee of drie kinderen)), uitgebreid naar heel wat
verschillende variëteiten op wat een gezin kan zijn (bv. eenoudergezinnen,
driegeneratiehuishoudens, nieuw samengestelde gezinnen, gezinnen met twee
moeders of twee vaders, adoptiegezinnen, en nog veel meer).

Verschillende lenzen
Zie begrippenlijst: ‘Verschillende lenzen’.

Deze opvattingen (zie vb.) zijn stereotiep en leiden daarom tot vaste normen en
waarden waaraan gezinnen en families “moeten” voldoen. Bijgevolg worden deze
opvattingen vaststaande en voor altijd bestaande gegevenheden, terwijl het
louter om visies gaat. Dit laatste ziet men echter niet meer in.

Let op: Als er maar één lens gehanteerd wordt, gaat de complexiteit van gezinnen
verloren. Er zijn namelijk veel wederzijdse beïnvloedingen en contextfactoren die
effect hebben op gezinsrelaties. Lastig gedrag van een kind bijvoorbeeld hangt wel
samen met de opvoeding, maar is er niet door veroorzaakt (samenhangen ≠
oorzaak-gevolg). Het kan ook te maken hebben met foute vrienden op school
ontmoet hebben, met het verlies van papa, met de steen die door de ruit werd
gegooid van zijn huis door zijn huidskleur.

Sociologische lens (op het gezin)
Zie begrippenlijst: ‘sociologische lens’.

Buitenstaandersperspectief (op het gezin)
Zie begrippenlijst: ‘buitenstaandersperspectief’.

Buitenstaandersperspectieven kunnen druk geven of ondersteunend zijn voor het
gezin zelf. Als men bijvoorbeeld “Haar man doet nooit iets.” te horen krijgt, zal ze
sneller geneigd zijn haar man achter zijn veren te zitten, waardoor druk en spanning
ontstaat, zowel bij de vrouw als bij de man.

Inhoudsaspect vs. Betrekkingsaspect (zie begrippenlijst voor beiden).

De familie zelf (op het gezin)
Familieleden beschrijven zichzelf en hun familie vaak in algemene termen.
Deze zijn deels gebaseerd op de 1. opvattingen uit de sociologische lens, 2.
opvattingen uit het buitenstaandersperspectief, en op verhalen en
belangrijke waarden in de familie zelf. Het zegt iets over hoe het gezin gezien wil
worden. Bijvoorbeeld: “Dat is typisch een Dufour: sociaal, zorgzaam en een

,levensgenieter!” Zulke omschrijven werken ook normerend, ze sluiten namelijk in en
uit.

Zie de begrippenlijst voor ‘gezinsscripts’. In een relatie kunnen gezinsscripts uit het
gezin van herkomst een houvast of een bron van spanning zijn.

Zie de begrippenlijst voor ‘gezinsverhalen’.

Zie de begrippenlijst voor ‘correctieve scripts’.

Individuele perspectieven (op het gezin)
Ieder heeft eigen verhalen over zijn of haar familie en specifieke herinneringen
die beïnvloed worden door alle drie de voorgaande lenzen, maar ook door
unieke contexten waarin eenieder zich beweegt.

Ieder heeft meerdere identiteiten. Verschillende contexten brengen verschillende
facetten van een persoon naar boven. Iemand die thuis bijvoorbeeld de luidste is, kan
op school de meest verlegene zijn. Deze identiteiten staan niet los van elkaar.
Wanneer een moeder die opnieuw naar school gaat te horen krijgt hoe ze zo goed om
kan met jongeren die helemaal niet haar leeftijd zijn, kan ze haar kinderen gaan
missen waar ze naar haar gevoel te ver vandaan is gaan wonen.

Iedereen geeft ook een verschillende betekenis aan gedeelde ervaringen.
Broer en zus bijvoorbeeld die in hetzelfde huis opgroeien, zullen niet alles hetzelfde
ervaren. De broer zal bijvoorbeeld bepaalde reacties oproepen bij de vader omdat de
vader hoge verwachtingen van hem heeft, terwijl zijn dochter zijn lieveling is en zij
niets fout kan doen. Hier beïnvloeden ook contexten weer de individuen en hun
(gezins)relaties.

⇒ Alle vier de bovenstaande lenzen vormen een context voor elkaar. De
sociologische lens biedt zicht op tijd- en plaatsgebonden normen en waarden die
doorklinken in de verhalen van de mensen die van buitenaf naar de familie kijken, en
de visie van buitenstaanders beïnvloedt weer de wijze waarop de familieleden hun
eigen familie beleven en betekenis geven en omgekeerd.

De verschillende lenzen beïnvloeden ook het beeld dat een hulpverlener zich
van het gezin vormt.

Context
Zie de begrippenlijst voor ‘context’.

Niets gebeurt in een vacuüm. Iedereen is ingebed in diverse contexten, die van
invloed zijn op hun ontwikkeling. Zijzelf en hun relaties beïnvloeden op hun beurt
weer de context. De context beïnvloedt ook weer hun en hun (gezins)relaties.

Het is een voortdurend proces van beïnvloedingen zonder een bepaald begin of een
voorspelbare uitkomst.

