Samenvatting van hoofdstuk 6 uit de cursus persoonlijkheidspsychologie die gedoceerd wordt in de Bachelor Psychologie. Combinatie van eigen lesnotities, handboek & lesdia's. Hoofdstuk over persoonlijkheidsstoornissen vanuit categoriaal en dimensioneel perspectief.
PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN VANUIT CATEGORIAAL EN DIMENSIONEEL
PERSPECTIEF
i. Persoonlijkheidsstoornissen: algemene introductie op het categoriaal perspectief
Persoonlijkheidsstoornis = vorm v pathologie die zich ontwikkeld rond de persoonlijkheid ve persoon. PD’s
ontwikkelen zich in interactie met de omgeving, als gevolg ve genetische predispositie.
a. De gemeenschappelijke deler
Hoewel elke PD ‘uniek’ is, zijn er toch enkele inhoudelijke gelijkenissen over ≠ PD’s heen …
(1) Repetitieve patronen v gedrag & emotie (~ innerlijke beleving)
(2) Die vrij ernstig zijn (= zekere belasting/beperking geven in het dagelijkse leven)
(3) Die afwijken vd culturele/maatsch. norm (~ gedrag & emoties die verwacht w)
(4) Die resulteren in blijvende emotionele stress & beperkingen in het professioneel leven +
interpersoonlijke relaties
(5) Die ervaren w als egosyntoon (*) door de persoon zelf
(*) egosyntoon = individu beschouwt manier v functioneren als deel v zichzelf, waardoor hij de
ernst vh functioneren niet inziet.
• gebrek aan zelfinzicht ⇒ PD’s moeilijk aan te pakken binnen behandelingsperspectief, omdat
individuen oorzaken steeds bij externe factoren leggen ipv bij de eigen persoon/het eigen
functioneren
• omgeving ervaart meer last vd PD dan individu zelf
• hét grote verschil tssn PD’s – elke andere klinische stoornis: egosyntone ervaring ↔
egodystone ervaring (= individu ondervindt zélf veel hinder door de stoornis)
b. Persoonlijkheidsstoornissen vs andere klinische stoornissen
PD’s w onderscheiden v alle andere klinische stoornissen.
Oorspronkelijk:
• klinische stoornissen op As I in DSM-IV, PD’s op As II
• PD’s stonden heel vaak in de schaduw v KD’s, omdat PD’s chronische patronen v gedrag zijn ↔
KD’s die veeleer acuut zijn
⇒ onderscheid op aparte assen om PD’s uit deze schaduw te halen
Nu: onderscheid als gevolg v enkele belangrijke verschillen:
- chronisch verloop PD’s
- egosyntone beleving
- episodisch verloop met
acute opflakkeringen
- egodystone beleving KD’s
Opm. Bestaan v belangrijke relaties tssn beiden; ze zijn niet onafhankelijk v elkaar, denk aan
comorbiditeit. In het verlengde daarvan is het soms ook heel moeilijk om bep symptomen toe te
wijzen aan 1 v beiden; samen voorkomen v PD’s & KD’s bemoeilijkt differentiatie.
, c. Historisch perspectief op de DSM-diagnostiek van persoonlijkheidsstoornissen
DSM = taxonomie om diagnoses vast te stellen. DSM kent reeds een lange diagnostische traditie:
DSM-I
- na WOII in het kader v
diagnosticeren v soldaten met DSM-II
PTSD - na impuls v uitgave ICD-8
- puur obv expertopinies - ontwikkeling v meetbare &
- differentiatie tssn persoonlijk- observeerbare criteria voor PD's
heidsgerelateerde klachten &
neuroses
DSM-III DSM-III-R (= revisie)
- introductie multi-axiaal systeem - aangepaste criteria obv
- KD's = As 1 onderzoeksresultaten v PD's
- PD's = As 2 - focus op klinische bruikbaarheid
- reden = visibiliteit & grotere vd diagnoses voor het eerst sinds
betrouwbaarheid vd diagnoses ontstaan
DSM-5
DSM-IV - introductie vh dimensionele
perspectief
- introductie algemene
- categoriale én dimensionele
diagnostische criteria voor PD's
beschrijving v PD's
(zie punt d.)
- assensysteem verdwijnt,
restcategorie w herschreven
d. Introductie algemene diagnostische criteria van DSM-IV As II / DSM-5
= criteria die over alle PD’s voorkomen & waaraan individuen moéten voldoen om te w
gediagnosticeerd met een PD
- algemene criteria inclusief uitsluitingscriteria
- geïntroduceerd in DSM-IV, overgenomen in DSM-5
e. Waarde van de algemene diagnostische criteria voor persoonlijkheidsstoornissen
Algemene diagnostische criteria = stap 1 bij identificatie v mogelijke PD.
- noodzakelijke stap om onderscheid te maken tssn klinisch betekenisvolle
persoonlijkheidspathologie – ‘kleurrijke’ mensen die opvallende persoonlijkheidskenmerken
hebben, maar daarom niet pathologisch v aard
- individuen die voldoen aan algemene diagnostische criteria voldoen automatisch aan criteria
voor PD’s
Praktijk
Weinig systematische toepassing vd criteria: diagnostici slaan deze rubriek doorgaans over &
maken diagnoses hoofzakelijk obv gedrag tijdens sessie en beschrijvingen vh interpersoonlijke
verkeer.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper naisdesmet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
