Samenvatting
Samenvatting deel 9
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Deel 9 - Wegwijs in economie - Dejonghe Trudo -
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 33 pagina's
Voorbeeld 4 van de 33 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Economie deel 9: Geld en monetair beleidHoofdstuk 27: Geld
27.1 De functies van geld
Economische agenten willen hun nut of winst maximaliseren → zoveel mogelijk geld verzamelen →
waarom?
• Functie
o Ruilmiddel = een middel om goederen of diensten te kopen zonder dat daar een
verkoop tegenover moet staan → INDIRECT RUILMIDDEL
▪ Beide transacties gebeuren op hetzelfde moment → je moet 2 partijen
vinden wiens behoeften samenvallen → geld lost dit probleem op →
noodzakelijke voorwaarde van samenvallende wederzijdse behoefte wordt
opgeheven
o Rekeneenheid = een monetaire meeteenheid voor het meten van de waarde van
goederen, diensten en activa
▪ Zonder geld kan de waarde van goederen alleen maar uitgedrukt worden in
andere goederen → complex → geld lost dit probleem op door een
rekeneenheid te voorzien waarin de waarde van andere goederen en
diensten uitgedrukt kan worden
▪ Het wordt mogelijk kosten en opbrengsten te vergelijken en de winst te
berekenen, zonder geld heeft het begrip ‘winst’ geen duidelijk betekenis
o Waardemiddel
▪ Heeft te maken met het vertrouwen dat we geven aan degene die het geld
uitgeeft → komt later
o Spaarmiddel = een middel om huidige waarde te bewaren voor de toekomst
▪ Bij zuivere ruilhandel kan je veel moeilijker sparen en kapitaal opbouwen
voor latere investeringen (bv: een dode geit kan je niet zo goed bewaren) →
geld lost dit probleem op omdat de waarde van geld normaal gezien redelijk
standvastig is in vergelijking met de waarde van vergankelijke goederen
▪ Je kunt geld sparen om daar later een grote investering mee te doen of
gewoon voor de oude dag
o kredietmiddel = een middel om waarde tijdelijk uit te lenen aan een ander, meestal
tegen een bepaalde vergoeding
▪ in een ruileconomie worden investeringen enorm afgeremd (bv: brood ruilen
tegen bakstenen en hout → duurt lang) → geld lost dit probleem op → geld
lenen om de investering te doen
▪ geld is een uitstekend kredietmiddel dat investeringen aanwakkert
• Om deze 4 functies naar behoren te vervullen moet het ideale geld aan bepaalde criteria
voldoen
o Transporteerbaar
▪ Geld moet gemakkelijk mee te nemen zijn om ruil gemakkelijk te maken
o Oneindige deelbaarheid
▪ Om prijzen van alle goederen te kunnen uitdrukken
o Waardevastheid
▪ Om als spaar- en kredietmiddel te kunnen dienen
1
, Vroeger gebruikte men zout en edele metalen → zout voldoen min of meer aan de criteria
• Ruileconomie zonder geld → problemen
o Dienst en wederdienst
o Ruilen goederen
o Transactie op hetzelfde moment
27.2 Goederengeld
Goederengeld = een goed dat door iedereen wordt aanvaard als middel van betaling
• Voorbeelden
o Schelpen, edelstenen, zout, tabak, graan, kamelen,…
o Term salaris komt van salarium = de vergoeding in de Romeinse tijd voor soldaten
omdat zout voeding langer bewaarde
• Kwam terug in
o Krijgsgevangenenkampen
o Landen met hoge inflatie (zie later)
o Oostblok na de val van de Muur (vb sigaretten)
• (Edele) metalen als goederengeld
o Koper, zilver, goud → belangrijkste metalen waaruit munten werden geslagen
o Eerst op basis van gewicht maar gesjoemel
o Daarna: overheid maakt officiële munten met stempel (meestal afbeelding heerser)
o In het Rijk werd het verplicht om met deze munt te betalen maar ook hier gesjoemel
door de heerser met gewicht of samenstelling of de INTRINSIEKE WAARDE
Intrinsieke waarde van een munt = de waarde van de edele metalen die gebruikt zijn om de munt te
slaan. De intrinsieke waarde kan lager liggen dan de nominale waarde
→ waarde munt < nominale waarde
In elke munt wat goedkoper metalen stoppen en er
een officiële stempel op slaan → je kan met dezelfde
hoeveelheid goud meer munten slaan en dus meer
uitgaven betalen → gehalte edele metalen in munten
had doorheen de geschiedenis de neiging om af te
nemen, vooral als er oorlogen waren die gefinancierd
moesten worden
• Indien intrinsieke waarde lager ligt dan nominale kan valsmunterij ontstaan
Wet van Gresham = slecht geld verdringt goed geld uit de geldomloop
• Goed geld: intrinsieke waarde = nominale waarde
• Slecht geld: intrinsieke waarde < nominale waarde
• Goed geld zal gespaard worden en slecht geld omgezet worden in goederen en diensten
o Goede geld is is een veiliger en waardevoller spaarmiddel, terwijl de waarde van het
slechte geld onzeker is en dus beter zo snel mogelijk kan worden geconsumeerd
2
, 27.3 Van goederengeld naar papiergeld
• Gebruik van goederen als geld bracht hoge transactiekosten met zich mee
o Denk aan gewicht edele metalen
▪ Bv: bij internationale betalingen moeten goederen mee over en weer
worden gesleept
o Risico van transport was hoog
• Introductie einde van de middeleeuwen van WISSELBRIEF → handel tussen gebieden die ver
van elkaar lagen mogelijk maken
o Bv: handel tussen Italië en Vlaanderen
Wisselbrief = een getekend document met een belofte tot betaling van een vastgelegd bedrag op een
vastgelegde, toekomstige datum door een koper, en gegarandeerd door een zakenbankier.
