Samenvatting van les 3,7 en 9 van het college "Geschiedenis van de Politieke cultuur". Het betreft de lessen omtrent de Begrafenisrituelen in het 19e -eeuws België, de feestdagen (en hun oorsprong) in België en de complottheorieën in de VS
Geschiedenis van de politieke cultuur: Burgerlijke begravingen en gesymboliseerde geweld
- Kerkhovenkwestie/burgerlijke begraven centraal aspect van het levensbeschouwelijke
spanningsveld 19e eeuw
Ook in andere katholieke landen zoals Italië, Frankrijk, Portugal, … (imitatie van het
aanpakken van de katholieke monopolie)
- Late 18e eeuw/ vroege 19e eeuw kantelmoment
Geleidelijke verdwijnen traditionele kerkhoven en creatie moderne begraafplaatsen
Steden voorop/ruraal tragere ontwikkeling
Niet een zwart/wit verdeling natuurlijk (dikwijls te maken met praktische
overwegingen; kerkhof lag simpelweg vol!)
Onderscheid AR en de moderne tijd
Verschillen heel veel van elkaar (crematie bv.)
AR: in kerk begraven (status; clereus of maatschappelijke elite) + kerkhof met +-
ongediffentieerde begraafpraktijk (weinig monumenten)
Doch in prakrijk soms niet waar, voorbeelden gevonden in Frankrijk
Probleem! Hygiënische overweging (18e -eeuwse visie op miasmen)
Aantasten waardigheid van eredienst (en kerkhof zelf) openbreken van vloeren
(vloer niet meet egaal)
Door elkaar begraven, ondiep, niet altijd een kist, … (= bovenkomen van beenderen;
ook commerciële ruimtes = bedenkingen bij)
Soms tussenoplossing zoals crypten
Het wordt als een medisch probleem gezien (=miasme)
Opstapelen lijken: ongelijkheden van kerkhof t.o.v. rest van de grond
Periode met katholieke monopolie
Probleem begraven van dissidenten
Wat met protestante kooplieden die in Frankrijk overleden zijn? In de tuin van de
familie soms begraven (situatie die minder aanvaardbaar wordt)
- Foto Parijs: Cimetière de innocents
Weinig grafmonumenten
Omringd door knekelhuizen
Kerkhof staat tegen de huizen
- Koninklijke verklaring van 1776 model in Frankrijk
Eerste experimenten eigenlijk in Italië (modena)
Frankrijk echter voor het geheel van het land (= centrale staat)
Navolging Oostenrijkse Nederlanden met decreet van Jozef II 1784
Verbod begraven in kerk en liquidatie stedelijke kerkhoven naar buiten het centrum
Dorpen worden buiten beschouwing gelaten
Soms tegenstand bij de bevolking die dit niet prettig vind
Samen met tolerantie-beleid
Wegwerken problemen met begraven van joden en protestanten (op een of andere
manier in hun eigen plaats)
Evolutie naar religieus pluralisme
Wat me dingen die niet in het plaatje passen?
- Franse tijd Napoleon decreet 23 prairial an XII (12 juni 1804)
Ongeveer zelfde lijn maar komen een paar dingen bij
Begraafplaatsen buiten de centra worden een stuk geïndividualiseerd
Concessiesysteem (individueel of familiegraf) wordt ook de normaliteit
, Grafmonumenten komen hierdoor op: geen vlakke begraafplaats meer (duidelijke
indeling van de percelen)
Gezonde omgeving creëren
Idee van een park met wandelpaden (debat hieromtrent of dit wel een goede zaak
is: geen luchtverplaatsing waardoor men miasme creëert?) i.t.t. tot het Ancien
Regime
Pere Laicheaise wordt een model (ingehaald door de stadsontwikkeling, lag buiten
de stad normaal)
Gelegen op heuvel, bij de Belgische modellen niet zo
Beheer wordt een lokale bevoegdheid
Formulering is vaag (quid gemeentebestuur quid kerkfabriek?)
Wat valt onder het gemeentebestuur of kerkfabriek?
