Syllabus MAR
1. Algemeen kader
Hoofdstuk 1: Mediarecht
1. Internationaal niveau
1.1 Raad van Europa
47 lidstaten (EU + Anderen)
Bevorderen van mensenrechten, democratie en eenheid via verdragen (EVRM)
Stimuleert culturele diversiteit
Geen deel van EU of ER
1.1.1 EVRM
°1950
Toezicht op uitspraken door Comité van Ministers waarborgsysteem grondrechten
Ook voor burgers na uitputting nationale rechtsmiddelen (=individueel klachtrecht)
1.1.2 EHRM
Toezicht uitvoering van verdragen
Kan door iedereen ingezet worden
Uitspraken: geldelijke vergoedingen + wijzigingen in wetgeving & bestuur
1.2 Europese Unie
28 lidstaten
°EEG ’58: puur economisch
+ milieu, justitie, migratie… °EU ‘93
Handvest van grondrechten: vrijwaring van discriminatie + bescherming
Europees Parlement (wetgevend) Europese Raad
1. Vaststellen begroting 1. Politiek agenda bepalen
2. Toezicht op instellingen
Europese Commissie
3. Goedkeuren EU-wetgeving
1. Uitvoering besluiten van EP
Raad van de Europese Unie en REU
1. Wetsvoorstellen 2. Wetten opstellen
bespreken, wijzigen en
Hof van Justitie van de Europese Unie
goedkeuren
1. Toezicht op EU-landen
2. Beleid coördineren
1.2.1 Uitspraken HJEU
1
Tars Christiaens
,Syllabus MAR
- Interpretatie van wetgeving (prejudiciële)
Indien wetgeving onduidelijk uitleg bij HJEU vragen
- Handhaving van wetgeving (inbreukprocedure)
Wanneer lidstaat wetgeving niet toepast
- Nietigverklaring van EU-wetgeving
Indien wetgeving in strijd is met EU-verdrag
- Afdwingen van maatregelen (nalatigheid)
Als EU-instellingen geen beslissing nemen als ze dat wel zouden moeten doen
- Sanctionering van een EU-instelling (schadevergoeding)
2. Nationaal niveau
Media = bevoegdheid van gemeenschappen (Vlaanderen: Dalle)
Wetgeving i.v.m. media in Mediadecreet (WB pp. 158)
Beleidsvorming regeerakkoord (strategische keuzes en afspraken)
Hoofdstuk 2: Auteursrecht
1. Internationaal niveau
1.1 Bernerconventie
1886: auteurs beschermen, brug tussen Angelsaksische en continentale
Internationalisering auteursrecht
Toetreden? Bescherming garanderen in rechtsorde
Voor het eerst erkenning tussen verschillende landen van auteurschap
Auteur moet niet langer zijn werk registreren om het te beschermen
Toezicht door WIPO (World intellectual Property Organisation)
1.2 Europese Unie
Harmonisering van wetgeving tussen lidstaten + vrij verkeer in cultuursector
2. Nationaal niveau
Auteursrecht = Federale bevoegdheid minister van economische zaken (Dermagne)
°Auteurswet 1886: Auteur en kunst bevorderen en beschermen
Aanpassingen: boek XI (bepalingen over de intellectuele eigendom) van WER
Transparantie, technologie, vereenvoudiging
Koninklijke besluiten
2
Tars Christiaens
,Syllabus MAR
2. Mediarecht
Hoofdstuk 1: De vrijheid van meningsuiting
1. Art. 10 EVRM en de vrijheid van expressie en
informatie
1.1 Algemene bespreking van art. 10 EVRM (WB pp. 9)
VMU: opinies, verspreiden, ontvangen zonder inmenging overheid = minimumnorm
§1: principe
§2: plichten, verantwoordelijkheden, restricties (kan enkel door wet/ uit noodzaak)
Noodzaak = open karakter beoordelingsmarge (=margin of appreciation)
Bescherming alle fasen communicatieproces
Media & pers = waakhond democratie
Beoordeling o.b.v. meerdere factoren (Doel, wie, wanneer, waar, hoe, waarop… Context)