Systeem
Zie de begrippenlijst voor ‘systeem’.

,Systeemgericht werken in H1
 Rekening houden met de verschillende wisselwerkingen.
 Steeds contextualiseren: Kijk hoe opvattingen, gedrag en relaties verbonden
zijn (met de sociologische lens). Het is belangrijk om de samenhang in alles te
zien.
 Het is belangrijk om te blijven wisselen van lenzen om zo een dynamischer
beeld van gezinnen te krijgen.

H2: Een systemische bril
Inleiding
Cliënten functioneren in een groot aantal sociale systemen (=systeem).
Bijvoorbeeld hun relatie, gezin, familie, werkplek, buurt, vriendenkring, ... die ingebed
zijn in een maatschappelijke context.

Systeemgerichte hulpverlening is enerzijds met meerdere mensen spreken,
anderzijds op een systemische manier kijken, denken en handelen. Dit laatste
wil zeggen de systemische bril opzetten (deze wordt later toegelicht).

Een korte geschiedenis
Systeemtheoretische hulpverlening heeft twee grote inspiratiebronnen:
Enerzijds de praktijk van werken met gezinnen, anderzijds wetenschappelijk
onderzoek naar gezinsrelaties.

Voor de jaren ‘60:
“Iemand heeft een individueel probleem en diegene moet weg uit het gezin.”

Vanaf jaren ‘60:
 Hulpverlener als deskundige/observator;
 Uitnodigen van families van psychiatrische patiënten;
 Onderzoek naar onderlinge communicatie tussen gezinsleden om te weten
te komen hoe ernstige problemen in gezinnen ontstaan en blijven bestaan.

Jaren ‘70 en ‘80:
 Hulpverlener niet meer als deskundige/observator. Ideeën over hoe macht en
ongelijkheid een rol speelt in relaties, waaronder de hulpverleningsrelatie.
 Aandacht voor sociale inbedding van families in systemen en voor de
sociale krachten waaraan families blootstaan;
 Aandacht voor individuen en individuele betekenisgeving (Per slot van rekening
bestaan alle systemen uit individuen.);
 Aandacht voor veelvormigheid van gezinssystemen: eenoudergezinnen,
samengestelde gezinnen, gezinnen met biculturele ouders, pleeggezinnen,
diversiteit in partnerrelaties, en meer.

, Jaren ‘90:
 Sociaal constructionisme verwijst naar de idee dat ieder idee, iedere uiting,
iedere actie ingebed is in een sociale context en dat alle realiteit in die zin te
zien is als geconstrueerd. Er bestaat niet één waarheid, er zijn vele
werkelijkheden afhankelijk van de ingang die men neemt, de positie of rol die
men bekleedt en de relaties en contexten waarin men zich bevindt. De leidende
gedachte van het sociaal constructionisme was dat een hulpverlener geen
buitenstaander kan zijn, want iedereen neemt deel aan het systeem.
 Aandacht voor dominante discoursen (zie begrippenlijst).

Denken en doen
De manier waarop men de wereld waarneemt, staat in relatie (⇔) tot de wijze waarop
men zich concreet tot de wereld verhoudt en actie onderneemt. Een hulpverlener die
problemen van ouders beschouwt als vaardigheidstekorten richt zich op andere
oplossingen dan een hulpverlener die diezelfde problemen beschouwt als een
partnerrelatieprobleem. Een werknemer die zijn werkcontext als een bedreiging ziet,
zal zich anders verhouden dan iemand die zijn werkcontext als ondersteunend
beschouwt. In conclusie doet de manier waarop men “kijkt” ertoe.

Er zijn heel wat lenzen. Met lenzen verwijst men naar perspectieven op de
werkelijkheid waarmee men bepaalde aspecten van de tussenmenselijke dimensie op
de voorgrond zet en van daaruit naar verandering zoekt. Iedere lens richt dus de blik.

In deze zin is theorie nooit neutraal: Ze construeert namelijk de werkelijkheid mee
en gidst de acties.

Hiervopvolgend worden dan ook de systeemtheoretische uitgangspunten
beschreven. Zij vormen de basis die alle systemische benaderingen delen. Het zijn
aannames die de werkelijkheid op een bepaalde manier “tonen” en daarmee het
handelen en de positionering van de hulpverlener kleuren en zo ook weer van invloed
zijn op de wijze waarop de cliënten naar zichzelf en hun relaties kunnen kijken.

Systemische uitgangspunten
Focus op context en wisselwerkingen
“Zonder context hebben woorden en daden geen enkele betekenis.” (G.
Bateson) (zie begrippenlijst).

Iedere context creëert een andere betekenis. “Ik ga.” wil iets heel anders
zeggen bij iemand die op de trein stapt en dit tegen zijn vriendin zegt, dan dat
diezelfde persoon het tegen zijn vriendin zou zeggen terwijl ze midden in een ruzie
zitten.

Als hulpverlener is het belangrijk de vele contexten die meespelen in het handhaven
en veranderen van het probleem in het vizier te houden. Er zijn vele contexten te
allen tijde aanwezig, meer of minder zichtbaar. De contexten van de
hulpverlener zelf dus ook. De systeemgerichte hulpverlener zal

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.