Problemen met de inning van het geld van de concessies
Was vooral kerkfabriek = conflict met gemeentebestuur
- Afbeelding Pere Lachaise
- Parallel: RRK erkent allen begraafplaatsen met gewijde zonde beheerd door kerkfabriek
Spanningen rond nieuwe begraafplaatsen (vnl. derde kwart 19 e eeuw)
Vb. Gent => Geuzenkerkhof in 1883 (vrijzinnige)
Wordt verboden voor Katholieke = geen gewijde grond
Ook in Antwerpen (kielkerkhof)
Gebeurde ook in dorpen (niet perse vrijzinnig gewoon in handen van de gemeente)
Beslecht door rechtspraak van Hof van Cassatie ten voordele van het gemeentebestuur
Na reeks incidenten
In Frankrijk werd nieuwe wet aangenomen in België niet
Gemeentebestuur heeft het volle bevoegden
Ander probleem
Decreet voorziet aparte begraafplaatsen voor verschilleden religie of aparte zones
(met aparte ingang en gescheiden door hagen, muren, grachten, …) op een
begraafplaats. (was namelijk niet altijd mogelijk voor kleinere dorpen)
Religieus pluralisme of funeraire apartheid?
Katholieke deel is het grootst en gewijd (cimetière commun)
Wat met levensbeschouwelijke outsiders? Noch Katholiek of Protestants?
Vrijzinnige of vrijdenkers
Kerkfabriek (of Joodse of Protestantse consistories) beheert ook de rest van rest v/d
infrastructuur
Lijkvervoer, draagberries, …
Zelfde issue met outsiders: geen instrumentarium om begraven te worden
- Probleem van “refus de sepulture”
RRK weigert sacramenten en begrafenis (meestal weigering laatste sacrament, dus ook
niet recht op begraving)
Waarheen met deze geviseerde? Hoe wordt dit gebeurd? (afwezigheid infrastructuur)
Wordt een scherpe conflictmaterie
- Belangrijke vorm van gesymboliseerd geweld
Echt gewelddadige confrontatie eerde ongewoon (niet afwezig!)
Handgemeen en brandstichting
Symbolisch sanctioneren van dissidentie (ernst niet te onderschatten = zware
vernedering en het vormen van een sociaal stigma)
NIET: “symbolisch geweld” van Bourdieu
, Betekent iets anders dan alledaags taalgebruik laat vermoeden (verinnerlijking van
normen van dominanten door gedomineerde)
WEL: Theatraal of geëufemiseerd geweld
Katholieken versus anderen (seculieren, protestanten, …)
Op termijn verliest de RKK haar monopolie
Patronen van inclusie/exclusie (aan beide kanten)
Transformeert funeraire veld compleet
Uitsluiten of insluiten van sommigen personen/groepen
- Analytisch raster
Kruising van de benadering in stadia (Thomas en Tyssen)
Met de categorieën die maatschappelijk death system vormenµ
Personen Plaatsen Tijden Objecten Beelden en
symboliek
(+taal en
ritueel)
Beheer van
het sterven
Beheer van
het
stoffelijke
overschot
Beheer van
de
herinnering
- FASE I: beheer van het sterven
Gesymbolisserd geweld aan het sterfbed
Weigering sacramenten van de stervenden
A kan leiden naar B: determinerend gegeven voor Fase 2 en 3
Toelaten begraven kerk en gewijd deel van de begraafplaats)
Bronnen vaak stilzwijgend/ambigu (vaker over begrafenis)
Belangrijke geviseerde groep (plaats in het Belgisch liberalisme)
Vrijmetselaars (bisschoppelijke veroordeling van 1837)
Wie er in zat moest er uit als men katholiek wou blijven
Afzweren van de vrijmetselaars op sterfbed: wel toekrijgen van sacramenten
Niet afzweren van toebehoren op sterfbed => geen sacramenten
Voorbeeld van Yernaux in Brussel: was katholiek en vrijmetselaars waardoor
geen sacramenten en geen begrafenis: burgerbegrafenis door broeder (circa
1840)
Idem: schooloorlog 1879-…
Weigering sacramenten als kinderen naar officiële school
Bv. weigering communie => leidt naar weigering laatste sacrament
Geviseerde vaak nog praktisch (Lahaye in Vlierzele)
Later stadium (duikt vooral op na 1850): een weigering v/d scramenten door de
stervende zelf!
Brengt het probleem van “Compelle intrare” mee (redding van de ziel forceren)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fbilliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,79. Je zit daarna nergens aan vast.