• Werking:
o VERKOPER levert goederen aan KOPER en ontvangt wisselbrief met belofte tot
betaling vanwege de KOPER op een welbepaalde toekomstige datum ipv DIRECT geld
in de vorm van edele metalen.
o KOPER kreeg wisselbrief bij zakenbankier door edele metalen te deponeren
o VERKOPER vertrouwt KOPER door zijn reputatie en bank door haar
kredietwaardigheid
o VERKOPER kan in zijn thuisland wisselbrief inwisselen tegen edele metalen bij een
zakenbank
• De VERKOPER betaalt bij inning een bepaald bedrag als risicovergoeding aan de bank en
indien de VERKOPER het bedrag voor de gespecifieerde datum wenst nog een bijkomende
premie = DISCONTO = rente die zakenbank verdient op kredietverlening
• Voornaamste functie wisselbrief was internationale betalingen goedkoper en VEILIGER te
maken en krediet te verlenen aan de verkoper
• Wisselbrief door VERKOPER gebruikt om eigen leveranciers mee te betalen maw PRIMAIRE
VORM VAN PAPIERGELD
• Reputatie zakenbank was belangrijk voor WAARDE wisselbrief
• In de Nieuwe Wereld ontstond er een specifieke vorm van een wisselbrief: TABAKSBILJET
o Tabak was op einde 16de eeuw waardevol goed
o Wettelijk betaalmiddel in Virginia
o Vanaf 1713 tabakbiljetten of tobacco notes omdat de hele tijd tabak heen en weer
slepen onhandig was
Tabaksgeld = papiergeld in de vorm van een soort wissel, die wordt gedekt door tabak die fysiek
opgeslagen ligt in grote opslagplaatsen
• Engeland
o Handelaars bewaren goudvoorraad in de Koninklijke Munt maar koning Karel I nam
het in beslag
o Gevolg: goud werd gedeponeerd in goudkluizen bij goudsmeden in Londen en
handelaars ontvingen een ontvangstbewijs met hoeveelheid en waarde op =
PROMESSES
3
, o Goudsmeden moesten geen intrest betalen
Promesse = een getekend document met een belofte tot betaling van een vastgelegd bedrag. Het
verschil met een wisselbrief is dat er geen sprake is van een koper en verkoper en dat de promesse
betaalbaar waren op vraag. Er is dus geen sprake van een betalingsdatum of een disconto.
• Goudsmeden kregen een goudvoorraad die niet op hetzelfde moment totaal werd
opgevraagd en begonnen goud uit te lenen
• Promesse kon ook als betaalmiddel gebruikt worden maw PAPIERGELD OP BASIS VAN
KREDIET
• Meer promesses in omloop dan goudvoorraad = FRACTIONEEL RESERVEBANKIEREN
Fractioneel reservebankieren = een vorm van bankieren waarbij de bank door kredietverlening nieuw
geld creëert waar tegenover slechts een gedeeltelijke of helemaal geen reserve staat. Het geld wordt
dus niet meer gedekt door goederen of andere waardevolle zaken. Daarom noemen we het ook een
banksysteem met beperkte dekking.
• De waarde van het geld afhankelijk van het vertrouwen van de deponenten in de financiële
gezondheid bank = FIDUCIAIR GELD
Fiduciar geld = geld waarvan de waarde volledig gebaseerd is op het vertrouwen van de deponenten
in de waarde van geld
• Bij plotse algemene opvraging stort het systeem in elkaar als bank niet ergens anders kan
lenen
o De reden waarom er de ECB is → ECB functioneert als de belener van laatste
toevlucht wanneer een fractionele reservebank het vertrouwen van haar spaarders
kwijtspeelt en haar reserves niet meer volstaan om aan de opvragingen te voldoen
27.4 Geldcreatie in dubbel geslaagd banksysteem
• Geldcreatie is vandaag dubbel gelaagd namelijk commerciële banken en centrale bank
o Centrale bank creëert BASISGELD
o Commerciële bank verleent kredieten en creëert op die wijze geld
• Creatie BASISGELD is KERN MONETAIR BELEID
27.4.1 Basisgeldcreatie door de centrale bank
• Centrale Bank is “Lender of last resort” maw laatste toevluchtsoord voor commerciële
banken
• Reserves van commerciële banken staan op rekening bij centrale bank (ECB bij ons)
• Commerciële banken kunnen lenen bij CB tegen een rente (iECB bij ons)
• ACTIEFZIJDE BALANS CB
o Goudreserves (vroeger veel meer dan nu)
o Vorderingen op buitenland (buitenlandse valuta)
o Vorderingen op binnenland (leningen aan banken en overheden in de vorm van
obligaties en financiële effecten (covered bonds))
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper demifien. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen