Samenvatting van de vier lessen psychomotoriek binnen het OPO psychologie en psychomotoriek.
Gegeven door: Inge Bolckmans (2e jaar Logopedie en Audiologie aan Thomas More Antwerpen)
Schrijfmotorische ontwikkeling:
van krabbelen tot persoonlijk
handschrift
1. Is leren schrijven nog zinvol?
Ja, informatie wordt beter vastgezet in de hersenen als je schrijft.
Letterherkenning gaat onder andere ook beter gevormd worden
2. Waarom moet ik als logopedist of audioloog iets over
schrijven weten?
“EERST BEWEGEN DAN LEREN”:
- Kinderen leren taal via motoriek bv. Ruimtelijke begrippen leren door ze te
- ervaren
- Motoriek nodig om tot taal / communicatie te komen.
Spellingsprobleem of motorisch probleem?!
- Belangrijk mee te nemen in diagnose
- Tijdig doorverwijzen
Schrijven heeft invloed op letterherkenning, leesvaardigheden: omgaan met variatie van letters, hulp
bij het vormen van een letterbeeld in hersenen.
3. Wat is schrijven nu eigenlijk?
3.1. Het begrip schrijven
Litière: Schrijven kan worden gedefinieerd als een vaardigheid waarmee we over onszelf en onze
omgeving communiceren in grafische symbolen.
Schrijven is een complexe, motorische activiteit met cognitieve, motorische, creatieve, ruimtelijke en
culturele aspecten, die bestaat uit doelgerichte bewegingen.
Schrijven: samenspel tussen sensomotoriek en motoriek
De ontwikkeling = toenemende beheersing van bewegingen:
- Reflexen leren onderdrukken
- Controle: starten en stoppen
- Geautomatiseerde bewegingen – tot automatisatie
- Komen
Toenemende rijping van het zenuwstelsel.
,3.2. Deelvaardigheden van schrijven
3.3. Schrijfmotoriek
Schrijven = complex
iedereen die zich bezighoudt met het bestuderen, aanleren of onderzoeken van deze vaardigheid
zal zich moeten beperken tot een deelaspect.
Vaak zien we onder paramedici volgende indeling:
- Ergotherapeuten en kinesitherapeuten => schrijfbeweging / schrijfmotoriek
- Logopedisten => spellingsregels, juiste schrijfwijze van een woord, inhoudelijke aspect
MAAR: Zonder automatische motorische handelingen kan er onvoldoende aandacht naar spelling
gaan => motorische problemen herkennen!
Schrijfmotoriek =
- De bewegingen die de schrijvende hand maakt (en de niet-schrijvende hand)
- De schrijfhouding
- Schrijfmateriaal uitzoeken/ aanpassen
- Hulpmiddelen om gewenste beweging/ houding te verkrijgen
- Beste manier om het schrijven aan te leren
3.3.1. De drie deelbewegingen (schrijfproces)
Deelbeweging 1: ruitenwisserbeweging/ glijbeweging
- Een rotatie in de schouder.
- Elleboog en onderarm rusten op de tafel.
- Elleboog blijft liggen terwijl de onderarm van het lichaam weg beweegt / naar het lichaam bij
linkshandigen.
- Noodzakelijk voor het vlot schrijven van zinnen.
- Zorgt dat pen van links naar rechts over het blad en terug beweegt
Deelbeweging 2: kleine progressie
- Polsextensiebeweging
- Elleboog en onderarm rusten op de tafel + bewegen
niet
- Alleen pols beweegt
- Nodig voor het vlot schrijven van langere woorden
,Deelbeweging 3: inscriptie
- Inscriptie is een beweging van vingerflexie naar -extensie en terug.
- De vingers (duim, wijs- en middenvinger) buigen en strekken.
- Nodig voor de vorming van de letters
De deelbewegingen moeten naadloos in elkaar overlopen!
3.3.2. De schrijfhouding
De schrijfhouding in zit:
- Voeten plat op de grond, naast elkaar, voeten = steunpunt
- Stoel goed aangeschoven: een vuistdikte past tussen het lichaam en de tafel
- Knieën mogen niet te hoog of te laag komen, maar zijn gebogen in een hoek van ongeveer
90°
- Onderste deel van de rug steunt tegen de rugleuning
- Bovenlichaam is licht voorovergebogen, de onderarmen rusten op het tafelblad
- Ellebogen net op of net buiten de tafel => elleboog kan ruitenwisserbeweging uitvoeren
- Hoofd licht gebogen, nek en schouders blijven ontspannen
- Afstand tussen ogen en werkoppervlak + 30 cm
De pengreep:
- Motorische ontwikkeling van de hand en de
grijpfunctie kennen
- Manipuleren van materiaal manipuleren van
schrijfmateriaal
- Waaraan moet een goede pengreep voldoen?
o De drie schrijfbewegingen moeten
mogelijk zijn
o De pink rust op het papier, evenals de handwortel. De holte van de hand is naar
onder gekeerd
o Het potlood wordt vastgehouden op ongeveer 2 tot 2,5 cm van de punt.
o Te krachtig vastklemmen van de pen moet vermeden worden kramp
o Het optrekken van de pen door het buigen van de wijsvinger en duim onder te sterke
spierspanning, belemmerd de beweging
o De pen in de pengreep moet soepel kunnen worden bewogen, met weinig spanning
- Dynamische driepuntsgreep = meest ontwikkelende en efficiënte pengreep:
o Het potlood wordt tegen de radiale zijde van het distale kootje van de middelvinger
gestabiliseerd
o de top van de wijsvinger ligt bovenop het potlood
o de duim wordt in volledige oppositie gestabiliseerd
o de pols wordt in lichte dorsaal flexie gehouden
o de vierde en vijfde vinger worden gebogen om de metacarpale boog en de
middelvinger te stabiliseren.
- Andere functionele pengrepen:
, Bladligging:
Niet-schrijvende hand:
- Helphand
- Ligt op blad papier en fixeert het blad
- Schuift het blad regel per regel omhoog = papiertransport
4. Voorwaarden om te kunnen schrijven
4.1. Algemene voorwaarden
Taalbeheersing:
- Verwerken van instructies => gesproken taal juist interpreteren
- Ruimtelijke begrippen vertalen naar eigen werk
- klankrelatie tussen spreek- en schrijftaal kunnen leggen
- Betekenis van symbolen en de relatie tussen de symbolen
- Positief zelfbeeld
- Succeservaring opdoen
- Vertrouwen in de begeleider
Emotioneel evenwicht:
- Afstand nemen van de taak (werken met symbolen)
- Spanning-faalangst
- Ademhaling!
Concentratie:
- Complexe motorische taken vereisen veel aandacht => focus moet volledig op de taak
kunnen liggen.
4.2. Specifieke voorwaarden
- Ooghandcoördinatie visuele perceptie en nodig voor visuomotoriek
o = samenwerking tussen ogen en schrijfhand
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floormichiels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