+ Chilling effect (=wanneer op iemand druk wordt uitgeoefend om af te zien van het
gebruik van zijn rechten, door te dreigen met een sanctie)
Heeft directe werking op Belgische rechtsorde iedereen kan zich hierop beroepen
“The right of the public to be properly informed” (recht op ontvangst op informatie)
1.2 Rechtspraak van het EHRM in verband met art. 10 EVRM
Casussen syllabus pp. 37 – 50
Spanningsveld VMU & regulering
2. De grondwettelijke bescherming van VMU en van
persvrijheid
2.1 Algemene situering (WB pp. 10 art. 19, 25, 150)
Belgische Grondwet °1831
Garantie op VMU en persvrijheid > < overheidsinmenging & preventieve maatregelen
Onthoudingsplicht
Kenmerken grondwettelijke bescherming VMU:
- Verbod van (preventieve) censuur
- Repressieve sanctionering is mogelijk (indien wetmatig)
- HvA bevoegd voor drukpersmisdrijven (uitgezonderd als ze ingegeven zijn door
racisme of xenofobie)
- Regel van getrapte verantwoordelijkheid: exclusief aansprakelijk
2.2 Het verbod van preventieve maatregelen
Ondank Gw, toch veel preventieve mogelijkheden
3
Tars Christiaens
,Syllabus MAR
Casussen syllabus pp. 52 - 54
2.3 De bestraffing a posteriori in geval van bij wet strafbaar gesteld misbruik van de
vrijheid van meningsuiting (WB pp. 145 art. 1382, 1383 & pp. 30+)
Veel beperkingen VMU (Schending eer & goede naam, vreemdelingenhaat, negationisme…)
MOET op wettelijke basis zijn volgens Gw indien men wil bestraffen
Restricties ingeperkt door art. 10 EVRM
Gw hof & arbitragehof kunnen wetten vernietigen
vb WB pp. 45 – 46 art. 378bis & art. 433bis
2.4 De bevoegdheid van het hof van assisen (lekenrechters) inzake drukpersmisdrijven
DPM = (1) mening of opinie die (2) bij wet strafbaar is gesteld en (3) werd openbaar gemaakt
via (4) de gedrukte media
Cumulatieve voorwaarden en streng beoordeeld
Indien strafbare info (en geen mening) correctionele rb (beroepsrechters)
Racisme en xenofobie correctionele rb
Sinds 2012 ook internet gezien als ‘gedrukte media’ (enkel geschreven woord)
Filmpjes met gesproken woord zijn dus geen DPM, tenzij ondertiteld
Feitelijke strafrechtelijke immuniteit ≈ depenalisering DPM
Vooral naar correctionele rb, exact wat art 150 wou voorkomen
2.5 De getrapte verantwoordelijkheid (WB pp. 10 art. 25)
Journalist wordt tot orde geroepen
Niet in BE of onbekend? Uitgever Drukker/ verdeler
In andere beroepen is het andersom
Interne censuur tegengaan
Geldt enkel bij DPM (vb. naaktfoto van minderjarige verspreiden meerdere vervolgingen)
WB pp. 48 – 49 art. 433bis & 378bis
In spanning met quasi-delictuele aansprakelijkheid
3 Beperkingen op VMU
3.1 Openbare orde
Heel ruim begrip; publieke rust, veiligheid, orde
Fundament van rechtstaat Iedereen moet zich eraan houden, anders: strafrecht
3.2 Goede zeden
3.2.1 Beperkingen van verbodsbepalingen (WB pp. 34 – 36 art. 379 – 387)
Goede zeden: Heel ruim & evolutief interpretatie door rechterlijke macht
Vooral in verband met seksuele sfeer & bescherming minderjarigen
Elke vorm (gedrukt, prenten, teksten, audiovisueel…) = strafbaar
Afbeelding naaktheid ≠ strafbaar, manier waarop wel
4
Tars Christiaens
,Syllabus MAR
Ook rekening gehouden met publiek (=publiekscriterium)
WB pp. 48 art. 378bis
3.2.2 Filmkeuring (WB pp. 38)
Wet van 1920: onder 16 jaar niet welkom in cinema tenzij vertoning kinderfilms
Bestraffing van zowel begeleiders als bioscoop
Filmkeuring commissie bepaalde criterium ‘kinderfilm’ (o.b.v. belang van het kind)
Dus geen geweld, erotiek
Bezwaar: ‘belang van kind’ = vaag, geen duidelijke criteria
Hun goedkeuring impliceert preventieve censuur
2007: 140 leden, benoemd door minister justitie + 12-jarige leeftijd
2014: Bevoegdheid van gemeenschappen
2019 Nieuwe regeling: kijkwijzersysteem
Methodologie bepaald door gemeenschappen
Classificatie door aanbieder o.b.v. coderingsformulier
Geldt als aanbeveling
Leeftijd & inhoud
3.3 Bestrijding van discriminatie (+ Gastcollege UNIA & IGVM)
WB pp. 16: Wet van 23 maart 1995
Racisme & xenofobie crb
3.3.1 Antiracismewet (WB pp. 11)
Enkel openbare meningsuiting is strafbaar (WB pp. 45 art. 444)
Nazi-embleem in privé ≠ strafbaar
Privébrief ≠ strafbaar
Drie soorten strafbaar gedrag (WB pp. 14 art. 20 – 22)
Mogelijke verdubbeling straf (WB pp. 23 art. 453bis)
Strafvervolging kan in gang gezet worden door slachtoffer of andere instellingen
UNIA, Liga voor Mensenrechten, MRAX
Via drukpers Aanvankelijk DPM (HvA) maar virtuele immuniteit
Wijziging art. 150 grondwet
DPM ingegeven door racisme & xenofobie: crb
Maar, indien politiek misdrijf: HvA
Wijziging interpretatie ‘politiek misdrijf’
3.3.2 Algemene discriminatiewet (WB pp. 17)
Strafbaar: Openbaarheid (WB pp. 45 art. 444)
Mogelijke verdubbeling (WB pp. 23 art. 453bis)
Strafvervolging door slachtoffer of instellingen mogelijk
Mogelijke ontzetting (WB pp. 22 art. 25)
5
Tars Christiaens
, Syllabus MAR
3.3.3 Genderwet (WB pp. 24)
Openbaarheid, mogelijke verdubbeling, niet enkel slachtoffer, mogelijke ontzetting
3.3.4 Seksismewet (WB pp. 30)
Uniek in de wereld
(1) Elke uitspraak of handeling (2) in de openbare ruimte (3) die duidelijk bedoeld is (4) om
één of meerdere specifieke personen (5) te vernederen omwille van hun geslacht, met een
ernstige aantasting van de waardigheid van die persoon tot gevolg.
Vordering ter nietigverklaring werd geweigerd
Educatief en preventief effect volgens Grondwettelijk Hof
3.4 Recht op eer en goede naam
= Grondrecht
Aantasting kan VMU beperken
Burgerlijke zaak Strafrechtelijke bepalingen
Beroep op ‘onrechtmatige daad’ Uiting moet voldoen aan bestanddelen van
De ander deed een onrechtmatige uitlating het misdrijf (WB pp. 45)
VMU, belangenafweging - Laster en eerroof
- Lasterlijke aangifte
- Lasterlijke aantijgingen tegen een
ondergeschikte
- Beledigingen
- Kwaadwillige richtbaarheid
Onschendbaarheid tijdens rechtszaak
3.4.1 Laster en eerroof (WB pp. 45 art. 443 & 444)
(1) ‘Kwaad opzet’ dient te worden beoordeeld op het moment van het feit
(2) Indien geen aantijging van feit Belediging
(3) algemene achting van persoon komt in gedrang
(4) dient openbaar te gebeuren (Privébrief ≠ laster en eerroof)
Kan zowel mondeling als schriftelijk
Laster Eerroof
Valse aantijgingen waarbij de wet bewijs Valse aantijgingen waarbij de wet bewijs
toelaat (vb. posters) niet toelaat (vb. door verjaring)
3.4.2 Belediging (WB pp. 45 art. 448)
Kwaadwillig, openbaar, elke vorm
3.4.3 Kwaadwillige ruchtbaarmaking (WB pp. 45 art. 449)
Kwaadwillig, openbaar, enkel om te schaden, zonder privaat belang
3.5 Recht op afbeelding (= portretrecht)
6
Tars Christiaens
